Bericht uit Berlin (3)

Der Wiederaufbau der Hoffnung

Sinds 2 weken heeft de Frauenkirche in Dresden weer een cupola, die vanuit de verte al stralend zichtbaar is. De in 1945 volledige verwoeste barokke kerk uit 1743 wordt voor de som van 130 miljoen Euro opnieuw opgebouwd. Het verleden van Fascistische en Communistische dictatuur wordt teruggedraaid in Duitsland.

Op 13 en 14 Februari 1945 werd Dresden door de ‘allierte Bombenangriffe’ vrijwel volledig in vuur en as gelegd. Churchill beoogde met deze vernietiging van niet-militaire doelen de moraal van de bevolking te breken. Ook vandaag de dag is van die totale verwoesting van Dresden in 1945 nog ‘veel te zien’. Dat wil zeggen, dat de stad door de communisten volgebouwd is met prachtige voorbeelden van volksarchitectuur. De nieuwe democratisch-kapitalistische regering van Duitsland is intussen overhaast in de weer om dergelijke symbolen van de volksrepubliek te vervangen door haar eigen symbolische architectuur. Daar komt nog eens bij dat Dresden in 2006 haar 800-jarig jubileum zal vieren, ter gelegenheid van de verlening van het stadsrecht in 1206.

De bezoeker van het huidige Dresden zal in de allereerste plaats overweldigd worden door een mengeling van indrukken. Alleen om er te komen merk je al direct dat Dresden geen West-Europese stad is. Zo is er opmerkelijk genoeg geen snelwegverbinding met Praha. De stad heeft ook geen ‘moderne’ westerse stadsring, zodat je op enkele kilometers van de stad al van de autosnelweg af moet en via een reeks van binnenwegen en onduidelijke richtingaanwijzingen uiteindelijk het stadscentrum bereikt. Zoals in heel de voormalige DDR ligt de stad grotendeels ‘open’ met bouwputten, verkeersaders worden gemoderniseerd en snelwegen worden aangelegd om het verkeer in de binnenstad te ontlasten.

Op het eerste gezicht is Dresden precies wat de gemiddelde bezoeker er waarschijnlijk van verwacht: teleurstellend. Een tientallen meters brede allee met dubbele trambaan voert langs typische jaren 60 stadsplanning, met als hoogtepunt het Kulturzentrum, een prachtig voorbeeld van DDR bouw, met goudkleurig spiegelglas dat aan de Palast der Republik in Berlin doet denken. Boven de ingang hangt nog steeds een schitterende muurgravure die de overwinning van het proletariaat voorstelt. De gravure is afgedekt met een transparant net dat of het publiek beschermt tegen afbrokkelende kiezels of tegen de boodschap van de gravure. Desondanks gaat er een eerste esthetische indruk van de sociaal-realistische afbeelding uit.

Via de Schlossstrasse staat men dan op de Neue Markt, en hier ontvouwt zich heden en verleden van de stad. Links staan de nog in verval verkerende ruines, tussendoor ziet men de overweldigende pracht van het verleden van Dresden, met zicht op de fenomenaal beschilderde muren van het koninklijk paleis. Aan de andere kant van de Neue Markt staat de herbouwde Frauenkirche die op dinsdag 22 juni met een nieuw cupola werd bekroond. De Frauenkirche staat symbool voor de wederopstanding van het verenigde Duitsland en in bijzonder van Dresden, de hoofdstad van Sachsen.

De oorspronkelijke indruk van Dresden als een communistisch wangedrocht verdwijnt snel als je eenmaal op het Schlossplatz staat. De indrukken die op je inwerken met je rug naar de Elbe gekeerd zijn simpelweg overweldigend. Het Schloss en de Hofkiche zijn volkomen on-Dresden haast, en ook de volledig gerestaureerde Zwinger die een van de meest vooraanstaande kunstcollecties in Europa herbergt, doen je de verwoesting van 1945 vergeten. Echter, als je slechts een paar honderd meter verder loopt, wordt je er al snel weer aan herinnerd dat ‘de brand’ van 13 en 14 februari in Dresden moeilijk te vergeten is.

Duitsland is nog steeds verwikkeld in een hevige discussie en zelf-reflectie om het verleden met het heden te verzoenen, en haar nieuwe centrale plaats in een verenigd Europa te hervinden. Er wordt nog steeds hevig gestreden om het aantal slachtoffers van Churchill’s vernietigende bombardementen op Dresden vast te stellen. Tussen voorzichtige historici en de nalatenschap van de rechts-extremistische historicus David Irwing, schommelt het aantal slachtoffers heen en weer tussen het officiele getal van 35.000 en hogere schattingen van 200.000. Maar met de herbouw van de Onze Lieve Vrouwe kerk is in ieder geval de hoop op een betere toekomst in Dresden weer levend.

Links:
Frauenkirche Dresden
Verein Dresdner Stadtjubiläum 2006
Die Bombenangriffe auf Dresden
Luftangriffen auf Dresden

Eerdere Berichten:
Normen en Waarden bij de Buren
Schuld uit het Verleden