Overzicht

Zuster Merel

16 Artikelen
10 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Als sarcastisch ingestelde verpleegkundige vertel ik over de dingen die ik meemaak in mijn werk.
Foto: NLportaal.NL (cc)

Medicijntekorten

, door

COLUMN - Ze heeft pas een paar jaar diabetes, maar de waardes blijven niet goed. Ze doet zo hard haar best, houdt zich aan de eetvoorschriften en probeert zoveel mogelijk te bewegen. Ik haal haar bloeduitslagen binnen en zie dat het niet goed is, de waardes zijn weer hoger dan voorheen. Ze heeft al twee soorten medicatie voor de diabetes.

Ik roep haar binnen vanuit de wachtkamer en zie al gelijk aan haar gezicht dat het niet goed gaat. Ik vraag haar hoe het gaat en er is even een pauze, en een zucht. Ze vertelt emotioneel dat ze de bloeduitslagen via het patiëntportaal had gezien, en zo teleurgesteld was. Nu was er wel een goede verklaring voor; ze had met sporten een blessure opgelopen een maand geleden en er was een familielid overleden. Haar normale sportschema lukte niet, en er was genoeg stress bijgekomen van de rouw om het overlijden van een dierbare. Gezond eten was er daardoor ook deels bij ingeschoten. Ik gaf haar een tissue en typte de redenen voor de hogere suikers in haar dossier.

Ik gaf aan dat ik het heel vervelend voor haar vond dat het zo was gelopen, en condoleerde haar met het verlies. Ik zei dat ik snapte dat haar hoofd er in deze situatie niet naar stond om op de leefstijl te letten. Dat is het leven. Er gebeuren soms dingen waar je geen invloed op hebt. Ik vertelde haar dat ik de waardes wel dusdanig hoog vond dat ik wat medicatie wilde toevoegen. Ik vroeg haar of ze Ozempic kende, ze knikte van ja. Ik zei dat ik dat helaas niet kon voorschrijven omdat dat niet leverbaar is. Zoveel mensen (vaak zonder diabetes) kopen dat middel, en daardoor kan ik het niet voorschrijven aan mijn patiënten. Wat ik wel kon doen is een alternatief geven, iets uit dezelfde groep medicatie maar dan in pilvorm. Helaas werkt dat iets minder sterk, maar mogelijk geeft dat toch voldoende effect om de suiker wat te laten zakken. Ze lachte weer een beetje, bedankte mij voor het meedenken in haar situatie.

Foto: UN Women Asia and the Pacific (cc)

Eén Taak

, door

COLUMN - Ons werk als zorgverleners is niet zo moeilijk. Echt niet. Nu ik er een tijd in werk, is het me duidelijk geworden. Het enige wat we hoeven te doen is degene die tegenover ons zit, serieus te nemen. Je hoeft nog niet eens een oplossing voor die klacht te hebben. Neem de patiënt serieus.

Niet zo lastig, zou je zeggen? Laatst had de huisarts waar ik voor werk zelf rugpijn, en niet zo’n beetje ook. Ze had zelf alle pijnstillers ingenomen die konden, en nog had ze enorme rugpijn. Schoorvoetend zei ze dat ze dat eigenlijk nooit geloofde van patiënten, als ze heel veel pijn konden hebben ondanks de pijnstillers die ze namen.

Fout nummer één, zou je zeggen. Net zoals bij bijwerkingen: soms ervaren patiënten bijwerkingen van medicijnen die niet in de lijst staan. Je kan dan twee dingen doen: de patiënt niet geloven en zeggen dat dat niet kan want hij staat niet in de lijst, of de patiënt geloven, ondanks wat de lijst zegt.

Denk je even in wat de gevolgen van beide keuzes zijn, voor hoe de patiënt zich zal voelen. Bij welke keuze van jou is de patiënt meer geneigd nogmaals bij je terug te komen?

Foto: UN Women Asia and the Pacific (cc)

Column – Zwart

, door

COLUMN - Regelmatig kom ik in een aantal flats in een achterstandswijk. De liften zijn ruiken vaak naar urine, het trappenhuis ook. Soms is het glas in de deur van het trappenhuis kapot. Er staat vaak een kar van de supermarkt geparkeerd op straat, die niet meer teruggebracht wordt.

