‘We worden voorbereid op minder democratie en rechtsstaat’

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Oud-ombudsman Alex Brenninkmeijer in De Groene Amsterdammer van afgelopen woensdag.

De Groene (betaalmuur); Blende (€ 0,89); samenvatting bij Politalk.nl (waanlink) …

(h/t Omstander)

Open artikel

Reacties (19)

#1 Niet JeZus

Voorbereid? We zien die afbraak toch al jaren om ons heen?

#2 zuiver

Brenninkmeijer maakt zich zorgen over de toenemende macht van de overheid…

Het lijkt me eerder dat hij bedoeld toenemend mis- of wangebruik van de toebedeelde macht bv door intimidatie en geweld en zo. De voorbeelden waar hij mee komt lijken daar meer op. In essentie heeft de overheid natuurlijk altijd behoorlijk onbegrensde macht gehad naar haar burgers: was het niet letterlijk in de wet dan was het wel in de praktijk.

Wat we nu zien echter is dat de middenklasse en gegoede burgerij – waaronder je Brenninkmeijer toch mag rekenen – nu slachtoffer gaat worden ipv de arbeider en het andere plebs.

Ik denk zelf dan ook dat het meer de toenemende macht van bedrijven en de verschuiving van de macht naar buiten de rechtsstaat (de EU in casu voor ons) is dan echt een toenemende macht voor de nationale overheid. Het is misbruik van macht vanuit een machteloosheid naar de nieuwe machtsstructuren en naar de economie.

Niemand heeft een antwoord als blijkt dat het slecht gaat met de economie. Alles voor Mammon.

Verder interessant verhaal en plus voor Brenninkmeijer natuurlijk.

#3 zuiver

@2 -d+t, god wat is reageren toch moeilijk

#4 Inca

@2, de invloed van het bedrijfsleven is ook een probleem, maar een deel van de reflex die Brenninkmeijer beschrijft gaat wel puur over de politiek en de bescherming van hun eigen macht en bestaan – zoals het afschaffen van de eerste kamer omdat die niet meestemt met de regeringscoalitie (en het verbieden van afwijkende meningen.)
Hetzelfde bij de vragen over het gericht schieten van de politie. Dat heeft verder weinig met het bedrijfsleven te maken, maar alles met het beschermen van de gevestigde orde op dat terrein.

Natuurlijk lopen een aantal van die zaken wel parallel met andere zaken in de machtsverdeling: niets staat los van elkaar. Maar het beeld dat het gedicteerd zou worden door de multinationals en niet ook uit eigen beweging en voor eigen behoud uitgevoerd door de parlementariers lijkt me verkeerd.

#5 Omstander

@4: Het niet meestemmen met de regeringscoalitie is, trouwens, niet de enige reden die mensen hebben om de eerste kamer te willen afschaffen. Ik bijvoorbeeld wil ‘m afgeschaft hebben omdat ze vrijwel altijd het tegenovergestelde doen.

Een instituut dat wetten die door de tweede kamer zijn aangenomen op deugdelijkheid beoordeelt is gegeven het niveau van de tweede kamer in de 21ste eeuw uiteraard zeer wenselijk. Nu nog een dergelijk instituut hebben. De eerste kamer is voor 99% gepolitiseerd en het leidt steeds tot kabinets-crises als senatoren eens denken aan een inhoudelijke beoordeling te kunnen vasthouden. Ik heb geen behoefte aan tweetraps-politiek.

Maar dat terzijde.

#6 Inca

@5, ja, ik weet wat de andere argumenten zijn, maar dat zijn niet de argumenten die gegeven worden door de huidige zittende macht. Want de bezwaren doken vooral op toen er een paar parlementariers kritische vragen stelden, niet toen er een akkoordje werd gekonkelefoezeld met de SGP bv.

Laten we goed onderscheid maken tussen die zaken – het wordt politici vaak al veel te gemakkelijk gemaakt om gelegenheidsargumenten te lenen om juist het tegenovergestelde te doen.

