Goede doelen organisaties lijken hun langste tijd gehad te hebben, aldus dat blijkt uit een enquete van het tijdschrift onzeWereld. In haar jaarlijkse enquete blijkt dat een groeiende groep Nederlanders zich afkeert van de grote goede doelen organisaties, maar is dat terecht? Onder het motto klein is fijn, zijn het de kleine, concrete doe-het-zelvers die de sympathie van de gulle Nederlandse gever krijgt. In de afgelopen maanden komen er echter ook steeds meer voorbeelden naar voren, waaruit de vraagt rijst of kleine goede doelen en doe-het-zelvers wel zo’n mooi alternatief zijn.
Zo zit ondernemer en hulpverlener Huib Oskam van Rotaryclub Culemborg sinds 4 februari vast in een gevangenis in het West-Afrikaanse land Benin. De Nederlandse welzijnswerker was gearresteerd na een beschuldiging door een Nigeriaanse dominee. De geestelijke maakt aanspraak op het ontwikkelingsgeld wat Oskam in Culemborg en omstreken inzamelde.
Geruchtmakend was het artikel van Trouw journalist Han Koch over de stichting Motherhood. Uit het artikel komt een ontluisterend beeld: ,,De hulpgoederen hadden beter in India gekocht kunnen worden, dat zou gebruikersvriendelijker en meer gebaseerd op de cultuur zijn geweest. De kosten van de operatie waren enorm. Als de helft van het geld naar India was overgebracht, zou daarmee hetzelfde resultaat zijn behaald. Voor het resterende bedrag hadden dan een paar honderd Nederlanders naar het rampgebied overgevlogen kunnen worden om hun liefde, solidariteit en medeleven te betuigen’’
Maar nog fundamenteler lijkt het beeld dat door een aantal doe-het-zelvers wordt neergezet van ontwikkelingslanden. Zo was er het Llink-programma Aanpakken en Wegwezen. In een aflevering van twee weken geleden worden twee pas afgestudeerde artsen gevolgd gedurende hun reis naar Afrika. Zo bezochten ze ook een ziekenhuis in Malawi. Medisch directeur van dit ziekenhuis, Roland van de Ven, en hoofd van het AMC, Pieter van Tiel, zijn zeer kritisch over hoe het ziekenhuis in het LLiNK-programma in beeld is gebracht. Ze noemen het medisch toerisme. De lokale artsen en verplegers worden neergezet als dombo’s, die “ontslagen moeten worden”, aldus de jonge arts Frodo. Frodo en zijn vriendin maken een reis door Afrika, niet gehinderd door enige kennis van de tropengeneeskunde trekken beide reisgenoten door Afrika. Genant wordt het pas als Frodo een arts uitlegt hoe goed de water-ontsmetters zijn, waarop de arts aangeeft dat het ziekenhuis over een waterleiding met schoon drinkwater beschikt. In De Leugen Regeert verdedigt Llink zich tegen de kritiek uit de medische wereld, die zich afvraagt waarom er een bijna koloniaal beeld wordt neergezet van blanke weldoeners die de ‘zwartjes’ leren hoe het moet.
Jammer Frodo, maar ook jammer voor het beeld dat door dit soort initiatieven over Afrika wordt neergezet: een verloren continent; zonder hoop… De vraag rijst waar de ladingen aan initiatieven fietsen voor een goed doel toch vandaan komen? Het lijkt dat veel Nederlanders een goede reden zoeken om ongegeneerd door Afrika te trekken: voor het goede doel, maar helpt dit nou echt?
Reacties (35)
Ik geef geen cent aan ‘goede’ doelen, het helpt toch geen ruk, laten die mensen zich zelf eerst eens afvragen hoe het toch komt dat het slecht met hun gaat.
Ik ken een paar artsen die tijdelijk in een Afrikaans ziekenhuis hebben gewerkt. Hun mening? Een deel van het personeel is daar, inderdaad, lui en incompetent. Ze kunnen er blijven zitten door het systeem en omdat er niemand beter te vinden is. Je zit er het grootste gedeelte van de dag dingen te regelen omdat zendingen met medicijnen en appartuur te laat binnenkomen of geheel verdwijnen.
Ik heb de documentaire van Llink niet gezien, maar je mag toch best wel vraagtekens plaatsen?