Ik denk dat veel mensen die een negatief oordeel hierover hebben, niet zelf in deze situatie leven. De mensen die voldoende geld hebben om een huis te kopen, al dan niet verdient. Armoede is geen keuze, zoveel is mij inmiddels wel duidelijk. Het stigma dat mensen met weinig geld niet met geld om kunnen gaan rust nog steeds op ze. Er wonen ook genoeg ouderen in deze flats die ik bezoek, de populatie is ontzettend gemêleerd. Het echtpaar uit Suriname wat ik tijdelijk bezoek omdat zij door haar rug is gegaan, voorheen kwam ze altijd naar mij toe. De moeder en de zoon die bij elkaar wonen en die eigenlijk geen bemoeienis van mij willen. De heer die aardig op leeftijd is en behoorlijk depressief, waar de thuiszorg 2x per week langskomt voor een sociaal praatje, en om te checken of zijn zelfzorg nog goed gaat. De stokoude Marokkaanse mevrouw die geen Nederlands spreekt, waar haar kleinzoon altijd bij is om te tolken. Haar gewicht blijft stabiel, alhoewel laag. Het evenwicht is kwetsbaar maar er wordt goed naar haar omgekeken door familie.

De ingang met de grote hal wordt regelmatig gedweild door de schoonmaak. De vloer is nog nat en ruikt naar citroen, de schoonmaakkar staat er nog. Het is mistig, dus het droogt langzaam. Het water in de bak van het dweilen is zwart.

Wat me nog steeds raakt is dat anderen zo hard kunnen zijn naar mensen in deze situatie. Alsof het hun schuld is, alsof ze harder moeten werken. Alsof het geen mensen zijn, maar dingen. Alsof ze geen waardigheid of aandacht verdienen.

Ik probeer altijd wat zachtheid naar deze mensen te bieden. Ze serieus te nemen, naar ze te luisteren, ook al kan ik hun situatie niet altijd verbeteren, hoe graag ik dat ook zou willen.

Foto: Myfuture.com (cc)

Vergeten

, door

COLUMN - Soms vergeet ik hoeveel mensen ik geholpen heb. Preventie is vrij onhandig: de resultaten zijn niet zichtbaar in het dagelijks leven. Zeker wel in wetenschappelijk onderzoek, maar dat zijn niet de patiënten die je voor je ziet. Die statine die ik geef aan die patiënt met diabetes? Ik zal zeker heel wat hart- en vaatziekten voorkomen hebben, maar het is voor mij niet te zien welke mensen ik precies gered heb van een ritje ziekenhuis en op latere leeftijd hartfalen met een dood die te vroeg kwam.

Of die ene mevrouw, die ik heb geholpen met stoppen met roken. Enorm gemotiveerd was ze, en kwam met een duidelijk plan aan. Roken is een van de meest lastige verslavingen, haast te vergelijken met een verslaving aan cocaïne of heroïne. Mensen schrikken soms als ik dat tegen ze zeg. We hadden na het eerste gesprek een hulpmiddel uitgekozen wat bij haar paste, en gingen zo verder. Regelmatig zagen we elkaar, de begeleiding bij stoppen met roken kan er soms best intensief uit zien. Mensen komen wekelijks of tweewekelijks bij mij langs voor gesprekken, naast het hulpmiddel dat ze gebruiken. Die combinatie lijkt de kans van slagen hoger te leggen dat mensen blijvend stoppen.

Foto: Thomas Geersing (cc)

Zieke zorg

, door

COLUMN - Vaak praten we over “gezondheidszorg”, alsof het bedoeld is om ons gezond te houden. Om dingen te voorkomen. Preventie! Dat woord heeft de laatste jaren een stuk minder inhoud gekregen. Veel politici strooien ermee alsof het confetti is, maar daadwerkelijk erin investeren, ho maar.

Ik pleit voor een naamswijziging. We gaan het vanaf nu “zieke zorg” noemen. We zorgen namelijk voor zieken. We doen niet aan primaire preventie. Maskers? Ongezellig. Medicatie voor hoge bloeddruk? Nee zeg, heb je die bijwerkingen gezien? En de buurvrouw had er al zo veel last van! Net als statines trouwens, ronduit troep is dat.