Maar inhoudelijk denk ik dat die neiging om alles wat niet perfect werkt maar af te schaffen heel verkeerd gaat. Dingen moeten niet nog eenvormiger zijn, maar juist diffuser. Het is heel dom om zoiets complex als macht in een hierarchisch systeem te gieten, want juist de veelheid van verbindingen maken een systeem sterker. (Ecosystemen met veel diversiteit zijn veel beter om veranderingen op te vangen. Maar wij schrappen veel diversiteit, en maken ons dus kwetsbaarder. Het schrappen van de eerste kamer is alleen daarom al een slecht idee.)

Maar dat is onze eigen luiheid – we willen alles makkelijk. En meertrapssystemen zijn moeilijk. Maar volgens mij ligt de weg naar verbetering op allerlei niveau’s. Dus niet een beter stemsysteem, maar het versterken van (werkelijke) diversiteit en kwaliteit bij de media (hard nodig), werkelijke diversiteit en kwaliteit in politiek, meer spanningsvelden tussen lokale en landelijke macht, etc. Niet op een manier die de verantwoordelijkheid verdeelt in een ‘oh, da’s niet onze zaak, zoek het maar uit’, maar juist dat meerdere terreinen zich juist verantwoordelijk voelen voor zaken.

Een beetje terugkeer van de integriteit en intrinsieke kwaliteiten zeg maar. Niet makkelijk, maar ook niet onmogelijk. (Maar nee, ook niet makkelijk. Niet te regelen met 1 keer 1 ideetje en dan zijn we er weer klaar mee. Het blijft onderhoud vergen, elke keer weer.)

Overigens komen de crises meestal uit de Tweede Kamer – meestal enige tijd voor er weer verkiezingen komen. Het bezwaar van de PvdA-parlementariers over de zorgwet bv was niet een aanleiding tot een crisis. Er was werkelijk niemand die het kabinet ging laten vallen. Wat er gebeurde was een minister die Fuck You zei, en een boel andere politici die benadrukten hoe fundamenteel ze de democratische uitgangspunten overboord gezet hebben, waar wat er zeker niet was, was een crisis.

#7 Krekel

Door dit:

In zijn jaren als Nationale Ombudsman (2005-2013) heeft Brenninkmeijer keer op keer moeten optekenen hoe weinig een enkeling tegenover een onwelwillende overheid heeft in te brengen. Die ervaring bracht hem ertoe kritisch te spreken over de ‘verruwing’ in de houding die de overheid tegenover burgers inneemt. In plaats van dienstbaar is de staat niet zelden wantrouwig, ongevoelig of gewoonweg bot en onwetend, luidde zijn boodschap.

… had ik à propos geen enkel vertrouwen in Guido van Woerkom als Nationale Ombudsman.

De Ombudman vervult bij uitstek een antagonistische rol t.o.v. de bestuurlijke macht, en die moet bij uitstek een tegenwicht bieden aan die ongevoeligheid, botheid en onwetendheid richting de burger, en dus moet de Nationale Ombudsman bij (wederom) uitstek een grote gevoeligheid bezitten voor de zorgen en gevoelens van gewone burgers.

Als iemand uit Van Woerkoms omgeving dan voor zijn geschiktheid voor die rol pleit door te zeggen dat Van Woerkom zo’n “grote breedte” van onderwerpen aankan — “of het nou om golf gaat, [of] om oldtimers gaat” — dan moet je gewoon vrezen dat Van Woerkom niet over die gevoeligheid beschikt.

Niet dat dit definitief uitsluit dat Van Woerkom een hele goed Ombudman was geweest natuurlijk, maar het wijst uiteraard wel sterk in de richting van niet.

Zeer waarschijnlijk was het dan gewoon een extra instituut dat zich totaal onkritisch tegenover de macht zou opstellen.

#8 Krekel

Hetzelfde bij de vragen over het gericht schieten van de politie. Dat heeft verder weinig met het bedrijfsleven te maken, maar alles met het beschermen van de gevestigde orde op dat terrein.

