Winst oliemaatschappijen afromen?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

shell3.pngHet zijn gouden tijden voor de grote oliemajors nu olie record na record verbreekt. Ons eigen Shell boekte vorig jaar 19 miljard euro winst. In vergelijking met 2002 en de periode daarvoor is dat maar liefst een verdubbeling van de inkomstenstroom. We zien dit over de gehele linie voorkomen, de grootste oliemajor uit het westen, ExxonMobil, zag haar winst net als Shell verdubbelen van 20 naar 40 miljard dollar sinds 2003. Dat roept de vraag op of dergelijke gigantische inkomsten wel zinvol besteed worden? Oliemaatschappijen hebben meer verantwoordelijkheden dan alleen de winst van hun aandeelhouders. Zijn ze wel goed bezig voor de voorziening van (steeds schonere) energie voor de samenleving?

Het onderwerp is des te interessanter omdat het een van de hoofdpunten zal worden in de Presidentsverkiezingen van de VS in het najaar. In de Verenigde Staten hebben vooral de Democraten weinig vertrouwen in de wereld van big oil. Barack Obama en Hillary Clinton zien een ‘windfall profits tax’ wel zitten. Zo stelt Obama voor om alle inkomsten van in de Verenide Staten geproduceerde olie boven de 80 dollar per vat af te romen en te parkeren in een speciaal energieinvesteringsfonds. Na het doorploeteren van de financiën van ExxonMobil lijkt dat op het eerste gezicht een uitstekend idee. De oliemajor geeft het grootste deel van haar extra winst terug aan de aandeelhouders. Maar liefst 32 miljard dollar werd gespendeerd in 2007 aan het terugkopen van aandelen tegenover 6 miljard in 2003. Geld dat in de huidige tijd besteed zou moeten worden in de energievoorziening zelf. Zo waarschuwt de energiewaakhond van de OESO, het Internationaal Energie Agentschap al jaren voor het gebrek aan investeringen in de energiesector waardoor de ‘wielen onder ons energiesysteem mogelijk wegvallen’.

Tot mijn grote verbazing kreeg ik vannacht echter een mailtje met de dikgedrukte kop ’the 1980 windfall profit tax ”made the united states more depedent upon foreign oil”. Toegezonden vanuit het kantoor van het republikeinse congreslid Roscoe Bartlett. In de bijlage van de e-mail een 80 pagina dik rapport uit 2006 met de conclusie dat een ‘windfall profit tax’ een bijzonder slecht idee is. Het zou er alleen maar voor zorgen dat de binnenlandse productie van de VS fors daalt. Amerika zou nog afhankelijker worden van buitenlandse import van olie. Bovendien suggereren de auteurs dat de staatsinkomsten afkomstig van de binnenlandse productie zover afnemen dat de beoogde inkomsten van de ‘windfall profit tax’ bijna gecompenseerd worden. Het bewijs? Dat wordt volledig gehaald uit een analyse van de ‘windfall profit tax’ die tijdens de Reagan jaren van 1980 tot en met 1988 was ingesteld. Flinterdun bewijs omdat de situatie in de oliemarkt nu in geen verhouding staat tot de jaren ’80. De buitenlandse import kan nauwelijks toenemen wegens de krapte op de oliemarkt. Ook zal bij een voorgestelde afroming boven de 80 dollar per vat de binnenlandse productie nagenoeg niet afgeremd worden. De economische prikkels voor extra oliewinning worden namelijk niet weggehaald want zo goed als elke oliebron in de Verenigde Staten is winbaar bij een olieprijs van 50-60 dollar per vat. Niettemin wordt het rapport prominent gebruikt op Republikeinse websites om de democraten aan te vechten. Een gevecht dat in het najaar zal opzwellen naar mijn verwachting. Het zal mij dan ook benieuwen wanneer vooraanstaande Amerikaanse economen dit onderwerp op gaan pikken. Momenteel maken ze al gehakt van het voorstel van McCain en Clinton om de accijnzen op benzine in de VS tijdens het zomerseizoen tijdelijk te verlichten, de zogeheten ‘gas tax holiday’.