Nee, de zorg van tegenwoordig kan je beter wantrouwen, die werken namelijk samen met de farmaceutische industrie, willen alleen maar geld verdienen en zijn zeker niet te vertrouwen.

Neem dan de industrie die de vitamines produceert en alle kwakzalverij eromheen zoals Dr. Vogel. Dat zijn de meest pure mensen die je kunt hebben! Zeker niet uit op geld verdienen.

Wat wij als zorgverleners soms nog kunnen bereiken is tertiaire preventie. Behandeling after the fact, zeg maar. Iemand heeft een herseninfarct gehad en een verlamming gekregen, en dan hopen we maar dat we met de medicijnen kunnen voorkomen dat de volgende wat langer wegblijft of niet zo ernstig is. Als we de tijd krijgen om uit te leggen aan de patiënt waarom het zinvol is deze medicijnen te gebruiken, tenminste.

Foto: Yuri Samoilov (cc)

Cognitieve dissonantie

, door

COLUMN - Ze zit tegenover me. Een dame op hoge leeftijd, maar zoals wij in het dossier zouden schrijven: “oogt jonger dan kalenderleeftijd”.

Ze verteld over haar klachten van long covid. “Ik snap echt niet hoe ik het opgepikt heb, we zijn zo voorzichtig!”. Ze zit tegenover me zonder mondmasker.

Cognitieve dissonantie, ik vind het een interessante term. We kwakkelen maar voort in deze never ending shitshow van een pandemie zo lijkt het, met een bord voor onze kop die zo groot is als de ijsschots die afgebroken is van Groenland.

Ik kan het haar niet kwalijk nemen, alhoewel ik moeite moet doen om niet de zin uit te spreken “toch zit u hier voor me, zonder mondmasker.”

De voorlichting vanuit de overheid is bedroevend geweest. Ze roepen altijd zo hard dat preventie enorm belangrijk is, maar daar blijft het ook bij. Roepen. Een lichtend voorbeeld zijn ze allang niet meer. Preventie is een term geworden die vooral veel gebakken lucht bevat, een verkooppraatje waar allang geen echte inhoudelijke acties of veranderingen aan kleven.

Nu de cijfers weer oplopen komen we in een herhaling van de herfst van 2020, en die van vorig jaar. Maskers worden niet aanbevolen, wel het aloude handen wassen. Toegeven dat COVID zich door de lucht verspreid is natuurlijk van de zotten: dan zou de overheid actie moeten ondernemen, en haar burgers moeten beschermen! Dat is echt een brug te ver. Sommigen hadden vertrouwen in de nieuwe minister omdat hij uit het werkveld komt: die bubbel bleek echter al snel uit elkaar gespat. De overheid wordt geregeerd door lobbyisten uit het verkeerde werkveld, en men ziet liever de winsten stijgen dan de burgers beschermen tegen een, waar het nu naar lijkt, slopende chronische ziekte die steeds meer mensen treft. En dat zijn lang niet alleen de kwetsbaren onder ons, ook mensen die voorheen compleet gezond waren.

Daarnaast had die opmerking van mij ook niet geholpen, voor haar. Het is belangrijk dat ik een luisterend oor bied. Haar klachten zullen er niet beter van worden. We bespraken ook andere gezondheidsproblemen van haar en besluiten binnenkort even bloed te prikken om te zien hoe de zaken ervoor staan. Ze is opgelucht dat ze nog een keer bij mij terug mag komen en er wat dingen nagekeken worden.

Ik ben niet opgehouden met mijn FFP2-masker te dragen op mijn werk. Ik was de enige. Mijn werkgever vroeg me laatst: “voel je je wel veilig op het werk?”, en nee, eigenlijk niet. Ik denk ook niet dat dat gevoel ooit nog terugkomt.

