Voorpagina

Zoekresultaten voor

'districtenstelsel'

Foto: Tom Davidson (cc)

VVD meest te winnen bij kiesdrempel en districtenstelsel

, door

DATA - Stel dat we in Nederland een kiesdrempel of een districtenstelsel hebben, dan heeft de VVD daar het meest bij te winnen. Sargasso zet een aantal scenario’s op een rij.

Het politieke landschap is versplinterd. In hoeverre onderscheiden partijen zich nu echt van elkaar? En leidt die versnippering niet tot waterige (regeer)akkoorden en hopeloze formaties? Bij iedere verkiezing wordt weer gepleit voor een ander partijstelsel. Ofwel partijen moeten over hun schaduw stappen en fuseren. Dat gaat voorlopig niet gebeuren. Ofwel het kiesstelsel zelf leidt tot een uitslag waar een overzichtelijk aantal partijen mee uit de voeten kan.

We hebben een aantal scenario’s bekeken voor de vorige verkiezingen. Hoe zou het politieke landschap eruit zien als we een districtenstelsel hebben en als we kiesdrempels zouden hanteren. Heel anders in ieder geval.


Nu heeft iedere analyse een hoog wat-als gehalte. We hebben geen kiesdrempel of een districtenstelsel, dus we moeten zelf onze regels formuleren.

Laten we beginnen met het districtenstelsel. We kiezen hier voor het Amerikaanse systeem: the winner takes all. Het maakt niet uit hoeveel partijen er in een bepaald gebied zijn, de grootste krijgt alle stemmen. Maar welk gebied neem je dan? De kieskringen? Weet u überhaupt tot welke kieskring u behoort? We hebben ervoor gekozen om het herkenbaar te houden: gemeenten en provincies.

Waan van de dag

Macron gaat ‘derde ronde’ verliezen

, door

In de laatste opiniepeilingen staat de partij van president Macron op verlies.

De parlementsverkiezingen in Frankrijk worden wel de ‘derde ronde’ van de presidentsverkiezingen genoemd. President Macron is in de tweede ronde als winnaar uit de bus gekomen, maar zijn partij La République en Marche (LREM) gaat zondag a.s. naar verwachting flink inleveren. Volgens sommige voorspellingen verliest LREM de meerderheid in het parlement. Het nieuwe linkse blok NUPES (Nouvelle Union Populaire écologique et sociale) onder leiding van Jean-Luc Mélenchon komt qua stemmenpercentages in de polls op gelijke hoogte met LREM. Het districtenstelsel kan Macron in de beslissende ronde van de verkiezingen op 19 juni alsnog aan voldoende zetels kunnen helpen om een cohabitation te voorkomen. Een meerderheid in het parlement die niet op zijn hand is zou de nieuwe president aanmerkelijk minder armslag geven dan in zijn eerste regeerperiode.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Waarom Labour verloor en links op z’n retour is

, door

Matthew Goodwin roeit graag tegen de stroom in. Als hoogleraar politieke wetenschappen aan de universiteit van Kent en gezel van Chatham House heeft hij zich gespecialiseerd in kiezersonderzoek.

Daarbij debiteert hij nogal eens ongewenste waarheden, zoals dat nationaal-populisme geen verschijnsel in de marge is, maar een bredere trend weergeeft, en dat middenpartijen zich zouden moeten verstaan met de ideeën en kiezers van het nationaal-populisme. Vooral de linkse middenpartijen hebben daar volgens hem geen oren naar, terwijl ze wel baat zouden hebben om de inzichten van Goodwin op zich in te laten werken.

Contact arbeidersklasse kwijt

Naar aanleiding van het dramatische verlies van Labour spreekt Goodwin met de heren van ‘Triggernometry’. Waarom heeft Labour verloren? Kort en goed, omdat de partijleiding de oren laat hangen naar activistische studenten en kosmopolitische professionals, en al decennia lang het contact met een belangrijk deel van haar basis – de gewone, veelal laagopgeleide arbeider – is kwijt geraakt, aldus Goodwin.

