In de Oostvaardersplassen ontbreken de grote jagers. De gevolgen zijn bekend: een landschap dat veel wegheeft van een bombardementszone en massaal sterven van de grazers in slechte winters.
Het belang van grote jagers (toppredators) als de wolf wordt uitgelegd in bijgaand filmpje over Yellowstone. Het filmpje zelf is wat kort door de bocht (laat hete bronnen zien als het over riviervalleien gaat), maar er achter zit een groeiende hoeveelheid wetenschap waaruit blijkt hoe belangrijk grote jagers zijn voor biodiversiteit en landschap.
In andere ecosystemen, zoals regenwouden, blijken juist grote herbivoren onontbeerlijk. Met het uitsterven van onder meer de reuze-armadillo en reuzen luiaards in het Amazonegebied is er mogelijk tot wel 98% van de nutriëntverspreiding in deze ecosystemen om zeep geholpen.
Voor wat betreft de Oostvaardersplassen wil ik een pleidooi uit 2010 ondersteunen: Het is tijd om wolven in de Oostvaardersplassen los te laten.
Reacties (14)
[De gevolgen zijn bekend: een landschap dat veel wegheeft van een bombardementszone en massaal sterven van de grazers in slechte winters.]
Dat is onjuist. Het sterven van grote hoeveelheden grazers in slechte winters gebeurt sowieso, of er nou wel of niet wolven rondlopen. Ook is het niet juist dat er door het ontbreken van wolven extra grote hoeveelheden dieren rondlopen waardoor er meer sterven – dat is een van de grote misvattingen die heerst bij het publiek over predatoren in het algemeen en de OVP in het bijzonder. Bij vrijwel alle onderzoeken die er bekend zijn over grote grazers in deze klimaatszones blijkt dat predatoren slechts volgers zijn van de populatiestatistieken, en nooit dirigenten.
Grote grazers in deze klimaatzone in de natuur gaan vrijwel overal waar daar onderzoek naar gedaan is dood van de honger, en eventueel aanwezige predatoren ruimen op z’n hoogst de dieren op die toch al half verhongerd en ten dode opgeschreven waren. De sterftepercentage als gevolg van dood door honger zijn in de OVP dan ook volkomen normaal voor deze diersoorten, ook in vergelijking met gebieden waar wel predatoren voorkomen.
Om als bioloog de publieke discussie over de OVP te volgen was behoorlijk ontluisterend. Zelden zo grote hoop onzin bij elkaar gehoord. Bijvoorbeeld dat eeuwige gezeur over dat hek. Dat hek doet er totaal niet toe. Er is bij dergelijke soorten in natuurlijke gebieden zonder hek nog nooit voedseltrek in de winter waargenomen. Dus nu zouden dieren ineens voedseltrek laten zien als dat vermaledijde hek maar niet in de weg stond? Onzin natuurlijk – voedseltrek zit helemaal niet in de soorteigen eigenschappen van deze grazers, en het is dan ook nooit waargenomen.
Het filmpje gezien; behalve dat dezelfde fout die ik bovenin al even noemde ook weer kort aangehaald wordt – het onzinverhaal dat wolven de populatie van herten in toom zouden houden-, gaat het verder vooral in op het belangrijkste aspect dat inderdaad onder biologenkringen heel bekend is over Yellowstone: dat de wolven vooral het gedrag van de grazers veranderen. De grazers hebben niet meer overal vrij spel, en gaan veel plekken vermijden (te gevaarlijk, onoverzichtelijk), waardoor de begrazingsdruk veel gevarieerder wordt en het landschap dus ook.
Wolven zullen dus niet zozeer iets doen aan de wintersterfte, maar wel een natuurlijke dynamiek in de begrazingsdruk doen veranderen.
In veel meer-natuurlijk geisoleerde gebieden ontbreken grote jagers ook. Veelal sterven de grote grazers daar uiteindelijk uit of belanden ook in een oscillatie met veel sterfte in de winter wegens overbegrazing. Dat we in de Oostvaardersplassen te maken hebben met een hek rondom een natuurgebied in plaats van een zee rondom een eiland verandert daar natuurlijk niet heel veel aan. De vergelijking met Yellowstone lijkt me gevaarlijk – Yellowstone is groot. Een vergelijking met een klein eiland doet de situatie waarschijnlijk meer recht.
Een mooi voorbeeld lijkt me dit eiland:
http://www.theguardian.com/environment/2008/may/19/wildlife.endangeredspecies
En er zijn legio andere eilanden waar de introductie van nieuwe soorten tot een ecologische ramp heeft geleid.
Ik deel de mening dat de situatie in de Oostvaardersplassen schrijnend is. Maar simpelweg aannemen dat de introductie van wolven tot een minder schrijnende situatie leidt dan de natuur zijn gang laten gaan lijkt me een nogal grote aanname. Een succesvolle wolvenpopulatie zou de grote grazers binnen een paar decennia volledig kunnen uitroeien. Gaan we ze dan schapen voeren voordat ze de bezoekers opeten?:p
Lijkt me dus geen goed idee. Zorg liever voor grotere en meer aaneengesloten natuurgebieden; de wolf kan dan af en toe langskomen voor een snack (want, zoals @1 / okto al zegt: die grote grazers gaan heus niet migreren). Beter nog, zorg ervoor dat de niet-natuurgebieden eilandjes worden in de natuur in plaats van de huidige situatie waarin de natuurgebieden eilandjes zijn in gecultiveerd landschap (met hekken en infrastructuur).