Foto: Marco Verch Professional Photographer (cc)

Parallel universum

, door

COLUMN - Zijn jullie een beetje thuis in science fiction? Het genre van dit soort films en boeken, bijvoorbeeld? Ik vind het geweldig om Marvel films en series te kijken. Ze lichten hier een theorie toe: die van het parallelle universum, of universa. Stel je maakt een keuze om iets te doen. Of juist niet. Die twee acties kunnen resulteren in een parallel universum. Elke tijdlijn loopt naast elkaar, maar niet door elkaar. Jij bent een andere jij, want je hebt een andere keuze gemaakt. Zie je hoeveel universa er zo naast elkaar kunnen lopen? Ongelofelijk interessant. Maar wel onzichtbaar. We kunnen die andere tijdlijnen niet zien. We weten dat we in de huidige, onze eigen zitten. Maar kunnen niet verder kijken langs de keuzes die we anders zouden maken.

Preventie in de gezondheidszorg is hetzelfde: het is iets wat niet opvalt, als je er met het blote oog naar kijkt. We weten uit wetenschappelijk onderzoek dat er bepaalde dingen zijn die je kunt doen om je leven gezonder te houden en te verlengen, maar ook dat is een kansberekening. We kennen allemaal de verhalen van die ene oma of opa die haar/zijn hele leven gerookt heeft maar nooit COPD of kanker ontwikkelde, maar doodging aan ouderdom.

Foto: Brabant Bekijken (cc)

Helden

, door

Ik ben geen held, ik ben niet onmisbaar. Ik ben misbaar.

In een systeem dat gebaseerd is op geld, is iedereen misbaar. Er is altijd wel een oplossing die de boel weer enigszins op de rit trekt: E-health, Zorgreservisten, het leger. Of misschien een andere, lagere functie met minder eisen, die minder goed betaald. Dat werkte ook goed toen de ‘functie’ van hbo-verpleegkundige werd ingevoerd en de mbo’ers met een degradatie werden opgescheept. Uiteindelijk komt het allemaal goed.

We zijn geen martelaren. Zie ons niet als goden of helden. Het deed wat met me, de laatste anderhalf jaar. Eerst op dat voetstuk geplaatst worden, alsof ik applaus nodig had, voor de professionaliteit die ik bied? Het luisterend oor? En vervolgens mochten we buffelen voor al het inhaalwerk wat we moesten doen, maar dat was normaal. Normaal dat de artsen 1-2 weken vooruit vol zaten, en ik ruim een maand. “Heb je dan pas plek?” was een veel gehoorde opmerking van patiënten, zowel voor mij als voor de assistentes.

Je doet er in een systeem wat gebaseerd is op geld alleen toe als je produceert, en dat deden we in die tijd. Nu is het weer business as usual: zo worden we weer een dienstverlening en mogen we weer verwijsbrieven maken naar specialisten en afgekafferd worden in ons gezicht als we niet doen wat de ‘klant’ vraagt.

Een gebruiksvoorwerp, zijn we.

Ik vind het niet gek dat je deze ontwikkeling ziet in de maatschappij. Het is wat we met z’n allen hebben gecreëerd, de laatste paar decennia. Ik verwijt het patiënten niet: zij zijn een product van een overheid die de verzorgingsstaat afschaft, en de ‘zoek het maar uit’-houding aanneemt. Patiënten zien ons, niet Mark: wij zijn het gezicht van al die besluiten, alles komt bij ons terecht, op ons worden de frustraties afgereageerd.

Dat ik me heb gerealiseerd dat ik misbaar ben in zo’n systeem, geeft een hoop rust. Het gaat niet om mij: het gaat om cijfers (die ik invul voor de zorgverzekeraar), om geld. Het zakje geld wat de praktijk krijgt voor mij, om als praktijkondersteuner de ketenzorg te regelen. Voor mij in de plaats komt wel weer een ander. Of die het beter of slechter doet dan ik? Dat maakt eigenlijk niet uit, zolang de cijfers maar ingevuld worden.

Ik denk niet dat ik misbaar ben in de ogen van mijn collega’s, weet ik. Mijn collega’s en ik kunnen niets veranderen aan de enorme tanker die de zorg is, die afstevent op de kade met een behoorlijke snelheid. Ik kan er hierom in berusten: wij besturen deze tanker niet. Waarschijnlijk komen we er wel heelhuids uit, als we goed op onszelf letten.

Wij zijn geen helden. Zie ons als mensen, zoals wij jullie ook zien. Wij zijn gelijken in de strijd tegen dit zieke systeem.

