Als u De Aap in Ons van wereldvermaard primatoloog Frans de Waal nog niet hebt gelezen, dan raad ik u aan dat alsnog te doen.
Met tal van aansprekende voorbeelden laat De Waal zien dat apen qua sociaal gedrag verbluffend veel gemeen hebben met mensen.
Waar de generatie zoölogen voor hem zich echter vooral richtten op agressief gedrag van apen en het veroveren van status en territorium, ontdekte De Waal ook treffende parallellen in het gedrag van apen en mensen waar het aankomt op rechtvaardigheid, samenwerking en empathie.
Meer voorbeelden van samenwerking en besef van ‘fairness’ (en verzet tegen onrechtvaardigheid) bij kapucijnaapjes is te zien in deze clip (met commentaar van David Attenborough).
De hele TED-presentatie van Frans de Waal over de biologisch verankerde voorwaarden van moreel besef en gedrag is hier te bekijken:
Reacties (10)
Mensen zijn ook socialistisch aangelegd. Dat zit in onze genen. De hebberds en graaierds die “we” nu onze topmensen noemen, zouden in een groep waarin de mens van nature hoort te leven niet geaccepteerd worden.
Ben al jaren een groot bewonderaar van Frans de Waal. Heb 3 boeken van hem. Onder andere ‘Een tijd voor empathie’ verklaart de natuurlijke aanleg voor wederkerigheid en rechtvaardigheid. Van Chimpansees weet ik het zeker.
Apengemeenschappen hebben een sterk sociaal karakter. Echter adolescente mannetjes worden vroeg of laat gedwongen door de alfa aap de clan te verlaten. Deze mannetjes worden opgenomen in de mannengroepjes die vrij reizen (liberalen) zonder vrouwtjes. Zij strijden om het sterkst en wie dus het meeste voedsel krijgt. Vroeg of laat neemt de sterkste het duel aan met de alfa man. Echter als de winnaar niet geaccepteerd wordt door de vrouwtjes dan is alles voor niets geweest. Een alfa man heeft ook commandanten nodig die de status van de alfa bewaken. Die tweede in rang mag soms ook 1 vrouwtje paren. Daar komt dat egoïstische karakter van mannen vandaan. Die loyaliteit ook tussen trouwens mannen ook. Het sociale van vrouwen ook en het krabbenmand effect tussen vrouwen ook. Vrouwen houden de rangen in stand en bevestigen het leiderschap. Ze doen ook aan oorlog.
Bijna alle onze karaktereigenschappen hebben een apen afkomst. Het heeft daarom niet veel zin al het onrecht uit de wereld te helpen. We zijn zowel sociaal als asociaal. We zijn apen met apengedrag.
Mee eens dat we een bepaalde loot aan de primatentak zijn met primatengedrag, maar…
Je gaat er nu wel heel erg vanuit dat al dat primatengedrag gefixeerd is. Terwijl de mens (net als alle diersoorten) blijft evolueren.
En omstandigheden zijn wel zeer bepalend voor hoe die evolutie plaatsvindt. Zo zijn bonobo’s een bepaalde variant van de chimpansee. Waar chimpansees nogal eens agressieve rotbeesten zijn, met een sociale structuur die sterk hiërarchisch en top-down georganiseerd is, zijn vrouwtjes in bonobo-gemeenschappen degene die over het voedsel gaan, en is de aard van dat beestje make-love not war.
Volgens De Waal ligt de verklaring van dat bonobo-gedrag daarin dat bonobo’s zich geëvolueerd hebben op een geografische plek met een overvloed aan voedsel, weinig concurrentie en weinig natuurlijke vijanden. Er hoefde niet gevochten te worden om schaars voedsel, daarom hoefden de wijfjes niet seksueel te concurreren om mannetjes die dat voedsel (met veel geweld) bemachtigden, en daardoor konden ze zelf bepalen wie ze seksuele gunsten verleenden, en dat heeft de rollen en gedragspatronen in de bonobo-maatschappij radicaal op zijn kop gezet tov andere chimpansees.
Je ziet iets vergelijkbaars met mensenmaatschappijen als er voldoende materiële welvaart voor iedereen is: mensen worden relaxter, er is minder geweld, en ook minder de neiging tot patriarchaat en autoritarisme. En ook de seksuele zeden worden meer ontspannen.
Leuk om te lezen. Frans de Waal… staat genoteerd ;)
Het zijn kapucijnaapjes, geen capucijneraapjes.
Daar heb je helemaal gelijk in. Dank! Gecorrigeerd.
Deze soort apen staat inderdaad bekend als zeer vredelievend.
Helaas zijn er ook apen, grote, en dat zijn apen waar wij dus meer op lijken, die soortgenoten voor de lol vermoorden.
Perfecte socialisten dus die grote apen.
Kortom: ‘Voel de aap in je’, om maar eens een variant op de VVD-condooms te gebruiken.
Sociaal zul je bedoelen. Sociaal is de persoonlijke, vrijwillige wil om te delen, socialistisch is die wil opleggen aan anderen. Delen is goed, geven aan goede doelen ook, maar ik heb totaal geen respect voor mensen die anderen willen dwingen om hetzelfde te doen. Socialisme is meestal gewoon jaloezie, afgunst. Afgeven op bankiers omdat ze meer geld hebben dan wij. Maar als je zo tegen bonussen bent kan je toch ook overstappen naar Triodos? http://www.youtube.com/watch?v=PGMQZEIXBMs