Het wordt hoog tijd dat we met onze plasvingers leren van de natuur af te blijven en niet proberen de ene ecologische ramp met de andere te bestrijden. Meer natuur, minder park, nul “natuur””beheer”. Dankuwel.
Zmoooc, jij vuile heidehater!
Velen zullen zich er wellicht niet bewust van zijn, maar Nederland was ooit voornamelijk bos en moeras (wat meestal ook bos is). De rest hebben wij gemaakt danwel veroorzaakt. Inclusief de grote zandverstuivingen verder van de kust, heidevelden groter dan een open plek in het bos en veelal boomvrije uiterwaarden, wellicht een uitzonderlijke uitzondering daargelaten. Dat zijn nou net gebieden bij uitstek waar de natuurliefhebber lekker warm van wordt, maar dat is dus cultuurlandschap; zonder begrazing en het kappen cq snoeien van bomen zal het uiteindelijk verdwijnen en weer gewoon natuur (lees: bos) worden.
Zmoooc en Okto, goede punten die jullie aanvoeren. Waar het mij om te doen was is dat grotere dieren een belangrijke landschapsvormende rol hebben, en dat is met de verwijzing naar het dierenleed wat op de achtergrond geraakt. Ook zijn er in de Oostvaardersplassen geen rivierdalen zoals in Yellowstone. Okto vat het perfect samen als: dat de wolven vooral het gedrag van de grazers veranderen. De grazers hebben niet meer overal vrij spel, en gaan veel plekken vermijden (te gevaarlijk, onoverzichtelijk), waardoor de begrazingsdruk veel gevarieerder wordt en het landschap dus ook.
Okto, je geeft aan dat er geen voedseltrek is in de winter en dat dat blijkt als het hek wordt weggehaald. Ik zou er niet aan moeten denken wat de gevolgen zijn als het hek wordt weggehaald, want al die herten zullen binnen de kortste keren over de landerijen naast de plassen heen gaan, over wegen en spoorlijnen. Voor de runderen en paarden weet ik niet of ze dat niet zouden doen, maar voor de herten ligt het voor de hand, en dat is geen trek. Ergo, “onbegrensde natuur” is niet mogelijk in een urbaan land als Nederland.
Tenslotte vind ik het landschap dat ik aan me voorbij zie gaan vanuit de trein elke keer weer ontluisterend verwoest. Kaal, vooral grote bomen die overleven en nauwelijks struikgewas dat noodzakelijk is om tot een echt landschapsmozaiek te komen.
Laat gewoon de jacht toe in het gebied, laat de jagers betalen voor een quota (extra inkomsten) en je hoeft geen wolven los te laten (en je loopt dus ook niet het risico dat je ’s ochtends wakker word en er een roedel wolven in je tuin bivakeert.
Nederland is te klein en te dicht bevolkt voor wolven.
Zet een deel van de grazers gewoon een telepathisch geactiveerde mitrailleurhelm op. Of, liever, modificeer ze genetisch zodanig dat deze mitrailleurhelmen vanzelf groeien (i.p.v. hoorns).
Bij onderlinge ruzies wiedt de populatie zichzelf dan uit met keratinekogels, op geheel natuurlijke wijze.
@3
Dat is dus niet zo. De sterfte in de OVP is volkomen normaal. In elke populatie op het Noordelijk Halfrond van zulk soort grote grazers zie je dergelijke sterftepercentages in de winter. Het enige verschil is dat wegens het ontbreken van de predatoren de begrazingsdruk overal in het gebied min of meer even hoog is.
@5: Dat er geen voedseltrek is bij dergelijke soorten wil niet zeggen dat het hek overbodig is. Er kan uiteraard wel anderssoortige trek plaatsvinden, al dan niet op grote schaal. B.v. overtollige mannetjes die het gebied verlaten op zoek naar meer kans op een vrouwtje elders.
Ik wilde alleen aangeven dat het feit dat dat hek er staat helemaal niet relevant is voor het verhongeren van de dieren in de winter. Als het hek er niet stond zouden ze niet wegtrekken om elders voedsel te gaan zoeken. Dat is ook logisch als je naar de populatieopbouw kijkt. Niet elk beest heeft honger in de winter. De dominante dieren die de kudde leiden hebben nauwelijks honger. Zij weten de plekjes en zorgen er voor dat ze het beste krijgen. Voor die leiders is er geen enkele motivatie de kudde naar een ander gebied te sturen waar ze de situatie niet kennen. Het zijn juist de kneuzen, niet-dominante dieren en eerstejaars die in de winter massaal het loodje leggen. Zij hebben niets in te brengen, en kunnen dus ook de kudde niet naar andere plekken dirigeren. En alleen op eigen houtje elders voedsel zoeken is voor hen ook geen optie, omdat ze dan de veilige kudde moeten verlaten.