Logisch ook, stelt hij, want de partij wordt hoofdzakelijk geleid door hoog opgeleiden uit de middenklasse, waar activisten omheen cirkelen. Die verkeren met elkaar in een onderling bevestigende zeepbel. Als iemand eens oppert dat er ook geluisterd moet worden naar de noden en zorgen van de gewone man, wordt ‘ie al snel de mond gesnoerd en onwelkom verklaard als xenofoob of apologeet voor racisme.

Foto: Revol Web (cc)

Italië toont Europese trend

, door

ELDERS - Het resultaat van de parlementsverkiezingen in Italië is zoals verwacht: de kiezers keren zich af van de gevestigde middenpartijen.

De winnaars van Italiaanse presidentsverkiezingen zijn de extreem-rechtse Lega, die zijn bondgenoot, Berlusconi’s Forza Italia, voorbijstreefde, en M5S (Vijfsterrenbeweging), de anti-establishment beweging van Beppe Grillo. Die werd als zelfstandige partij de grootste met bijna een derde van alle stemmen. De vorming van een regering die op een meerderheid in het parlement kan rekenen wordt een helse klus. De Vijfsterrenbeweging heeft samenwerking met gevestigde partijen altijd afgewezen, maar zal nu toch een compromis moeten sluiten willen ze als grootste partij niet volledig uitgeschakeld worden. Steun van de Partido Democratico (PD) van aftredend premier Gentiloni zit er niet in. De PD kiest als verliezer voor de oppositie. Matteo Salvini, leider van Lega is bereid onderhandelingen te beginnen met Luigi Di Maio, de eerste man van M5S. Maar het is onwaarschijnlijk dat Di Maio daarvoor de handen op elkaar krijgt bij zijn grotendeels linkse achterban. Hij hoopt daarom de (verdeelde) PD alsnog te verleiden  door hen mooie portefeuilles aan te bieden. Als een deal met de PD niet mogelijk blijft, wil de Vijfsterrenbeweging de Lega polsen.

‘De onderhandelingen zullen sneller gaan dan in Duitsland’ zei Di Maio woensdag. Dat valt nog te bezien. De verwijzing naar de lengte van de regeringsvorming in Duitsland, die deze week uiteindelijk na zeven maanden afgerond is,  raakt wel aan een trend die in meer Europese landen de politiek beheerst: de crisis van de gevestigde middenpartijen, met voorop de sociaal-democratische.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Hoe komen we af van Geert Wilders? (1)

, door

ANALYSE, OPINIE - Geert Wilders heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld als een blok aan het been van de parlementaire systeem. Het wordt hoog tijd om na te denken hoe we onze democratie van Geert kunnen verlossen.

De Duitsers kunnen zich erover verbazen: hoe is het mogelijk dat de Nederlandse Grondwet een volstrekt ondemocratische partij toestaat? In Duitsland zou zoiets ondenkbaar zijn. Dat heeft alles te maken met de Duitse geschiedenis, maar inmiddels wordt duidelijk dat het hier inderdaad gaat om een gebrek van de Nederlandse Grondwet. De reden waaróm Wilders geen partij heeft opgericht, maar een stichting die op een partij lijkt, is algemeen bekend: Geert wilde treden in de voetsporen van Pim Fortuyn, maar niét diens fouten herhalen. Hij wilde chaos zoals bij de LPF te voorkomen. Het gevolg is echter dat Geert de vorming van een serieuze partij op de rechterflank tegenhoudt. Van voorloper is Nederland daarmee een zielige achterblijver geworden.

De opvolger van Fortuyn

Opvolger van Fortuyn: het is een droombeeld, of spookbeeld, dat al vijftien jaar door Nederland waart. Wie zal zijn prestatie kunnen herhalen? Wie zal in staat zijn het politieke landschap te transformeren, zoals hij dat in 2002 deed, door rechts van de conservatief-liberale VVD een ‘echte’ conservatieve, nationalistische partij te scheppen?

