In Ierland treedt Leo Varadkar aan als nieuwe premier. Geheel volgens de afspraak bij de coalitieonderhandelingen van zijn partij Fine Gael met Fianna Fáil van Micheál Martin, die tot nu toe premier was. Dat deze beide centrum-rechtse partijen het eens konden worden over een coalitie (waar ook de Ierse Groenen aan deelnemen) was een unieke gebeurtenis in de Ierse politiek. Tot dan toe hadden ze elkaar sinds de Ierse onafhankelijkheid honderd jaar geleden altijd de rug toegekeerd. Micheál Martin bij zijn afscheid: 'Het onderscheidende kenmerk van centrumdemocraten is het vermogen om verschillen te respecteren, punten van overeenstemming te vinden en samen te werken. Dit is wat we hebben gedaan.'
Varadkar stelde zich na zijn verkiezing als opvolger van Martin voorzichtig optimistisch op over een oplossing voor de handelscrisis rond Noord-Ierland. We moeten nu, bijna vijfentwintig jaar na het Goede Vrijdagakkoord, de kans niet verspelen om de vrede te behouden, schreef hij in een open brief in de Belfast Telegraph. 'Een hele generatie jonge mensen in Noord-Ierland is gezegend met de vrede en politieke regeling van het Goede Vrijdag-akkoord (...) Met alle partijen, de VS en de EU, moeten we zorgen voor een betere toekomst voor iedereen'. De kersverse Taoiseach (de Ierse naam voor de eerste minister) kondigde aan Noord-Ierland te willen bezoeken voor een gesprek met alle leiders. Hij wil ook snel contact opnemen met zijn Britse ambtgenoot Rishi Sunak. Unionisten noemden de stellingname van Varadkar 'tealeurstellend'. Vasthouden aan het protocol over de handel tussen Engeland en Noord-Ierland lost niets op, verklaarde John Stewart van de Ulster Unionist Party.
Mooie woorden
Het bestuur in Noord-Ierland zit sinds de verkiezingen dit voorjaar nog steeds in een impasse. Er is geen regering en het parlement functioneert niet, vanwege de blokkade van de Noord-Ierse Unionistische DUP. De Unionisten eisen dat het protocol van de EU en het VK van tafel gaat. De DUP (Democratic Unionist Party) zou samen met de Noord-Ierse Sinn Féin die bij de verkiezingen de grootste werd een nieuwe regering, de Executive, moeten vormen. Als het verzet van de Unionisten nog langer voortduurt moeten er waaarschijnlijk nieuwe verkiezingen komen, wellicht samen met de al geplande gemeenteraadsverkiezingen.
De mooie woorden van Varadkar over de toekomst van Noord-Ierland komen wel in een vreemd daglicht te staan als hij tegelijkertijd laat weten dat hij in de Ierse politiek geen samenwerking ziet tussen zijn partij en de Ierse Sinn Féin van Mary Lou McDonald die ook daar bij de laatste verkiezingen een grote winst behaalde. Hij reageerde daarmee op een uitspraak van zijn voorganger Martin die had gesuggereerd dat een coalitie van Fianna Fáil en Sinn Féin weliswaar moeilijk zou worden maar dat hij op voorhand niemand zou willen uitsluiten. 'Ik ben er totaal tegen', zei Varadkar, als Fine Gael in zee zou gaan met Sinn Féin. 'Ik zou mijn lidmaatschap opzeggen.'
Biden stuurt Kennedy
Kan hulp uit de VS de Noord-Ierse crisis misschien oplossen? De Amerikaanse president Joe Biden zou op het punt staan Joe Kennedy aan te stellen als speciaal gezant voor Noord-Ierland. Het voormalige Congreslid Kennedy is de kleinzoon van Robert Kennedy. De familienaam staat zeker in Ierland nog in hoog aanzien. Maar of dat bij de Noord-Ierse Unionisten het geval is staat nog te bezien. Vorige week was er in Brussel op hoog niveau overleg tussen de Britse minister van Buitenlandse Zaken James Cleverly en Vice President Maroš Šefčovič van de Europese Commissie. Er zou in februari een deal gesloten kunnen worden. Maar het is afwachten of de DUP dan overstag gaat.
Voorlopig is het Verenigd Koninkrijk nog druk met andere problemen. De hele maand december zijn er al stakingen van postbestellers, zorgpersoneel en andere groepen ontevreden werkers. In Engeland en Wales staken duizenden ambulancemedewerkers voor een beter salaris. Dat moet volgens drie vakbonden op zijn minst meestijgen met de inflatie. Die bedroeg vorige maand 10,7 procent. Het Britse CBS meldt dat de economie in het VK zwakker is dan tot nu toe werd aangenomen en dat de voorspelde geringe groei lager uitkomt dan verwacht. Reuters concludeert op basis van een ander onderzoek dat de Brexit een nachtmerrie is geworden voor het Britse midden- en kleinbedrijf. Ongeveer 56% van de bedrijven heeft moeite zich aan te passen aan de nieuwe regels voor het verhandelen van goederen, zo bleek uit de enquête, terwijl ongeveer 44% van de bedrijven ook melding maakte van problemen bij het verkrijgen van visa voor hun personeel. 'Brexit is de grootste bureaucratie waar bedrijven ooit mee te maken hebben gehad' zo citeert het rapport van de Kamer van Koophandel een Britse ondernemer. 'Het eenvoudig importeren van onderdelen om kapotte machines te repareren of van grondstoffen uit de EU, is een grote tijdrovende nachtmerrie geworden voor kleine bedrijven.'
Het zou een aansporing kunnen zijn om in elk geval de problemen in de Brits-Britse handel van en naar Noord-Ierland zo snel mogelijk op te lossen.