Zolang mensen zoals Mugabe nog aan de macht kunnen blijven, zonder dat andere landen in Afrika daarover de grootste verontwaardiging over uitspreken, lijkt het me weinig zinvol om veel te investeren in Afrika. Het enige wat Afrika nodig heeft is tijd, veel tijd. Tijd om te beseffen dat je AIDS niet kunt genezen met een lokaal wonderdrankje, maar wel aan preventie kunt doen door abstinentie of condoomgebruik. Tijd om te beseffen dat privaat eigendom een voorwaarde is voor een welvarende samenleving, in plaats van elke keer weer te vervallen in oude marxistische dogma’s.
Tuurlijk. En wij laten ze net zo lang in hun eigen sop gaarkoken tot ze als vanzelf het inzicht, de macht en de financiële middelen krijgen om het allemaal anders te doen.
Hoe hebben wij het hier dan bereikt, is er bij ons ook een artsen zonder grenzen gekomen in de middeleeuwen om iets aan die barbaarse omstandigheden te doen?
Je kan geen beschaving brengen, dat moet groeien en dat gaat niet binnen 10 jaar.
Zelfs niet binnen 100 jaar, dat duurt nu eenmaal lang en er is geen enkele garantie op succes.
…dat een groeiende groep Nederlanders zich afkeert van de grote goede doelen organisaties, maar is dat terecht?
Ja, lijkt me wel terecht. De strijkstok is groter dan het doel en het lijken meer bankinstellingen die hun boekhouding op orde maken dan dat er daadwerkelijk iets wordt gerealiseerd.
Of het alternatief in orde is, is weer iets anders. Lijkt me inderdaad ook niet helemaal zuiver. Van overmatige hulpvaardigheid via kleine criminaliteit tot stupide (naïeve) acties van individuen die dan weer gecoördineerd worden door stichtingen en zo toch weer groot kunnen worden. Essentie van dit soort hulpverlening in wat voor vorm ook, is dat er helemaal geen controle op is en – zoals de voorbeelden aangeven – die meer weg hebben van neokolonialisme dan van daadwerkelijke hulp.
Is er dan niets meer in orde?
Misschien moeten we gewoon constateren – als rechtgeaard historisch materialisten – dat het tijd is voor een verandering.
Misschien moeten we inderdaad maar eens wat minder onze hulpcultuur uitwaaieren. Wat meer Zen worden en alleen hulp geven daar waar die gevraagd wordt.
@Ronald.
Misschien geen artsen zonder grenzen, maar bij ons zijn zo af en toe mensen geweest, die erg belangrijk zijn gebleken in de ontwikkeling van Europa. Wat als Adam Smith e.d. er niet waren geweest?
Het beste is om ontwikkelingslanden serieus te nemen. Laat die landen gewoon vrijelijk met ons handelen. Maak vrijhandel mogelijk en schaf dan wel die landbouwsubsidies af. Vooral die landbouwsubsidies aan Franse wijnboeren kunnen beter vandaag dan morgen stoppen. Een land als Kenya zou direct enorm profiteren als wij met ze zouden handelen. Andersom, profiteren wij van goedkopere landbouwgoederen – zonder subsidie.
Een bijkomend voordeel van handel is dat landen dan minder vaak oorlog voeren, omdat ze er wederzijds, economisch belang bij hebben om dat te voorkomen. Tevens wordt de bevolking gemiddeld rijker.
De enige echte liefdadigheid, die het Westen de derde wereld kan gunnen is vrijhandel. Al het andere is weliswaar oprechte en goedbedoelde, maar erg dure symboolpolitiek.
@GvK
Waarom is er nog een Afrikaanse “Adam Smith” opgestaan? Is dat misschien omdat ze nog steeds die communistische afgod Mandela vereren?
Het enige “goede doel” waar ik, buiten wat van mijn tijd, nog aan geef is microcredieten , dat werkt bijzonder goed.
Wat te denken van lokale artsen is niet zo eenvoudig. Na de door de staat betaalde opleiding wordt de verse arts verplicht een aantal jaren in een lokaal ziekenhuis te werken. Daar heeft men dan veelal geen zin in, want daar zit het grote geld niet. Toch blijft na deze verplichting een substantieel deel ter plekke. De anderen verkassen na een twee/drie jaar geen bal te hebben uitgevoerd om het grote geld te gaan verdienen, in de grote Afrikaanse steden wemelt het van priveklinieken voor de personen met een veelal (politieke) criminele achtergrond.Tis maar net wie je toont in zo’n docu.