Exact. Ook deze twee voorbeelden zijn typerend (en sprekend). Deze:

Als buitenproportioneel en in strijd met de rechtszekerheid beoordeelt Brenninkmeijer ook de sanctiewet in de sociale zekerheid: ‘Niet alleen fraude, maar ook een vergissing van mensen bij het invullen van een formulier kan belachelijk zwaar worden bestraft, zelfs met boetes hoger dan de uitkering. De wet is zo ingericht dat rechters noch wethouders van Sociale Zaken de redelijkheid van zo’n sanctie mogen beoordelen.

En deze:

Zo komt er geen rechter aan te pas als de overheid besluit mensen die van terrorisme worden verdacht op een speciale sanctielijst te zetten. Dat is een bestuurlijke maatregel, geen strafrechtelijke, waarmee de rechter is buitengesloten. Iemand die op de lijst belandt, kan voor de rest van zijn leven van allerlei rechten zijn uitgezonderd, ook als blijkt dat hij onschuldig is. Ondertussen mag hij geen bankrekening openen, waardoor hij geen huur kan betalen of een salaris ontvangen. De lijst is bovendien door iedereen in te zien, dus ook door een potentiële werkgever. ‘Willekeurig, grillig en rigide’, luidde het oordeel van de ambtenaren en agenten die terrorismedeskundigen Beatrice de Graaf en Daan Weggemans over deze maatregel spraken.

#9 Inkwith Barubador

Het gaat om het evenwicht in de macht. Voorheen was er altijd een zeker evenwicht, maar deze begint steeds meer over te hellen. De overheid accepteert geen kritiek meer en instanties zoals een ombudsman worden steeds meer genegeerd. Als iets niet mag, wordt gewoon de wet aangepast.

Dit is een ernstige bedreiging voor onze democratie, die sowiso al tamelijk broos is. Kijk bijvoorbeeld naar de privacy-schendingen die aan de gang zijn en nog erger worden en naar het gekonkel in de EU.

#10 Joop

Deze kritiek is van alle tijden. In de jaren 60 en 70 was alles fout aan de bovenkant, in de jaren 80 waren er massademonstraties tegen van alles en nog wat. En nu is er weer een kop van jut gevonden in van alles en nog wat.

Met andere woorden gefrustreerde burgers zijn van alle tijden. Kan je je beter afvragen waar komen al die mensen vandaan? Niet omdat ze alles zo goed weten, het zijn vaak slogans die worden overgenomen. Inhoudelijke kritiek is matig, als je langs verschillende sites surft zie je weinig meer dan geschreeuw en geroeptoeter. Kroegpraat. Vooral ‘zie je wel’ doet me lachen.

Maar goed de geest is uit de fles en dat zal nog wel doorgaan net zolang we de gevolgen krijgen want die zijn niet uitgesloten. Kan er weer geklaagd worden en met weemoed worden teruggekeken.

#11 Jos van Dijk

Toevallig net gelezen, dat artikel over Brenninkmeijer. Uitstekend verhaal, geeft te denken. Ik mis wel de macht van het bedrijfsleven en de toenemende vervlechting van bedrijfsleven en overheid (in de EU bv.). Dat is misschien nog wel het grootste gevaar voor de democratische rechtsstaat die er nu -op papier althans- nog is. Probleem is ook een zwakke volksvertegenwoordiging die van de gevaarlijke onderstromen die B. noemt geen punt maken omdat ze er in de media niet mee kunnen scoren.

#12 Inca

@7, helemaal mee eens. Van Woerkom kwam absoluut niet op me over als iemand die echt die diepere zaken doorgrondde en zich daar met lef over uit zou spreken. (En de ANWB zelf is ook al een beetje een vreemde club met hun rigide jaarlidmaatschappen en de omzeilig van de Wet Van Dam. Dat komt niet over als een organisatie die handelt in de geest van de wet, en het lijkt me dat Van Woerkom daar invloed op had kunnen hebben als hij dat gewild had.)

