In de gelauwerde interviewserie Een Schitterend Ongeluk (1993) stelt journalist Wim Kayzer zijn gesprekspartners keer op keer dezelfde indringende vraag: waarom hebben de geallieerden op het moment dat ze hoorden van het bestaan van Duitse vernietigingskampen als Auschwitz, Majdanek, Chelmno, Sobibór en Treblinka niet alles op alles gezet om deze krankzinnige slachting een halt toe te roepen? Dat geldt a fortiori voor vernietigingskamp Auschwitz dat tot 27 januari 1945 volop in bedrijf was. Waar dag in dag uit duizenden de dood vonden in de gaskamers. In totaal meer dan een 1,2 miljoen mensen, veelal Joden.
Waarom werden de kwetsbare spoorverbindingen richting Auschwitz niet tot gort gebombardeerd, de gaskamers verwoest en de verbrandingsovens in een apocalyptische vuurstorm weggevaagd? Waarom kon de onbelemmerde aanvoer en slachting van honderdduizenden onschuldige mannen, vrouwen en kinderen in Auschwitz tot begin 1945 voort duren? Hoe kon het dat hoewel de Geallieerden elke Duitse stad bedekten onder hun verwoestende bommentapijten, men juist de concentratiekampen en hun moorddadige infrastructuur volledig ongemoeid liet?
Een dag nadat de wereld op Holocaust Memorial Day onder meer stilstaat bij de bevrijding door de Russen van Auschwitz, precies 66 jaar geleden, is dit ongetwijfeld een van de meest verontrustende vragen die een mens zich kan stellen. Verhalen over de vooral in Polen gesitueerde vernietigingskampen waren immers al vanaf maart 1941 bekend bij de Britse regering in Londen.
Deze kennis bereikte de Geallieerden o.a. via een onverschrokken Poolse verzetsman, genaamd Witold Pilecki die zich in 1940 vrijwillig liet opsluiten in Auschwitz. Gedurende de 945 dagen die Pilecki in Auschwitz doorbracht, kon men op basis van zijn naar buiten gesmokkelde rapporten inzicht krijgen in de gruwelen van de Shoah. Maar er waren nadien heel veel meer bronnen die stuk voor stuk het ijzingwekkend karakter van de Duitse kampen bevestigden.
Vanaf 1943 was zulke kennis in Europa feitelijk voorhanden voor eenieder die niet te laf of te onverschillig was om weg te kijken. De apologeten van de Geallieerde oorlogsinspanningen verschansen zich meestal achter twee (apert onjuiste) stellingen. Ten eerste dat men niet op de hoogte zou zijn geweest van de ware aard van de vernietigingskampen. En ten tweede dat de geallieerde bommenwerpers niet in staat waren zo diep in het Duitse Rijk hun bommen te droppen. De foto hiernaast bewijst het tegendeel, want is van 4 april 1944. Beide argumenten snijden echter vooral geen hout, omdat er geen enkele aanwijzing is dat men ooit zelfs maar een poging heeft gedaan om de uiterst efficiënte Duitse moordmachine te stoppen.
Veel Duitsers beweerden na WO II geen weet te hebben gehad van de nazigruwelen: wir haben es nicht gewußt. Maar de Geallieerden hebben, door deze moorddadige infrastructuur niet te verwoesten, de vernietiging op zijn minst gefaciliteerd. Met recht een gitzwarte bladzijde uit een in humanitair opzicht toch al weinig hoopvol stemmende eeuw. Een reden te meer om Holocaust Memorial Day tot in lengte van jaren deemoedig te blijven herdenken.
Reacties (19)
Hoewel ik het totaal oneens ben met die denkwijze, is de oorzaak natuurlijk heel eenvoudig, dat heel veel mensen die vernietiging helemaal niet zo erg vonden, en het eigenlijk wel best vonden, zo lang ze zelf maar geen slachtoffer werden. Veel mensen geloofden de mythe, dat de vooroorlogse economische malaise en alle andere problemen in de maatschappij werden veroorzaakt door een groep allochtone buitenlandse niet goed geïntegreerde mensen, die als een vijfde colonne streefden naar wereldoverheersing door hun eigen geloof.
De wereldleiders handelden daar naar. De nazi´s mochten vernietigd worden, maar het redden van de mensen, die eerder dan de rest slachtoffers van de nazi´s waren geworden, had geen prioriteit. Precies zoals Martin Niemöller toen al schreef.
@1: Maar het had werkelijk waar niks uitgemaakt als er een paar bommenwerpertjes die kant op waren gestuurd. Of denk je dat de top van Geallieerden ook antisemitisch was?
@2 Je doet er wel erg luchtig over, als je weet hoeveel dubieuze bombardementen de geallieerden WEL allemaal uitvoerden boven een (in luchtmachtoverwicht sinds 1943 totaal ondergeschikt) Nazi-Duitsland. Dag in dag uit werden er door de Geallieerden (o.a. ‘Bomber Harris’ en consorten) honderden tot duizenden bommenwerperkonvooien die kant op gestuurd. Soms werd ivm slecht zicht deze bommen gewoon lukraak gedropt omdat er niet genoeg benzine was om ze mee terug te nemen. Misschien dan toch maar als secondair doel even de spoorlijnen naar Auschwitz meenemen?
Het gaat bovendien helemaal niet om het feit of er antisemitisme zou heersen in om het even welke militaire top. Het gaat om de totale onverschilligheid en de waanzin van een oorlog die inmiddels alle beheersing voorbij was.
Een citaat van Arhur Harris is illustratief:
“the aim of the Combined Bomber Offensive…should be unambiguously stated [as] the destruction of German cities, the killing of German workers, and the disruption of civilised life throughout Germany
… the destruction of houses, public utilities, transport and lives, the creation of a refugee problem on an unprecedented scale, and the breakdown of morale both at home and at the battle fronts by fear of extended and intensified bombing, are accepted and intended aims of our bombing policy. They are not by-products of attempts to hit factories.”
http://en.wikipedia.org/wiki/Sir_Arthur_Harris,_1st_Baronet#Second_World_War
@2: Je leest mijn reactie verkeerd om. Ik bedoelde juist dat het niks had uitgemaakt voor de oorlogsinzet van de geallieerden (qua materieel), niet dat het niks had uitgemaakt voor de Joden.
@2: nee ik denk niet dat de gehele top van de geallieerden antisemitisch was, maar er zullen er zeker tussen gezeten hebben. Het grootste deel van de mensen interesseerde het echter geen malle moer, zo lang ze zelf maar geen slachtoffer werden (schreef ik al, onder verwijzing naar Niemöller).
En of het niets uit had gemaakt, weet ik ook niet zeker. Moreel zou het de juiste actie zijn geweest, naar mijn mening, en het zou op die manier goede invloed op de moraal van de eigen troepen kunnen hebben (tenzij die zelf antisemitisch zijn). Daarnaast zou het de nazi´s een propagandistisch probleem op hebben geleverd. Hun antisemitisme was een kernwaarde van hun kretologie (denken kan ik dat niet noemen), en zo lang ze konden blijven wijzen op hun successen in hun strijd tegen de joodse wereldoverheersing, voldeden ze iig aan dat deel van hun uitroepen. De Endlösung was ook alleen maar de uiteindelijke culminatie van al die uitroepen, toen de alleen voor joden en later verboden voor joden bordjes niet hadden geholpen, toen de problemen in het land niet opgelost werden door joden weg te jagen, of de immigratie van joden te beperken, en de joden ook weigerden uit eigen vrije wil te sterven in de werkkampen en ghetto´s, ondanks alle inspanningen om hen zo slecht mogelijk te voeden en behandelen. In die zin denk ik dus, dat we het de nazi propaganda idd wel wat moeilijker gemaakt zouden hebben, als we hun ‘oplossing’ van het probleem moeilijker hadden gemaakt.
En ik zou veel meer begrip voor dat soort bombardementen hebben gehad dan voor het bombardement p Dresden bijvoorbeeld, wat doodgewoon een oorlogsmisdaad was.
Waarom grijpen we nu niet in in talloze conflict locaties? de landen die het betreft en betrof zijn nergens toe in staat en de landen die in kunnen grijpen kunnen ook in eigen voet schieten.