Wellicht dat de aankomende Amerikaanse discussie ons in Nederland ook aan het denken zet. Is het investeringsgedrag van ons eigen shell wel zo gezond? In tegenstelling tot de Amerikaanse oliemajors spendeert shell gelukkig het overgrote deel van haar extra inkomsten in onderzoek en ontwikkeling van nieuwe energiebronnen. De aandeelhouders worden nauwelijks extra gespekt als we kijken naar het patroon van winstuitkering en het terugkopen van aandelen. Dat is vrij stabiel gebleven ondanks de verdubbeling van de winst. Punt van discussie blijft in mijn ogen wel of Shell zoveel moet blijven investeringen in vooral nieuwe fossiele bronnen. De miljardeninvesteringen van Shell in onconventionele olie waaronder de Canadese teerzanden en Amerikaanse olieschalies zijn in het kader van klimaatbeleid niet gezond te noemen. Bovendien leveren deze onconventionele bronnen maar weinig extra olie op. Leuk voor shell, maar niet voor het oplossen van de energieproblemen in de wereld.

Reacties (13)

#1 zmc

Het is en blijft natuurlijk van de zotte dat we niet-duurzame grondstoffen door private bedrijven laten opgraven zonder dat in die constructie op enigerlei wijze het “natuurlijke bezit” van die grondstoffen door de plaatselijke bevolking terug te vinden is. Wat mij betreft zouden geologische rijkdommen eigendom van de plaatselijke bevolking moeten zijn en blijven. Zowel de winst als de beslissing om het uberhaupt op te graven/pompen zouden dan ook door de eigenaars genomen moeten worden.

  • Volgende discussie
#2 Terrebel

Zo stoppen het vast in investeringen om goedkoper en milieuvriendelijker manieren van energie te vinden. Toch?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Bismarck

@1: Concessies worden toch altijd door de regering uitgegeven die de baas is over de grond waarin geboord wordt? Of pleit je voor nationalisering van oliemaatschappijen?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 emsuuri

Shell heeft twee scenario’s opgesteld voor de energie situatie van de toekomst ‘scramble’ en ‘blueprint’ en streeft in principe zelf naar de laatste.

Duidelijk is dat dit scenario zich (weer) richt op de markt in vloeibare brandstoffen. Er wordt zelfs ingezet op het investeren in bijvoorbeeld GTL (Gaz To Liquid) en CTL (Coal To Liquid) installaties. Waarom? Ik denk dat dit vooral te maken heeft met de infrastructuur die Shell al heeft voor het vermarkten van vloeibare brandstoffen.

Dit terwijl de meeste verantwoorde energiebronnen werken door middel van het electriciteitsnetwerk (water-, windkracht en zonne-energie)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Cole

Naast Shell c.s. strijken door de hogere olieprijs de OPEC-landen ook extra bedragen op terwijl er geen enkele extra inspanning voor hoef te worden geleverd. De olie-bronnen zijn er al, de olie stroomt wel, alleen de transport-, raffinage- en distributiekosten nemen wat toe.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 zmc

@3: Wat ik zeg in #1, vind ik moreel gesproken de enige juiste aanpak. Zo is het nu niet en ik pleit dan ook niet direct voor bepaalde maatregelen zonder daarbij de huidige situatie in ogenschouw te nemen.

Als we echter nu zouden mogen bedenken hoe we omgaan met natuurlijke rijkdommen, dan zou ik niet zozeer pleiten voor onherroeppelijke nationalisering van oliemaatschappijen maar wel voor onherroepelijke nationalisering van de natuurlijke rijkdommen zelf in combinatie met een toekomstvast mijnbouwbeleid dat is gericht op maximalisering van de voordelen voor de maatschappij. Een situatie waarin de winst op de delfstoffen in handen van de overheid komt en de oliemaatschappijen enkel winst (kunnen) maken op de mijnbouw zelf, zegmaar.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Tim

volgens mij kunnen ze beter wat sparen om dadelijk op grote schaal in de zonne-energie waterstof markt te springen. Binnenkort is zonne-energie goedkoper dan fossiele brandstof http://www.technologyreview.com/Biztech/20737/, tenminste als je het op de juiste plek produceert. Daarna moet je het omzetten in brandstof (waterstof) en vervoeren. Dat gaat nogal wat investeringskosten vragen…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Cracken