Foto: -JvL- (cc)

Niet de kiezer is gek

, door

RECENSIE - Een flinke kiesdrempel, harde maatregelen tegen afsplitsende Kamerleden, een districtenstelsel, zelfs een vorm van ‘stemexamen’: vanuit de Haagse torens klinken regelmatig ingrijpende voorstellen om het huidige democratische systeem te verbeteren. Want de democratie in Nederland, die functioneert niet meer. En anderzijds borrelen er vanonder op allerlei voorstellen voor directe democratie, met als voornaamste voorbeeld het bindend referendum. De burger beslist! Dat ze ze leren, daar in Den Haag! Het is allemaal onzin, vindt politicoloog Tom van der Meer. Het zijn allemaal lapmiddelen, vaak nog erger dan de kwaal. En wat die kwaal betreft: er is niks mis met de democratie in Nederland. Integendeel, in alle internationale onderzoeken staan we zo’n beetje bovenaan. En volgens Van der Meer zijn alle politicologen het hierin met hem eens. Probleem is alleen dat niemand naar hen luistert.

Onze democratie verkeert in een crisis. Dat vinden de haantjes boven in het hok en dat vinden de kippen. En als je ze allemaal hoort kakelen, lijkt het net alsof er écht iets aan de hand is. Het probleem is alleen dat beide kampen het over een heel andere crisis hebben. De politiek is beducht voor het populisme en voor het feit dat er geen echt grote middenpartijen meer zijn. Kort gezegd: als de PVV buitenspel blijft staan, is er straks een verdomd brede coalitie nodig om tot een meerderheidskabinet te komen. Vandaar de roep om zaken als een kiesdrempel – dan kunnen we, zo hopen politici, terug naar de goede oude tijd waarin twee, drie partijen voldoende waren voor een meerderheid in beide kamers.

Foto: Twee koppige slang van turquoise. Religieus ornament van de Azteken. (Bron: Geni CC-BY-SA)

Links en rechts, deel 4: Wat is het verschil?

, door

ACHTERGROND - Wat is het verschil tussen links en rechts? In de vorige aflevering heb ik laten zien dat het links-rechts onderscheid springlevend is maar dat er ook veel verwarring is over de betekenis ervan. Ik zal nu een voorstel doen voor een criterium.

Het aardige van links-rechts als politieke metafoor is dat het neutraal is. De andere ruimtelijke metaforen, boven-onder en voor-achter zouden als politieke metafoor onbruikbaar zijn, omdat ze niet neutraal zijn. Maar waar staat het voor? Om dit vast te kunnen stellen moeten we eerst onderzoeken aan welke voorwaarden de invulling ervan moet voldoen.

Ik bespreek eerst een vijftal voorwaarden waaraan het criterium voor links-rechts moet voldoen, daarna noem ik drie kandidaten voor het criterium. Die kandidaten zijn achtereenvolgens: ‘gelijkheid versus vrijheid’ (in combinatie dus) ‘vrijheid’ en ‘Gemeenschap versus individu’. Een vierde kandidaat, ‘verandering’ bespreek ik apart in het volgend deel.

1e voorwaarde: Waan van de dag

Het is verleidelijk om het verschil tussen links en rechts te definiëren door de verschillen te benoemen. We maken gewoon een lijstje van kenmerken van links en van rechts en zetten dat naast elkaar. Het is niet zo moeilijk om dat te doen [1]. Ik geef een voorbeeld uit de NRC van afgelopen maand. De krant heeft onderzoek gedaan naar woordgebruik in de Tweede Kamer. Daarvoor heeft zij een lijst gemaakt van kenmerkende woorden voor links en rechts:

Quote du Jour

Quote du jour | Een verouderde staatsvorm

, door

“Diese veraltete Staatsform braucht kein Mensch mehr. Also: Weg mit dem Drecks-Gangster-Pack [das uns im Moment regiert].”