Helaas is het wiskunde. Wat gaat het mij kosten om sobibor of zo te bevrijden.
Alleen al het regelmatig bombarderen van spoorlijnen had heel wat uitgemaakt, omdat het spoorboekje van Eichmanns reisburo dan niet meer had geklopt. Er waren dan minder treinen naar Polen vertrokken en ondertussen waren de Russen dichterbij gekomen. De mensen hadden dan in eigen land, bijv Westerbork, moeten blijven zitten tot Duitsland de Russen zou hebben teruggedrongen wat niet ging gebeuren, en het had dus zeker nogal wat mensenlevens gered.
@5 De vernietiging van de joden in de kampen in het bezette Polen werd door de Duitse regering nou niet bepaald aan de grote klok gehangen, en was dus ook geen deel van de nazipropaganda. Het was bij de bevolking wel enigszins bekend wat er gebeurde, maar de details ervan kende ze niet en er werd door de daders en hun meerderen echt niet openlijk mee opgeschept. Die vernietiging tegengaan had wat betreft dus niet veel uitgemaakt.
Verder schrijf je “toen de problemen in het land niet opgelost werden door (…) de immigratie van joden te beperken.” De joden in Duitsland was geen groep mensen die het land binnenkwam. Ze zaten er al eeuwen. En de meeste joden die in Oosteuropa in kampen werden vermoord, kwamen helemaal niet uit Duitsland en waren ook niet van plan om in Duitsland te immigreren.
Jongens, wat weten jullie er nou van?
1. die vliegtuigen haalden Polen niet, alleen verkenningstoestellen.
2. Voor elke jood wiens dood je op die manier vertraagde, sneuvelden er 5 russen en een amerikaan.
3. Als je kampen gaat bombarderen komen ook alle joden daar om.
4. Spoorlijnknooppunten werden indien mogelijk zoveel mogelijk gebombardeerd.
@9 1. O Nee? Kijk hier maar eens. En foto’s als in het artikel boven staan overal op internet. Hier staan de bommen erbij.
Die vliegtuigen kwamen uit Italië bijvoorbeeld. “Catch 22” gelezen?
Afijn, lees anders ook Gerard Durlacher maar eens. Die zag ze namelijk echt vliegen.
ha die @wout.
En wat weet jij er nou van?
1. Er lagen ook volop concentratiekampen in Duitsland en vanuit Berlijn of Dresden is het niet erg veer verder om naar Polen te komen. Wil je zeggen, dat ze die steden net konden halen, maar echt geen meter verder konden vliegen?
2. Heb je daar enig bewijs voor? Kun je ons het nut van het bombardement op Dresden dan eens verklaren en hoe dat levens van geallieerde soldaten heeft gespaard?
3. Wie heeft het over het bombarderen van de kampen gehad (behalve jij)?
4. Idd, die werden gebombardeerd, maar niet zo veel mogelijk, want dan waren een groot aantal bommen niet op de burgerbevolking van Dresden, maar op die spoorwegknooppunten gevallen.
@6: het ging toen wel om een conflict waar we al wel bij betrokken waren. En met wiskunde had het weinig te maken, maar meer met invloedssfeer en het tegenwerken van de Russen. Dat de oorlog daarmee misschien wel verlengd is en dus aardig wat meer heeft gekost, wordt in #7 al uitgelegd. En het lot van de mensen in de kampen kon niemand wat schelen.
@7: idd. Maar de westerse geallieerden wilden de Russische opmars liever niet behulpzaam zijn.
@8: niet aan de grote klok nee, maar de ideologisch meest uitgesproken figuren in de leiding wisten er vast wel van en dat zijn toch de eersten en belangrijksten, die door de propaganda geraakt moeten worden.
“De joden in Duitsland was geen groep mensen die het land binnenkwam”. Ja. Klopt. Een beetje ironie tussendoor mag toch wel? Als dat wel zo was geweest, zou dat echter de allereerste maatregel zijn geweest, die voorgesteld zou zijn geworden. Het is de eerste stap, die politici op een hellend vlak zetten.
