hashtag

LIGO

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022
Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | Zalig zijn de biologen

COLUMN - Afgelopen week mocht ik, in een bovenzaaltje van een Utrechts café, een grote club studenten vertellen wat mij zoal was opgevallen in het wetenschapsnieuws van het afgelopen jaar. Er was goed nieuws geweest (het vaccin tegen Ebola), en ook slecht nieuws (de verkiezing van Trump) en er was spectaculair nieuws. De zwaartekrachtgolven. Was dat geen geweldige ontdekking geweest? Een compleet nieuw venster op de kosmos! En wie het belang van dat venster niet direct inzag, kreeg zijn domheid flink ingepeperd dankzij de mediastorm waarmee de ontdekking gepaard ging. Hier was iets groots geflikt!

Kijk, zo hield ik de aanwezige studenten voor. Zo pak je dat aan. Nieuws bestaat niet, nieuws moet je máken. Bijvoorbeeld door een simpele bevestiging van een honderd jaar oud idee van Einstein te verheffen tot een geweldige doorbraak. Door van wetenschap een circus te maken. Dan ben je verzekerd van aandacht, dan weet iedereen dat jouw wetenschap de allerbelangrijkste is en kost het veel minder moeite om geld te verzamelen voor nóg grotere projecten. Want na zoveel heisa is dat de enige weg voorwaarts. De LIGO-detector kostte ruim een miljard. Dat bedrag is peanuts vergeleken met de plannen die dezelfde wetenschappers inmiddels al bedenken voor de komende decennia. En reken maar dat de grote geldschieters er straks wéér bij willen zijn, als de kurken knallen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | Een lot uit de kosmische loterij

COLUMN - Zo’n anderhalf miljard euro heeft de eerste detectie van zwaartekrachtgolven gekost. En volgens vrijwel iedereen die er een mening over heeft, was elke euro daarvan welbesteed. Astronomen hebben nu een nieuw ‘venster op de kosmos’ (die metafoor kwam ontelbare malen voorbij) en kunnen nu nóg dieper doordringen in de Oerknal. En dat is dringend noodzakelijk.

Niet omdat zoiets nieuwe onverwachte praktische toepassingen gaat opleveren (uitvinders hebben de komende eeuw meer dan voldoende aan de ontdekkingen van de vorige eeuw), maar om een steeds nijpender probleem op te lossen. Nijpend voor astronomen – maar daarom niet minder dramatisch. Sinds een aantal jaren begrijpen ze namelijk niks meer van het heelal.

Twee onoplosbare problemen

Twee problemen blijken onoplosbaar. Ten eerste (in niet-chronologische volgorde) is daar het fenomeen dat de uitdijing van het heelal niet langzaam vertraagt, zoals je zou verwachten (ten gevolge van de aantrekkingskracht van de kosmos) maar juist versnelt. Iets ‘duwt’ de expansie naar grotere snelheden. Dat probleem is mathematisch snel op te lossen door een enorme dark energy in de vergelijking te stoppen die deze stuwkracht kan leveren. Simpel en mathematisch doeltreffend – maar in fysisch opzicht is zo’n ingreep natuurlijk heel lelijk.