Deze woorden werden uitgesproken door een spreker, direct nadat een vertegenwoordiger van de “Duitse PVV”: Alternative fur Deutschland, Roland Ulbrich, een speech had gehouden. (*) Met ‘verouderde staatsvorm’ bedoelt hij de parlementaire democratie. Waardoor deze vervangen moet worden is niet duidelijk, maar het gaat niet om invoering van een districtenstelsel. Hij wil een soort Nürnberg tribunaal om de ‘volksverraders’ te berechten.

Foto: Lake district [foto van de auteur]

Het Verenigd Koninkrijk vergroent

, door

ELDERS - De verkiezingen voor het Britse Lagerhuis zijn spannender dan ooit. Hoe sterk is UKIP? Op links stijgt de populariteit van De Groenen. Met een modekoningin als sponsor en campaigner.

Lange tijd werd in het Verenigd Koninkrijk de politiek bepaald door twee partijen: Labour en de Conservatieven. De partijen wisselden elkaar tot 2010 af in de regering. Toen moest er voor het eerst sinds lang een regering gevormd worden van twee partijen: de Conservatieven en de Liberalen. Het districtenstelsel had al die tijd voor een zodanige stabiliteit gezorgd dat de grootste partij op z’n eentje de regering kon vormen. Elk district vaardigt slechts één vertegenwoordiger af naar het parlement en dat is degene die in dat district het hoogst aantal stemmen heeft gehaald. Alle andere stemmen gaan verloren, met als gevolg dat de grootste partijen de meeste kans krijgen. Nieuwe partijen krijgen geen poot aan de grond, want een stem op iemand die geen kans maakt in een district te winnen gaat per definitie verloren. Alles bij elkaar is het Britse parlement dus bepaald geen volledige afspiegeling van de opvattingen van de Britse kiezers. Een eerlijker kiessysteem is nog niet in zicht zo lang de klassieke oude drie partijen het voor het zeggen hebben.

Foto: Lorenzo Gaudenzi (cc)

Hybride kiesstelsels: steeds schevere verkiezingsuitslagen

, door

ACHTERGROND - De Griekse partij Syriza heeft haar grote zetelaantal vooral te danken aan een hybride kiesstelel, waarbij de grootste partij automatisch een bonus van vijftig zetels in het parlement ontvangt. Maar Griekenland is niet het enige Europese land met zo’n hybride kiesstelsel, legt Tom van der Meer uit.

De Griekse verkiezingen hebben dit weekend net geen absolute meerderheid opgeleverd voor Syriza: de partij kreeg 149 van de 300 zetels in het Griekse parlement. Maar daar had de partij slechts 36% van de geldig uitgebrachte stemmen voor nodig.

Het Griekse kiesstelsel is namelijk een merkwaardige hybride: 250 zetels worden proportioneel toebedeeld, althans, met een kiesdrempel van 3%. De laatste 50 zetels worden echter automatisch geheel gegund aan de grootste partij.

Dit systeem beoogt het beste van twee werelden te zijn. Enerzijds worden minderheden gerepresenteerd, net als in proportionele kiesstelsels als Nederland. Anderzijds creëert het stabielere meerderheden in het parlement waardoor regeringen daadkrachtiger kunnen zijn, net als in meerderheidsstelsels als het Verenigd Koninkrijk.

De mate waarin de verdeling van parlementszetels representatief is voor de verdeling van de stemmen kan op verschillende manieren worden berekend. Een van de meest gebruikte maten is de Gallagher-index, waarbij een score van 0 perfecte proportionaliteit betekent (wat in de praktijk onhaalbaar is, al is het maar vanwege afronden) en hogere scores een toenemende mate van disproportionaliteit weergeven.

Foto: UK Parliament (cc)

Lessen in Engelse hogere democratie

, door

ELDERS - Ik houd om heel veel redenen van Engeland. Literatuur, taal. Bewustzijn van het archeologisch en cultuurhistorisch erfgoed. De diepe wortels van de wetenschap, rock en pop, wereldtelevisie, humor.