Foto: UN Women Asia and the Pacific (cc)

Geen goede zorg

, door

Ik heb niet het idee dat ik goede zorg lever. Diabetespatiënten die (nog) geen insuline gebruiken, alleen tabletten, maar die geen glucosemeter (vergoed) krijgen van de verzekeraar. Patiënten met dementie die lang thuis wonen met alle gevolgen van dien, met vaak een crisisopname door veel vallen, dwalen of andere gevaarlijke situaties. Laatst nog: een rechterlijke machtiging van een patiënt afgewezen omdat er niet voldoende gevaar zou zijn. De week erop bel ik met familie en blijkt dat patiënt een waterkoker op het elektrische fornuis heeft gezet, en die ook aangezet heeft. Brand binnen.

Voedingsadviezen die ik geef, alhoewel een diëtist er meer van weet, maar hoeveel zin heeft het als uit onderzoek blijkt dat 95-98% weer op zelfde gewicht zit, of nog zwaarder is na vijf jaar? Nog steeds wordt zo vaak tegen dikke patiënten gezegd: ‘eerst afvallen’. En blijven ze ondertussen doorlopen met klachten, met alle gevolgen van dien.

Iedereen wil op de stoel van de arts zitten. Begrijpelijk, want het is een begeerd en beschermd beroep. Het heeft, ondanks veranderingen in de samenleving, nog steeds aanzien. Misschien is het handig alsof we doen dat zorgverzekeraars op onze stoel mogen zitten. We doen net alsof, maar ondertussen maken we ons eigen beleid. Alles wat ze vragen, daar zeggen wij ‘hm-hm, jaja’ op, en gooien het vervolgens in de prullenbak, of op de welbekende plank met alle plannen die niet uitgevoerd worden.

Prima idee toch? Zij doen dit immers ook met onze ideeen en vragen. Het is niet alsof we op dezelfde pagina zitten, zeg maar.

Als iemand diabetes heeft, zou je zeggen dat je lange termijn complicaties wilt voorkomen en de patiënt inzicht wilt geven in zijn ziekteproces, en wat er nu gebeurd met die suikers als hij een gebakje eet. Maar nee: natuurlijk gaan we pas een glucosemeter vergoeden als iemand aan de insuline moet, en tabletten niet meer voldoende zijn. Waarvoor zou je ook iemand helpen, toch? Dat is niet onze taak. Geld besparen en winst maken. Dat is het doel.

Ook worden er genoeg programma’s opgezet vanuit de zorgverzekeraar om leefstijl te verbeteren. Dat het een verkapt dieetprogramma is weet natuurlijk iedereen, maar de zorgverzekeraar vergeet te vertellen dat dieten niet werken en 95-98% weer na een aantal jaar op hetzelfde gewicht zit, of nog hoger, en dat jojo-en veel gevaarlijker is dan structureel wat te zwaar zijn. En wat is te zwaar, eigenlijk? Als we het daarover hebben? BMI is een farce, laten we wel wezen. Ooit ontwikkeld om ‘de gemiddelde mens’ te classificeren, maar het heeft niets met gezondheid te maken. Natuurlijk gebruiken we het nog steeds, want er is geen goed alternatief. Je hebt grote kans dat je als patiënt je BMI in je dossier hebt staan, en als ie te hoog is de pech dat er een notitie is gemaakt waarin staat dat je ‘adipositas’ hebt, of ‘morbide obesitas’.

Ze zeggen dat die informatie niet bij zorgverzekeraars terecht komt, maar ik heb hier serieus mijn twijfels bij. Wie controleert dit? Wie weet of dit echt klopt?

Nee, mijn idee is dat we zorgverzekeraars moeten zien als een vieze vlek die je niet uit een t-shirt krijgt. Laat dat t-shirt nou maar gewoon liggen, was ‘m niet meer, want die vlek gaat er echt niet meer uit.

Foto: Hospital CLÍNIC (cc)

Uitzonderlijk

, door

COLUMN - Vorig jaar kreeg (bijna) al het zorgpersoneel, naast een lading applaus, een bonus van 1000,- euro. Inmiddels kan er ook een tweede bonus aangevraagd worden. Maar:

Belangrijkste voorwaarde om in aanmerking te komen voor de bonus is dat de zorgprofessional in de periode 1 oktober 2020 tot 15 juni 2021 een uitzonderlijke prestatie heeft verricht vanwege COVID-19, door onder uitzonderlijke omstandigheden zorg te bieden.

