Woestijngeloof

Foto: tmlvngs (cc)

COLUMN - Wie de islam meent te kunnen karakteriseren als ´woestijngeloof´ heeft niet goed opgelet. Ongeacht of je het traditionele islamitische verhaal gelooft of één van de vele revisionistische ideeën die de laatste tijd rondwaren over het ontstaan van de islam: zij is ontstaan in steden.

Zowel de oorsprong als de ontwikkelingen tijdens de formatieve periode van deze godsdienst hebben zich afgespeeld in nederzettingen van waaruit gehandeld werd, in oases waar sedentaire landbouw werd gepleegd of in steden die rond legerkampen zijn ontstaan. De islam heeft nog minder met de woestijn dan het jodendom en de christenheid. De enkele keren dat woestijnbewoners in de koran worden genoemd, is dat uitsluitend in negatieve zin.

Dat gezegd zijnde was er natuurlijk wel een verschil tussen het Arabische taal- en cultuurgebied en de cultuur van de grote wereldrijken eromheen: het Byzantijnse en het Sassanidische rijk. De inwoners van deze gebieden hadden alle reden om neer te kijken op de in hun ogen grote culturele armoede van de Arabieren die hen in de loop van de achtste eeuw overrompelden. Een passage uit een Joodse bron die dateert van voor de opkomst van de islam illustreert die kijk.

In deze passage leest een rabbi Genesis 37:35 over de karavaan Ismaëlieten die specerijen, balsem en hars vervoeren. De man merkt verbaasd op dat Arabieren toch niets anders verhandelen dan ongelooid leer en aardolie. Het antwoord op zijn vraag is tekenend: God zelf heeft ten behoeve van Jozef – die door de Ismaëlieten als slaaf wordt meegenomen – een klein wondertje verricht, zodat Jozef zijn onfortuinlijke reis tenminste niet in de stank hoeft door te brengen. Zowel ongelooid leer als aardolie stinken nogal.

Ondanks het feit dat de Arabieren na hun grootscheepse veroveringen als een spons alles hebben opgenomen wat goed, mooi en nuttig was en zo hun eigen hoogstaande cultuur voortbrachten, is dat dedain richting Arabieren blijven bestaan. Bij de nazaten van de inwoners van het Sassanidische rijk – de Iraniërs – is dat tot op de huidige dag te merken. Geen snellere manier om een Iraniër de boom in te krijgen dan hem uitmaken voor iemand uit de Arabische wereld, of voor Arabier. Ik ken geen Iraniër die daar niet als door een wesp gestoken op reageert.

In de nasleep van die wespensteek zijn nog wel eens Perzische kwalificaties van Arabieren te beluisteren die er niet om liegen. ‘Primitief’, ‘ongemanierd’, ‘smerig’, ‘woestijnnomaden’, ‘ongecultiveerd’, ‘barbaren’ zijn zo de karakteriseringen die ik in de loop der jaren heb opgetekend. Vaker wel dan niet wordt daarbij aangetekend dat de Arabieren wat er aan cultuur bestond in het Midden Oosten vooral hebben verwoest en dat alles wat later Arabische cultuur is gaan heten, ‘eigenlijk’ allemaal is afgekeken en overgenomen van de Perzen (dus toch eigenlijk ook weet niet zo heel erg verwoest). Dat is een véél, véél te simpele voorstelling van zaken, maar het is ook niet voor de volle honderd procent onzin.

Opvallend is trouwens dat ook overtuigde Iraanse moslims zich wel zo over Arabieren kunnen uitlaten. Meestal gaat het er trouwens iets vriendelijker aan toe, bijvoorbeeld in de grap over de vraag waarom God de koran in het Arabisch openbaarde en niet in het Perzisch. Want iedere Iraniër weet dat Perzisch voor dat doel eindeloos veel geschikter is: Farsi sjekar-e, ‘Perzisch is suiker.’ Het antwoord is simpel: had God de koran in het Perzisch geopenbaard, dan hadden de Arabieren Hem nooit geloofd…

Reacties (14)

#1 stoethaspel

Ik vind het wel mooi om te zien hoe het linkse sargasso meer en meer een plek wordt waar men aan islam-exegese doet…

Waar subsidie al niet goed voor is.

  • Volgende discussie
#2 qwerty

Vaker wel dan niet wordt daarbij aangetekend dat de Arabieren wat er aan cultuur bestond in het Midden Oosten vooral hebben verwoest….

Vandaar dat Amerikanen en Arabieren het zo goed met elkaar kunnen vinden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Terrebel

Dank voor dit stukje achtergrond-informatie! Een boeiend stuk dat ik nog wel een paar keer zal herlezen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Prediker

@3 @1 – Die subsidie was om redacteuren aan te trekken om te experimenteren met datajournalistiek en Wob-journalistiek, om die relatief nieuwe vormen van journalistiek in Nederland aan te zwengelen.

Gek is dat, dat is hier allemaal lang en breed uit de doeken gedaan toen die subsidie werd toegekend (en daarna, toen hier met enige regelmaat stukjes over datajournalistiek en de wet openbaarheid bestuur verschenen).