Microcredieten dames heren ook, geef gul want het werkt echt. De rest, niet open doen als er gebeld wordt.
@Jimmy:
Mwah, Latijns-Amerika heeft haar grenzen sinds de jaren ’80 in progressieve mate open gesteld aan de wereldmarkt, maar heel veel rijker zijn ze er niet van geworden.
Sterker nog, Brazilie doet het nu juist vrij goed onder leiding van zo’n verderfelijke socialist.
@Hayek. offtopic
Misschien zijn er al talloze Afrikaanse Adam Smith’s opgestaan, alleen om vervolgens een, legaal of illigaal uit meer beschaafde en ontwikkelde landen afkomstige, 9,72mm NAVO of 5.45mm AK74 kogel in zn harses te krijgen?
@Jimmy. Het westen, evenals het oosten, heeft er altijd juist belang bij gehad om geen vrijhandel te stimuleren, maar lokale eliten te steunen. Het enige wat de meeste ontwikkelingslanden kunnen exporteren zijn namelijk grondstoffen, en daar hebben ‘wij’ nooit een ontwikkelde en intelectuele afrikaanse bevolking voor nodig gehad, juist het tegenovergestelde.
Het voeren van oorlogen is het Westen/Oosten ook altijd goed van pas gekomen. Afrika is zowat de enige plek waar wij de overproductie van onze defensieindustrie kwijt kunnen. Kortom het ligt er uiteindelijk maar net aan wie druk legt op onze politiek. Sommige sectoren hebben belang bij vrijhandel met Afrika, anderen niet.
9mm, 7.62mm of 5.56mm hoor.
@JSK
Goede opmerking. Het probleem van veel landen in Zuid-Amerika – niet alle landen doen het even slecht – is volgens DeSoto een tekort aan eigendomsrechten. Volgens DeSoto kan het privatiseren van eigendomsrechten de kapitaalkracht van de derde wereldburgers vergroten.
@GvK
Helemaal waar. De realiteit (opportunisme en isolationisme) en theorie (vrijhandel) sluiten niet op elkaar aan. Dat is een gemiste kans. Toch moeten we het streven naar vrijhandel om die reden niet opgeven. Mensen moeten het recht op vrijhandel opeisen van hun regeringen. Het zou een grondrecht moeten zijn voor mensen om vrij te kunnen handelen met elkaar zonder – nodeloze – tussenkomst van overheden. Ik vind een (universeel) grondrecht op vrijhandel veel elementairder, dan bijvoorbeeld het Franse grondrecht op betaalde vakantie.
Wat betreft Afrika kan het Westen nooit winnen. Als we ons bemoeien met Afrika dan zijn we imperialisten en racisten. Als we ons niet bemoeien met Afrika, dan laten we die mensen maar aan hun lot over en zijn we ook racisten. Ik vind dat geen productieve discussie. Het verleden was slecht, de toekomst kan goed zijn.
Ik denk dat je onderschat wat de mogelijkheden, ambities en motivaties van derde wereldbewoners zijn. Het gaat goedkomen met de wereld, let maar op.
@15 Ik moet beter opletten voortaan, voordat ik iets plaats.
“privatiseren van eigendomsrechten” is natuurlijk onzin. DeSoto stelt dat de overheden van de derde wereldlanden meer staateigendommen kunnen privatiseren en dat zij de eigendomstrechten beter moeten garanderen.
Iedere economie heeft zijn basis in de handel in landbouwproducten. Zolang wij nog invoerrechten heffen op deze producten en onze eigen landbouw subsidiëren zodat voorraadbergen en -plassen ontstaan en zolang wij de invoerheffingen niet afschaffen zal er niet alleen niets veranderen, maar heeft discussie over ontwikkelingshulp weinig zin. En dan hebben we het nog niet over het dumpen van landbouwoverschotten op de Afrikaanse markt.
Blijft over de discussie of wij niet een basisniveau van landbouw moeten handhaven voor het geval dat. Moeilijk.
Sinds wanneer zijn “Goede doelen organisaties” en “ontwikkelingshulp” synoniem?