Uitzonderlijk. Wat zou Tamara, of Hugo verstaan onder ‘uitzonderlijk’? Dat je je de pestpokken werkt op een cohortafdeling, stel ik me zo voor. Dat je minimaal 36 uur werkt misschien? En mogelijk ook de collega’s die op de IC werken.

De thuiszorgmedewerkers, de niveau 2 helpenden, de schoonmakers in het verpleeghuis, nee, die natuurlijk niet. Die hebben al een bonus! Naast hun vetpot van een salaris. Elke dag komen zij weer opdagen, helpen zestien ouderen per ochtend per persoon uit bed, of maken de toiletten schoon nadat iemand die niet meer doorheeft dat hij leeft, er een potje van heeft gemaakt.

Die mensen doen geen uitzonderlijk werk. Dat is gewoon je werk, toch? Niets anders in een pandemie.

Het continue negeren van opmerkingen over structurele loonsverhoging door beleidsmakers komt me onderhand de keel uit, en ik ben niet de enige. Zullen we het maar niet hebben over het weglopen van bepaalde mensen, vorig jaar in de Kamer, bij een stemming over die loonsverhoging?

Foto: Marco Verch Professional Photographer (cc)

Niks

, door

COLUMN - “Maar hoe is het met jou, bij jou nog alles gezond, niks gehad?”

Niks gehad. Opeens realiseer ik me dat ik in die hele COVID pandemie, als door het oog van de naald met een twijfelachtig lapje stof voor mijn neus en mond, geen corona heb opgelopen. Althans, ik denk van niet. In het begin werd er natuurlijk niet getest, en ik weet nog wel dat, ondanks dat vorig jaar een paar maanden de spreekuren waren afgezegd, ik wel een aantal patiënten gezien heb zonder masker. Later met masker en in grote getalen. Dagelijks zie ik zo’n vijftien tot twintig patiënten, afhankelijk van hoe lang een consult duurt of hoe vol mijn agenda geboekt is.

Nu ik volledig gevaccineerd ben tegen COVID realiseer ik me hoe het afgelopen jaar is geweest, wat een hel. Hoe onzeker, hoe gevaarlijk. Hoe we voor de leeuwen zijn gegooid met onvoldoende en goede mondmaskers. In het begin deden de artsen een hele dag met een masker, en deden ze ze na gebruik in zakjes omdat ze nog gereinigd en opnieuw gebruikt konden worden. Dat is nu toch niet meer voor te stellen? Nou ja, wel natuurlijk, gezien er nog miljoenen maskers in een opslag liggen waar voldoende winst over is gemaakt. Winst die voor de zorgverlener ver te zoeken is.

Foto: LaVladina (cc)

Geheim

, door

COLUMN - Met het in ontvangst nemen van je diploma in de gezondheidszorg teken je een onzichtbaar contract: het contract van geheimbewaarder. Patiënten komen naar jou toe met hun vertrouwelijke informatie, en praten daar vrijelijk over. Ze verwachten dat je je taak serieus neemt en je verdiept in de informatie: graag zien ze dat je je ingelezen hebt in hun dossier met wat er de afgelopen tijd gebeurd is. En terecht.

Wat samenvalt met die verwachting is dat je dit geheim houdt. Je verteld aan niemand dat dit deze patiënt was, met die geboortedatum, die daar woont: niets van dat alles.

Natuurlijk vertel ik thuis verhalen over patiënten aan mijn wederhelft, om mijn dag te bespreken, om mijn hoofd leeg te maken. Heel normaal. Alleen vertel ik daar dan geen details bij die de privacy van de patiënt kunnen schaden.

Genoeg binnenpretjes heb ik al gehad over de jaren heen, gniffelen om een grappige naam of combinatie van voornamen en daarmee initialen: het even opkijken als het een (semi) bekende Nederlander is waar je zorg voor mag dragen. Iedereen is mens, ieder heeft een lijf, die soms wat onderhoud nodig heeft. Wij zijn daarin de onpartijdige hulpverlener die dit mag ondersteunen.

Volgende