Een van de meest raadselachtige quotes uit de bijbel is wel in Genesis 22 (bebaarde staatenvertaling) te vinden:
En Abraham strekte zijn hand uit, en nam het mes om zijn zoon te slachten. Maar de Engel des HEEREN riep tot hem van den hemel, en zeide: Abraham, Abraham! En hij zeide: Zie, hier ben ik! Toen zeide Hij: Strek uw hand niet uit aan den jongen, en doe hem niets! want nu weet Ik, dat gij God vrezende zijt, en uw zoon, uw enige, van Mij niet hebt onthouden. Toen hief Abraham zijn ogen op, en zag om, en ziet, achter was een ram in de verwarde struiken vast met zijn hoornen; en Abraham ging, en nam dien ram, en offerde hem ten brandoffer in zijns zoons plaats.
WTF!? Abraham moet zijn enige zoontje offeren omdat God daar toevallig zin in heeft? Het komt extra zinloos over omdat Abraham altijd braaf naar God heeft geluisterd, en zijn zoontje ook nog es door ingrijpen van God heeft gekregen.
Voor de Deense filosoof Kierkegaard was dit een groot probleem en hij wijdde er een boek aan: Fear and Trembling. De paradox is of Abraham ethisch handelt door naar God te luisteren of door dat niet te doen.
Volgens Kierkegaard zijn er twee soorten mensen: zij die alles opgeven voor eeuwig geluk in het hiernamaals, en zij die ook alles opgeven maar het weer terug verwachten in hetzelfde leven. Omdat volgens Kierkegaard geloof gebaseerd is op het absurde zijn de laatste soort mensen de ware gelovigen. En daar het absurd is van Abraham om te verwachten dat hij na het offer zijn zoon in dit leven nog terug zal krijgen, is Abraham’s handelen ethisch verantwoord. Zo’n “leap of faith” is volgens Kierkegaard nodig om allerlei paradoxale elementen in het Christendom te accepteren. Uiteraard was er kritiek op zijn stellingen.
Het offer van Abraham is net als andere verhalen het onderwerp geweest voor schilders. Pasgeleden waren de interpretaties van grootheden Rembrandt en Caravaggio in een dubbeltentoonstelling in het Van Gogh museum te zien. Zie ook meer uitleg over het schilderij van Caravaggio en dat van Rembrandt.
Reacties (17)
Mooi stukje werk, TT. Vond het zelf ook altijd een vreemd verhaal.
Maar wat vindt jij: heeft Kierkegaard gelijk of niet? Ligt geloof inderdaad in het absurde? Handelt Abraham juist ethisch of niet?
Ik ben niet zo bijbelvast: was dit voor of na de bekendmaking van de tien geboden?
´Gij zult niet doden.´
Erna, want Moses kreeg ze op de Sinai, in Exodus. Maar achterliggend is natuurlijk de regel “gehoorzaam God in alles wat hij je vraagt”.
@ 4: Kierkegaard heeft volkomen gelijk in zijn analyse, de vraag is vervolgens of je deze ´leap of faith´ als iets positiefs of iets negatiefs kwalificeert. Ik kan met mijn verstand niet bij mensen die iets doen ´omdat God het gevraagd heeft.´ Maar goed, met rationeel denken heeft geloof ook weinig te maken.
Dat lijkt me precies wat Kierkegaard betoogt; geen rationaliteit vereist. Het is een leap of faith, maar je wordt er wel voor beloond.
Misschien valt het onder “maybe it’s all ment to try us out”.
God wil wel een kijken of men zijn schepping, met alles d’r op en d’r an, voldoende begrijpt en respecteert. Daarom af en toe wat bizarre opdrachten en situaties. Jammer dat de bijbel niet uitlegt dat je wel erg van god los bent als je je eigen kind om het leven brengt.
Ik vergelijk het toch nog het meest met de Duitser in de tweede wereld oorlog die handelde voor een beter Duitsland onder orders van een “hogere macht”.
Het is te gemakkelijk om moreel te zijn als de verantwoordelijkheid en beslissing wat moreel juist en onjuist is aan een “hogere macht” wordt toegedicht. God zegt iets en dan is het per definitie moreel om te doen lijkt de boodschap. Het blind volgen van iemand die de verantwoordelijkheid van je afneemt en zegt “dit is mijn verantwoordelijkheid, doe maar in mijn naam”.
Dit is -DE- manier om mensen aan het moorden te krijgen. Zoals ook na de tweede wereld oorlog bleek met experimenten in de psychologie (men vroeg zich af of de Duitsers nu zo wreed waren of elk mens zonder goede reden kon moorden – het laatste bleek waar als je de verantwoordelijkheid af nam).
Als dit al een test van god was geweest was in mijn mening de juiste handeling om tegen god te zeggen: “Dit verzoek kan ik niet uitvoeren. Het is ethisch onjuist om iemand te vermoorden, in wiens naam dan ook. Wat de belofte van hemel en hel ook is”. En als god dan dreigt met verdoemenis tot een eeuwigheid in de hel, dan is het moreel juiste in mijn ogen om die verdoemenis te kiezen. Niet omdat je anti god bent, maar omdat het verzoek immoreel is en juist DAN moet je ruggengraat tonen. En indien God echt zo goed is dan zou dat ook de keuze zijn die hij zou moeten belonen.