Grappig toch, hoe mensen die de grootste mond opzetten over zaken die hen niet bevallen, steevast geen flauw benul blijken te hebben waar ze over praten…

’t Is belachelijk dat het expliciet gezegd moet worden, maar ik zal het bij dezen toch maar doen:

Sargasso is niet betaald – noch door de overheid, noch door een vreemde mogendheid, noch door een of ander cultuurrelativistisch instituut voor islamknuffelaars, noch door de moslimbroederschap of aanverwante organisaties – om stukjes over de islam te schrijven.

Dat doen redacteuren helemaal uit eigen beweging. Omdat ze dat interessant vinden, of noodzakelijk, of vermakelijk.

Duidelijk zo?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Boer

Nu nog een publiek zien te vinden die het met je redacteuren eens is dat het interessant, noodzakelijk of vermakelijk is.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Karin

@4: Wat heeft ie @3 je misdaan?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 McLovin

@5: Dit is ieder geval 1 individu die het interessant, noodzakelijk en vermakelijk vindt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 August Biels

Geen woestijngeloof, want in steden ontstaan? Maar het waren natuurlijk wel woestijnsteden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Brombeer

@4:

Sargasso is niet betaald – noch door de overheid, noch door een vreemde mogendheid, noch door een of ander cultuurrelativistisch instituut voor islamknuffelaars, noch door de moslimbroederschap of aanverwante organisaties – om stukjes over de islam te schrijven.

Dus ze zijn zonder betaald te worden van nature zo naïef en kritiekloos?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Prediker

@9 – Richard Kroes maakt hierboven exact dezelfde observatie als Hans Jansen (toch geen sympathisant van de islam) een paar maanden terug:

Men spreekt in verband met de islam wel vaak over een ‘woestijngodsdienst’, maar historisch bezien klopt dat niet, want de islam heeft zich eeuwen- en eeuwenlang via de stadscentra verspreid. Zelfs vanaf het vroegste begin: Mekka was een stad, Medina was een stad en Mohammed was een handelaar, een zakenman, die in de steden zijn handel dreef.

Is Hans Jansen soms ook naïef en kritiekloos als het aankomt op de islam? (Voor Jansen is het gegeven dat de islam een stadsgodsdienst is een karaktertrek die de islam alleen maar gevaarlijker maakt.) Heb je überhaupt een inhoudelijk argument waarom wat Richard Kroes hierboven stelt, niet juist is?

Kijk, zo’n August Biels komt in #8 tenminste nog met een aardige poging.

Die loopt dan wel vast op het gegeven dat een godsdienst nooit samenvalt met haar oorsprongsfase. Net zoals het christendom evenzogoed is gevormd door de tweeduizend jaar geschiedenis die ze heeft doorlopen als door haar beginperiode, zo heeft ook de islam vooral gestalte gekregen in de eeuwen na de dood van Mohammed, toen de kaliefen en hun opvolgers vanuit wereldsteden hun rijken bestierden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Sjors van Beek

@0: Boeiende observatie over Arabieren vs Perzen.
Maar islam geen woestijngeloof (mogen) noemen vind ik wat vergezocht. De steden en legerkampen lagen in de woestijn. Het oorsprong-land is grotendeels woestijn. Zoals we de Hunnen associëren met steppen en de Romeinen met de Middellandse Zee, mogen we de islam toch wel associëren met de woestijn..?
Het echte probleem is de negatieve connotatie die later is ontstaan (mede onder invloed van de Perzen kennelijk): woestijn = primitief en achterlijk.

@1, 5 en 9: wie is er hier (Sargasso) kritiekloos? Toch vooral de mensen die per definitie alles veroordelen wat maar riekt naar kritiek op immigratie, islam, Marokkanen, zou ik zeggen. Wat is er mis met een debat over deze thema’s? Een botsing van meningen? Op de een of andere manier roept een andere visie hier telkens woede op. Lezen jullie alleen graag stukken van mensen die het altijd volkomen met je eens zijn en de multiculturele samenleving alleen maar bewieroken? Saaie en voorspelbare boel zou het hier worden…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 larie

Ik mis in de post de invloed van de mondiale angstperiode AD 535 en erna. In periodes van angst is een relizaadje snel geplant en tot bloei.
Er gebeurde wel erg veel tijdens en na de extreme klimaatramp.
Omstreden doch zeer interessante hypothese.
http://en.wikipedia.org/wiki/David_Keys_%28author%29

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 MrOoijer (Jan van Rongen)

@0: Uitleggen dat een pejoratief niet echt klopt – beetje dom. Is zoiets als een gelovige proberen uit te leggen dat Allah niet bestaat.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 pedro

@11:

wie is er hier (Sargasso) kritiekloos?

Reacties 1, 5 en 9 bijvoorbeeld. Zij volgen kritiekloos alle slechte dingen, die over de islam gezegd worden en willen ook niets meer over de islam te weten komen.

Zij vallen hier ook alleen maar een weblog aan, end e redacteuren. Inhoudelijk hebben ze niets te melden.

Maar islam geen woestijngeloof (mogen) noemen vind ik wat vergezocht

Dat heeft niemand gezegd of gevraagd. Het is inderdaad ver gezocht. Heel ver. Buiten dit weblog in elk geval.

  • Vorige discussie