Wat ik aan Brenninkmeijer bv erg waardeerde was dat hij interviews ook werkelijk vragen beantwoordde met ‘ja’ of ‘nee’ en zonder allerlei verhullende poespas. Kalm en met respect voor nuance, maar toch heel helder en precies. Niet om de kern heendraaien, maar werkelijke antwoorden op de vragen die gesteld werden, duidelijk onderbouwd waar volgens hem de moeilijkheden zaten.

(Terzijde, ik volg overigens met interesse Kijken in de ziel – rechters. Interessante visies, ook interessant in de dingen die ze niet benoemen. Ook dat geeft wel boeiende visies op rechtspraak en de fundamenten, ik hoop dat de positie van de rechter ten opzichte van de overheid nog verder aan bod komt.
En ik heb meteen maar de serie over journalisten erbij gepakt, die dan wel weer redelijk treurig was – die stelden zich toch wat passief op, ‘niet onze verantwoordelijkheid’. Dat is te makkelijk.)

Bij #Joop kan ik trouwens nog steeds niet altijd achterhalen of het nou een werkelijk door een mens geschreven stukje is, of een door de essay-generator/Hubert Both-gegenereerd verhaal.

#13 Joop

Het grootste gevaar is dat democratie iets is waar je iets voor moet doen. Tegenwoordig zitten burgers graag op de zijlijn. Kijk eens naar onze democratie, kijk eens naar die nare politici. Ook al werk je nog zo hard, als politicus doe je het altijd fout. Vertrouwen burger is nihil. Niemand die zich ermee bemoeit.

Dan wordt je toch lid van een partij en zorg je dat je op het congres moties indient. Dan zorg je toch voor referenda. Invloed op de politieke agenda. Er zijn genoeg mogelijkheden. Dan vind ik bijvoorbeeld GeenStijl nog wel aardig met hun poging voor een referendum.

Maar een beetje schelden vanuit de luie stoel, die burgers neem ik niet serieus. Laat maar waaien mentaliteit. Zogenaamd murw. Murw gemaakt is zielig, slachtofferrol, typisch passend in deze tijd.

#14 Emile M

@5: kabinetscrises? Ooit viel het kabinet Kuyper in de Eerste Kamer. Daarna is nooit meer een kabinet in de EK ten onder gegaan.

#15 Dehnus

@1: Dat is een ding, maar die “afbraak” word misbruikt voor de “opbouw” van dit. Mensen worden tegen elkaar uitgespeeld, tegen de asielzoeker,tegen de Antiliaan, tegen de Jordaan in Amsterdam, tegen de Groninger, tegen de Griek,Duitser,Fransman,etc.

#16 Dehnus

@5: De Eerste kamer moet weer zijn waar ze voor bedoelt is, de provincies haar stem geven in landelijk beleid. Dus alleen nog maar provinciale staten mogen haar mensen hiervoor op een zeteltje plaatsen.

Sterker nog dat moet op elk niveau! EU alleen nog maar Pan Europese partijen, EU-Lidstaten hun nationale partijen, Provincies provinciaal en gemeentes gemeentelijk. Dit om zoveel mogelijk de belangen verstrengeling te vermijden en het aanspreekbaar maken van de gekozenen te verhogen.

Het is toch van de zotte dat je op elk niveau PVDA en VVD kunt stemmen?

#17 ed

Minder democratie en een nieuwe rechtsstaat betekent dat de nazi’s niet dood zijn . Ze hebben slechts hun normen en waarden slechts aangepast om via en neo liberale economische oorlog in de EU hun dictatuur door te voeren. De geschiedenis herhaald zich weer ,maar op een nieuw nivo.

#18 ed

Wilders heeft bepaalde dingen geroepen over hoe het kapitalisme Rusland heeft verslagen en heeft daarmee Putin in zijn diepste gevoelens voor Rusland gekrenkt .. Daarom groeien de spanningen van Rusland tegenover Nederland .

#19 Inkwith Barubador

Zet je wel je alu-hoedje op, Ed?

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

| Registreren

*
*
*