Alsof er geen ándere soorten goede doelen zijn (natuur, cultureel, &c.)
Ontwikkelingshulp is misdadig. Je verziekt er allerlei politieke en economische processen mee die gewoon hun beloop moeten hebben wil er iets veranderen en je maakt het moeilijker voor de landen die ontwikkelingshulp krijgen om zichzelf uit het slop te trekken.
Het is nogal cynisch, maar Europa is mede welvarend en vrij geworden doordat, om maar eens wat te noemen, twee derde van de bevolking uitgeroeid is tijdens de pestepidemiën van de veertiende eeuw.
Of wat dacht je van de Franse Revolutie? Als de boeren in het Frankrijk van de achttiende eeuw niet zowat omgekomen waren van de honger, waren ze nooit in opstand gekomen tegen de adel.
Met al die goed bedoelde ontwikkelingshulp breng je de landen die het krijgen geen spat verder.
@larie: hoe doe je dat? Via Cordaid?
@matthijs
Daarom exporteren we toch ook zoveel wapens naar Afrika?
… en verbieden we het gebruik van Condooms.
@Matthijs. De ontwikkelingseconomen die ik ken zijn inderdaad ook vrij sceptisch over ontwikkelingshulp. Hierbij moet wel gezegd worden dat de voorwaarden om hiervoor in aanmerking te komen steeds hoger worden. Een ondernemingsplan als je wilt, als je aan kunt tonen wat je met het geld gaat doen, en hoe met je deze inversteringen leningen kan afbetalen etc. krijg je een zak geld. Als ontwikkelingshulp alleen dient om slecht beleid in stand te houden zoek geef je niks en hoop je dat het probleem zich inderdaad oplost doordat een andere/betere overheid wordt ‘gekozen’.
Het ligt er dus vooral aan wie het verdiend -of voor wie het er dus niet alleen maar slechter op wordt met onze hulp- en dat, ben ik het met je eens, zijn er niet veel .
@GvK
De wapenhandel is idd een probleem; je kunt een wapenembargo afkondigen, maar dat maakt de illegale handel meer profitabel. Wat ze iigv niet moeten doen, is het particulier wapenbezit afschaffen, omdat je daarmee criminelen in de hand speelt. Veel Afrikaanse landen zijn ‘kunstmatig’, waar veel stammen om de (democratische!) macht strijden. Het zou beter zijn als de grenzen in Afrika wat meer langs etnische lijnen zouden worden gelegd, gepaard met vergaande decentralisatie/lokale autonomie. Daarmee kun je een hoop conflict vermijden.
Arme Frodo. Maandenlang door het zwarte land gecrosst om zijn ring in een of andere vulkaan te dumpen, waarbij hij en passant zijn ringvinger afgehapt zag door een duidelijk medisch gevalletje en nu wordt de arme jongen ook nog voor ’toerist’ uitgemaakt…
Ontwikkelingswerk is terrecht. Maar er zijn wel do’s en don’ts.
Niks doen en dit aftimmeren met “alles moet op zijn beloop gelaten worden anders wordt het nooit iets” is scheef, want de globale krachten hebben teveel invloed om hier uberhaupt sprake van te laten zijn. Internationale handel van wapens en primaire goederen zoals landbouwproducten die gedumpt worden zijn hier slechts onderdeel van.
Daarnaast zijn er ook genoeg voorbeelden die aantonen dat er decadentie heerst onder de grote organisaties die niet past bij ontwikkelingswerk en ook zijn er goede argumenten om aan te tonen dat kleinschalige ondernemingen professionaliteit missen (want dat is namenlijk waar het aan ontbreekt wanneer de net afgestudeerde geneeskunde corpo de lokale doctoren op de tenen trapt en wanneer iemand in de cel beland tijdens zijn werkzaamheden), maar mensen in het westen kunnen en willen wat doen. Wanneer deze bedoelingen worden omgezet op lokaal niveau, dus inderdaad materialen ter plaatse laten in kopen door lokale contact personen en het opleiden van mensen in plaats van het voor hen te doen, heeft dit een positieve impuls. Het is zeker butom up en voor echte veranderingen mag je van mij best met je palestijnse sjaal om bij de G8-top de Starbucks slopen, maar tot dat dit effect heeft ben ik voor het leven van mensen beetje bij beetje te verbeteren, zij hebben er ten slotte ook maar één.