Maar het politieke systeem is ruk. Het districtenstelsel zorgt er voor dat je met 20-25% van de stemmen een bijna absolute macht hebt. Heel veel mensen worden niet gehoord en voelen zich niet vertegenwoordigd.

De representanten van het grote geld zijn dat wel, 16% van de peers heeft betaalde banden met de financial services industry (banken, hedgefunds, verzekeraars, aandelenmakelaars), een veel hoger aantal onbetaalde banden en natuurlijk directe belangen gezien het beheren van hun eigen vermogens.

Want vermogend zijn de heren (en enkele dame) wel. En dat laat zich zien in de politieke besluitvorming: een Russische Oligarch in Londen met een ‘property‘ van 130 miljoen pond betaalde £ 1353,48 aan lokale belastingen, terwijl een gezin in een goedkoop huis in de industriestad Blackburn in Noord Engeland £ 3001,72 kwijt blijkt te zijn. De universiteiten zijn bijna alleen nog maar toegankelijk als je een enorme zak geld hebt (of je enorm in de schulden steekt).

Het toppunt van het archaïsche politieke karakter is uiteraard het House of Lords (het Hogerhuis). Voorheen vrijwel uitsluitend bevolkt door adel, onverkozen en voor het leven. Daarnaast kerkelijke afgevaardigden en inmiddels steeds meer politieke benoemingen. Die laatste dan officieel op voordracht van de Kroon. Veelal bestaat het Hogerhuis uit hele oude oergrijze blanke mannen met archaïsche politieke denkbeelden (voor zover ze wakker zijn).

Foto: www.all-free-photos.com copyright ok. Gecheckt 17-03-2022

Slecht nieuws bewaard tot na de verkiezingen

, door

ELDERS - Hongaren mogen zondag voor de derde keer dit jaar naar de stembus.

De voorspellingen voor de uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen in Hongarije zijn niet verrassend: premier Orbán’s Fidesz partij gaat bijna overal winnen. Tenminste, als iedereen die zegt te gaan stemmen -in de polls minder dan 50%- ook inderdaad opkomt. Voor het geval de Hongaren toch nog op andere gedachten zouden komen waarschuwen nationale Fidesz politici alvast dat het weinig zin heeft om mensen te kiezen die niet met de regering kunnen samenwerken. Ze paaien hun kiezers met ontwikkelingsprojecten: “Als u op ons stemt”. Want over de verdeling van het geld wordt in de hoofdstad beslist. Sinds Fidesz aan de macht is zijn er al vele maatregelen genomen die het lokale bestuur financieel volledig afhankelijk maken van de welwillendheid van de centrale regering. Om alle verrassingen uit te sluiten heeft het Hongaarse CBS zijn jaarlijkse rapportage over de armoede in het land uitgesteld tot november.

Alleen in Budapest zou het nog spannend kunnen worden. Daar heeft Fidesz geen meerderheid. Een van bovenaf opgelegde bestuurlijke herindeling met een nieuw districtenstelsel moet de partij wel voordeel bieden. Maar er is een kansje dat de zittende burgemeester van Fidesz Tarlós het niet gaat redden. Hij heeft het bij een groot deel van de links-liberale bevolking van de hoofdstad (hier paradieren Schwule und Radfahrer und es gibt sogar Vegetarier) behoorlijk verbruid.  Voor de oppositie zou het nu gunstig kunnen zijn dat de gezmenlijke kandidaat van een drietal linkse partijen, de onbekende arts Ferenc Falus, zich op het laatste moment heeft teruggetrokken ten gunste van Lajos Bokros, een kandidaat van een kleine middenpartij en voormalig minister van Financiën, die er beter voor staat in de peilingen. Bokros is echter weer te rechts voor de groene LMP en een deel van de linkse coalitie. De kans is dus toch wel aanzienlijk dat het verdeelde links de komende tijd in Budapest alleen nog in de districten enige invloed kan gaan uitoefenen.

Volgende