Zou het ook kunnen zijn dat de niets aan de Holocaust deden, omdat ze de ingenieurs ervan zelf nodig hadden?
In 1943 was het hoofddoel om de strijd te winnen (wat destijds lang niet triviaal was), en om dat zo snel mogelijk te doen.
Aandacht voor de joden lijkt nu heel belangrijk, maar is een ander thema, dat toen waarschijnlijk verdacht was omdat het de aandacht kon afleiden van het hoofddoel.
@13 Een van de vele redenen dat Duitsland aan het eind van de oorlog erg verzwakt was, was omdat veel van de energie van het Duitse leger, transport en logistiek nog steeds werd ingezet in de vernietingingsindustrie, excusez le mot. Als die keer op keer keihard getroffen, was waarschijnlijk een nog groter deel van de Duitse reserves en middelen om deze kwaadaardige machinerie van de geobsedeerde Hitler weer op gang te brengen.
Je zou zelfs een scenario hebben kunnen opperen waarin dat de oorlog juist zou hebben bekort. (al kan je met perverse logica ook het tegenovergestelde beweren)
Bottom line wat mij betreft blijft dat je uit moreel oogpunt het had moeten proberen. Verder eens met @5 en @7.
@10 & 11
Dan hebben we het dus al over 1944. Ook toen ging nog 1/5 van de bommenwerpers op zo’n vlucht naarbenee. Zeker als je ze over heel Duitsland en bezet Polen laat vliegen (want ja, dáár lagen al die vernietigingskampen). En vanaf Italië is het niet veel dichterbij. Pianosa-Auschwitz is 1500 km: teveel voor een zinnige missie met de standaard Amerikaanse bommenwerper.
Het had vast wel gekund, maar het had weinig uitgemaakt, en het diende al helemaal geen strategisch doel, zodat het de beëindiging van de oorlog alleen maar zou vertragen. Wat weer meer holocaustslachtoffers zou kosten.
@15 Ik vind dat je het wel makkelijk wegwimpelt. Volgens mij had het wel degelijk wat uitgemaakt, want persoonlijk vind ik iedere geredde mens de moeite waard. En als Monowitz gebombardeerd kon worden, dan hadden er ook wel wat vliegtuigen in de buurt een ander doel mogen kiezen; maar goed, zo bekend waren die lokaties kennelijk nou ook weer niet.
En wat het het dienen van strategische doelen betreft: op andere geallieerde operaties, waar heel wat troepen bij sneuvelden, valt er ook wel wat aan te merken.
Bovendien: de discussie is nou net waarom strijd tegen de vernietigingsmachinerie geen strategisch doel op zich was.
@16
Je redt geen mensen met symptoombestrijding. Iedere geredde mens ìs de moeite waard, maar of dat nou een joodse gevangene, een Russisch soldaat of een Nederlandse burger is, maakt niet uit.
Bommenwerpen is al kostbaar en moeilijk genoeg. Het kost enorm veel missies, vliegtuigen, benzine, bommen en mensen. Ieder vliegtuig dat je niet inzet om fabrieken te bombarderen betekent meer materieel voor de Duitsers. Een langere oorlog en meer vernietiging. Je dacht toch niet dat je zo’n treinstation met 10 vliegtuigjes even kon uitschakelen? We spreken over meerdere vluchten met tientallen tot honderden bommenwerpers dan. Bombarderen van rails is veel duurder dan het repareren ervan. In die zin kan het heel goed contraproductief zijn om je aandacht te verleggen naar de vernietigingskampen. Vooral omdat die kampen bovendien helemaal niet nodig waren voor de massamoorden.
Steden bombarderen deden ze om moraal te beschadigen. Iets wat direct invloed had kunnen hebben op de duur van de oorlog. Dat het nu strategisch onhandig lijkt te zijn, kon men toen niet weten. Het is namelijk een hele redelijke aanname dat een volk niet verder wil vechten als je alle huizen (met mensen en al) plat gooit.
Bijzonder interessant stuk met een briljante titel.
@ verbal Jam.
He, dank je wel voor het compliment * bloost*
Dat hoor ik graag!