@mathijs
Het is inderdaad funest voor de lokale politieke en economische structuur om ergens een weeshuis te bouwen of meervoudig geestelijk gehandicapten begeleiding te bieden.
Hoe?
één logje voor de zaterdag is zeer magertjes heren. een weblog is een 24/7 enterprise
ondanks alle misére , aids oorlog honger is de bevolkingsgroei plus 3 procent in Afrika.
heeft het dan nut om gemiddeld 1 % bnp erin te pompen
Jazeker , het is een groeimarkt voor onze economie.
Afrika is een product. niet door mijn ogen maar door das kapital.
@Coen #23 : dit is dus precies het soort uitlatingen waarmee de hulpmaffia zichzelf in stand houdt, met rampzalige gevolgen voor de landen die hulp ontvangen.
De discussie gaat niet over het lot van arme gehandicapte weesjes. Niemand die tegen ontwikkelingshulp is vindt het een goed idee arme gehandicapte weesjes te laten verrekken van de honger. Suggereren dat dat wel zo is, is op zijn best een kinderachtige en flauwe manier om niet te hoeven reageren op inhoudelijke kritiek
Maar als je het dan toch over gehandicapte weesjes wil hebben: een ontwikkelingsland moet zelf de structuren ontwikkelen om daarmee om te gaan. Als je het vanuit Nederland probeert te regelen, verknoei je het grootste deel van de investeringen daarin aan overhead. Een deel van die overhead wordt overigens verbruikt in het ontwikkelingsland zelf: ambtenaren, politici en burgers uit die landen die iets voor gehandicapte weesjes willen doen zijn vooral bezig aan de bureaucratische eisen van de donorlanden te voldoen en aan het werk dat ze eigenlijk willen doen (gehandicapte weesjes helpen) komen ze nauwelijks meer toe.
@Jimmy:
Absoluut waar maar erg makkelijk. Het probleem in Afrika zijn de vele oorlogen. Goed, maar wat doe je eraan? Ik zie niet echt een oplossing in meer vrijhandel.
@ALO:
Wat overdreven. In Europa zijn alle directe productsubsidies vervangen door quota, en zijn de tariefmuren voor de meeste arme Afrikaanse landen gereduceerd tot nul (onder ‘Everything but Arms’). Helaas geldt dit niet voor suiker en melk, producten waarin de derde wereld mogelijkerwijs een comparatief voordeel heeft.
De EU is ooit opgericht om de kans op oorlogen en economische eenheid te creëeren. Dat lijkt aardig gelukt. Voordeel van economische groei is dat mensen belangrijkere zaken aan hun hoofd hebben dan oorlog voeren: meer verdienen voor een grote auto of nog meer hamburgers kunnen eten bij de Mc D. (de goden bogen theorie).
Eerlijke regels op dat gebied zouden dus een eerste stap kunnen zijn. Probleem is echter de regimes die voornamelijk met zelf verrijking bezig zijn. Dus waar begin je met implementatie?
Ontwikkelingshulp zou overbodig kunnen worden indien die eerste fase naar economische vooruitgang wordt ingezet. Maar zolang dat uitblijft, en er per dag duizenden mensen sterven van de honger en ziektes waarvoor vacinaties bestaan, blijft het noodzakelijk.
Natuurlijk helpt een president die een mengsel van citroengras en kruidnagels promoot niet erg maar vergeet niet dat dat ook een opmerking om macht uit te stralen, net als die wijsheren uit het vaticaan.
Middeleeuwse opvattingen helpen dus niet erg…
@matthijs #31
Veel begrijp je er niet van geloof ik. Hoe komt het dat na de oorlog landen als nederland en Duitsland er weer bovenop zijn gekomen? Juist ja, ontwikkelings hulp. Heb je zelf weleens wat gedaan aan het lot van arme gehandicapte weesjes? Je argumenten komen me meer voor als een excuus om je buiten alle ellende te houden.
@mafioso #34
Een in puin geschoten land kortstondig een sloot geld geven om de boel weer op te bouwen is heel wat anders dan een land decennialang aan een ontwikkelingshulpinfuus laten hangen.
En voor wat betreft je vraag of ik wel eens wat gedaan heb aan het lot van arme gehandicapte weesjes: ja. Jij?