@6: Geen slim plan. Juist bij de herintroductie van wolven in Yellowstone bleek dat predatiedruk door wolven heel ander prooidiergedrag geeft dan predatiedruk door jagers. Het gevolg van de wolven was een veel grotere variatie in begrazingsdruk van plek tot plek waardoor een gevarieerder landschap ontstond. Bij alle jacht/afschot in Yellowstone in de jaren daarvoor was dat nooit opgetreden.
@8, okto
“Schrijnend” en “volkomen normaal” sluiten elkaar niet uit. Overigens vind ik de situatie niet schrijnend, geen idee waarom ik dat zei:p
Maar het is ook zeker niet volkomen normaal. De sterftecijfers zijn vrij normaal, maar de manier waarop niet; vrijwel alle gestorven grote grazers in de OVP zijn namelijk selectief afgeschoten. Kunstmatige selectiedruk op ogenschijnlijke brakheid naar oordeel van de jager. Heeft dus niets met natuur te maken, laat staan met wildernis. Het is gewoon een park.
@6. Wolven hoeven niet eens in Nederland te worden losgelaten want die rukken allang op vanuit Duitsland en België richting Nederland. Zij kunnen prima de wildstand op de
Oostvaardersplassen onder runderen, paarden, herten en (uitgezette) wilde zwijnen beheren dan menselijke jagers die zich de laatste tijd steeds gehater maken bij natuurliefhebbers.
Nederland was vroeger nooit te klein voor wolven geweest en het idee om bijv.vechtende Koerden, ISIS-aanhangers, jihadstrijders, Marokkaanse relschoppers, neo-nazi’s enz. in je tuin te zien bivakkeren als je opstaat en zij daar alles vernielen lijkt me minder erg dan wolven daar te hebben. Deze dieren blijven tenslotte liever zo ver mogelijk bij mensen vandaan en daarbij is het zelfs mogelijk om een meute huilende en blaffende honden in een achtertuin te hebben maar zij zullen de boel meestal ook verre van schoon achterlaten!
@9: Je hebt gelijk. Ik doelde met “volkomen normaal” op de situatie van voor het rare besluit dat er ineens afschot moest gaan plaatsvinden.
Het idee om wolven los te laten in de Oostvaardersplassen is al enkele jaren oud maar wordt nou in 2015 opnieuw op tafel gelegd. Toen ik alleen naar een groot aantal reacties op de site van de Telegraaf keek waar werd gereageerd op dit plan van de zoöloog Cis van Vuure was het zeer opvallend dat veel Nederlanders nog steeds aan het ‘Roodkapje-syndroom’ lijden, ongeacht de vele voorlichtingen en de natuurseries over de wolf. Dat een roedel wolven daar alle hoefdieren zouden uitroeien en zich onbeperkt voorplanten was al erg achterhaalt want ten eerste zouden de wolven allemaal verhongeren zonder prooien en ten tweede mag in een roedel wolven alleen het alfapaar zich voortplanten. Als zij twee tot zes jongen werpen wordt de helft meestal niet volwassen en wolven hebben ook lang niet altijd even veel succes in het vangen van grote prooien en kunnen zelfs een week vasten.
Alleen las ik hierna dat in de buurt van de Veluwe, bij Rheden, weer een wolf was gelokaliseerd, net als voorheen bij Duiven. Wie weet is deze de Veluwe ingetrokken waar genoeg prooi is en als grote natuurgebieden zoals de Veluwe, de Utrechtse Heuvelrug en de Oostvaardersplassen met elkaar werden verbonden zou er voor tientallen wolven zeker wel plaats zijn in Nederland. Ik ben er niettemin beslist GEEN voorstander van om agressieve of doorgedraaide pitbullterriërs of verwilderde herdershonden in de Oostvaardersplassen uit te zetten! Zij zijn teveel aan mensen gewend en vallen ook veel sneller aan terwijl ik zelfs veel liever een wolf tegenkom dan levensgevaarlijke jihadstrijders of ISIS-terrosisten!
Zou de wolf in 2016 eindelijk een keer komen opduiken in de Oostvaardersplassen? Het grootwild zou deze predator daar beter vandaag dan mogen goed kunnen gebruiken.
ik weet niet hoe groot (klein) de Oostvaardersplassen zijn, maar mijn wolven kijken niet op een kilometer of honderd.
Ik woon in een provincie zo groot als geheel zuidelijk Nederland en daar doen zo’n 20 wolven zich tegoed aan een kolossaal aantal herten en elanden. En zelfs dat groepje (4 roedels om precies te zijn) komt regelmatig even buurten om wat jacht- en tuinornamenthonden te verschalken. Resultaat: volkshysterie.
PS hoe hou je een roedel van 3-4 in Oostvaardersplassen (meer wil je echt niet) genetisch gezond? Onmogelijk zonder interactie met andere wolven, dus krijg je een leuk setje inteeltwolven. Succes Nederland!