“You who build these altars now
To sacrifice these children,
You must not do it anymore.
A scheme is not a vision
And you never have been tempted
By a demon or a god.
You who stand above them now,
Your hatchets blunt and bloody,
You were not there before,
When I lay upon a mountain
And my fathers hand was trembling
With the beauty of the word.”
– Leonard Cohen “Story of Isaac”
Overigens snap ik ook wel wat de echte bedoeling was van dit verhaal. Er werden toen nog veel offers gedaan aan de goden, en dit was het tonen dat dit geloof een god had die nooit zoiets on-menselijks als het offeren van een mens van je zou vragen. PR voor een geloof in een andere tijd die mensen niet in haar tijdsbeeld meer plaatsen.
@7,9: zo geinterpreteerd was het dus een fictief verhaal om duidelijk te maken dat God geen offers eist van zijn volgelingen. Maar blijft staan dat Abraham het WEL gedaan zou hebben. Het tweede element is dan dus vertrouwen: we vertrouwen op dat de ethiek zoals die voor mensen geldt voor God niet opgaat omdat hij almachtig is. Hij zal wel zorgen dat het weer goed komt, bv. door Isaac weer uit de doden op te wekken.
Submission 0
@10, Kortom “vertrouwen” = “verantwoordelijkheid afschuiven” in dit geval. Als iemand mij zegt dat het goed is te moorden dan zal ik moorden. Waardoor de moraliteit van die persoon erg laag is mijn inziens. Iemand die echt ethisch zou handelen zou staan waar hij of zei voor staat. En dit niet uit handen geven en tegen het eigen geweten handelen alleen maar omdat iets of iemand het ineens als goed betiteld. Zo kan je alle moord goedpraten.
Nogmaals, het verschil is dus dat God bovenmenselijke krachten heeft, en dus kan zorgen dat alles goed komt. Voor hetzelfde geld krijgt Isaak direct vleugeltjes en staan de pantoffels en een goed glas whiskey al voor em klaar in het paradijs.
@13 moet wel een ierse joodse stoker zijn geweest anders gaat ie linearecta omlaag
Verder “enige/oudste zoon offeren” staat synoniem voor het hoogst mogelijke offer (in die tijd/cultuur) derhalve de ultieme test.
Geeft wel aan dat iemand die denkt(?) gods woord te horen gemachtigd is god’s wetten te schenden. Nu noemen we zo iemand geschift / psychotisch. En dus…
Maar ik denk dat dit verhaal niet bedoeld is voor ontwikkeling van ethiek maar meer ter vorming van de overtuiging. De gnostische interpretatie van het evangelie van Judas leunt ook op een dergelijk onderscheid. Ok, speelt alweer wat later dan Abraham maar past in de denkwijze.
God vertelt Abraham zijn zoon te offeren… Deed God dit zelf of liet hij dit bericht brengen door een engel? Hij lijkt er gehoor aan te geven, doch grijpt de tussenkomst van een engel aan om toch te weigeren. Abraham luistert niet naar God, maar wel naar Cupido?
@8(Abhorsen): Als principekwestie is de keus voor eeuwig vuur een goede. Maar als je een waar gelover bent zal het eeuwig vuur je genoeg afschrikken. Eeuwig is immers erg lang. Lees Dantes boekje Inferno er maar eens op na om een indruk te krijgen van de hel. Als onwetende mens hebben wij geen benul van de strafmaatregel die God zal opleggen. Misschien bestaat die maatregel wel uit het op pijnlijke wijze wegnemen van die zoon. Dan kan Abraham net zo goed snel de klus zelf doen.
Vanuit religieus standpunt bekeken moeten we natuurlijk niet ons bekrompen definities van “moreel juist” opleggen aan God. Daar is-tie God voor, jajaja. Het valt vast niet mee de grote baas te zijn. En vele gelovigen doen het zaakje dus maar af met de dooddoener: “Gods wegen zijn ondoorgrondelijk.”
@4: Erna? Ervoor zal je bedoelen. Abraham is de aartsvader, van zowel de arbieren als de joden. Mozes was de leider van het joodse volk dat uit Egypte trok.
@9: Dit was niet een PR stunt van God, dit was een test van Abraham: doet ie het of doet ie het niet. (insert deuntje)
Tegenwoordig zou zo’n actie leiden tot slachtofferhulp voor Isaac en opname van Abraham. In die tijd zou er denk ik ook wel enigszins vreemd gekeken zijn naar Abraham. Mensenoffers waren (volgens mij) in het M.O. niet gebruikelijk. Maar goed, de god uit het oude testament heeft wel gekkere dingen gedaan en laten doen.
@16: ach ja ik schreef het inderdaad verkeerd op. Ik bedoelde: de tien geboden waren nog NIET gegeven toen Abraham zijn dilemma kreeg.