volgens mij moet Shell momenteel nog wel zwaar in nieuwe olie investeren, omdat het nu eenmaal een bewezen brandstof is die werkt, en waarmee ze grote winst kunnen behalen die ze vervolgens weer kunnen investeren in onder andere ook nieuwe bronnen van alternatieve energie.
Voordat deze op grootschalige schaal toegepast kunnen worden (niet alleen doordat de bedrijven dit niet willen, maar ook door bureacratische rompslomp) ben je al snel weer jaren verder. In die tijd zijn het wel gewoon beursgenoteerde bedrijven die hun winst moeten behalen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 mark

Zie ook de nr.1 in de jl. ergernissen top5 van Jan Mulder (ca 11.00) voor een onderbuikonderbouwing van de dollartekens die de overheden nu in de ogen krijgen. Ik vind overigens de vraagtekens bij de 8 miljard winst van Shell afgelopen kwartaal wel terecht. Bij een gezondere markt zou op z’n minst meer prijsconcurrentie plaatsvinden, toch?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 zmc

@8: Daarbij vergeet je even dat het hele proces van elektriciteit tot transporteerbare waterstof onwaarschijnlijk inefficient is. Zonne-energie is binnenkort vast goedkoper dan fossiele brandstof, maar om het kosten-effectief als waterstof op de markt te brengen, moet het dus 3-4x zo goedkoop zijn om de transportverliezen te compenseren.

Zie ook het plaatje bij dit artikel:
http://www.physorg.com/news85074285.html

Op zich speelt een soortgelijk probleem ook als je het niet in waterstof omzet; zonneenergie is nou net het goedkoopst waar nou net niet zoveel mensen wonen. De afstand van producent tot consument zal dus significant groter zijn dan die nu is en daarmee zullen de transportkosten van zonneenergie vele malen groter zijn dan voor energie die in de buurt van de consument in een ouderwetse stinkcentrale wordt geproduceerd.

Ter vergelijking: de langste onderzeese elektriciteitskabel, die pasgeleden opgeleverd is, heeft een capaciteit van 700 megawatt en is 580km lang. Kosten: half miljard. Terwijl 700 megawatt en 580km bij lange na niet genoeg zijn. De infrastructuur om een beetje significante hoeveelheid elektriciteit uit de Sahara naar hier te krijgen, is volstrekt onbetaalbaar. Tel daar sterk stijgende metaalprijzen bij op en het is al snel duidelijk dat je veel beter met een mesje, een boom en wat oude auto-onderdelen een windmolentje kunt maken:-)

Dat laatste kan ik eenieder trouwens van harte aanbevelen; er is weinig zo leuk als een prachtige windmolenwiek uit hout te snijden en vervolgens te ervaren hoeveel kracht zo’n ding met een klein zuchtje wind al oplevert:) http://www.otherpower.com/

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Hayek

Hoe kun je verwachten dat oliebedrijven hun winst gebruiken voor investeringen, terwijl de (Amerikaanse) overheid het hen onmogelijk maakt om naar olie te boren of nieuwe raffinaderijen te bouwen?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Meester

@Zmc

Grappig dat je in je eerste reactie een terrecht moreel appel doet en vervolgens nationalisering van oliemaatschappijen toch al een soort doemscenario / scheldwoord wordt gezien.

In de lijn van jou redenering, vind ik nationaliseren van oliemaatschappijen niet meer dan logische en normaal.

Wat direct de vraag brengt wat het afromen van de winst van onze big-oil bedrijven voor nut zou hebben, als de real big-oil bedrijven, de nationale oliebedrijven van producerende landen, buiten schot blijven? Je verstoort alleen de markt voor je eigen bedrijven en daarmee hun positie ten opzichte van de producerende landen. Wat waarschijnlijk toch wel een deel van de negatieve gevolgen zal hebben, als beschreven in het rapport wat hier wordt aangehaald.

Als je ze wil aansporen nieuwe vormen van energie te ontwikkelen, kun je net zo goed iedereen aansporen nieuwe vormen te ontwikkelen, bijvoorbeeld door algemene subsidie / accijnsmaatregelen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie