Het wikilek is goed voor de online journalistiek

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Deze gastbijdrage is van Jelmer Mommers en is ook op zijn site te lezen.

Voor de toekomst van internationale online journalistiek zal deze publicatie — net als de Afghaanse warlogs en de video van een schietpartij in Irak — van groot belang blijken. Moet je, in de eerste plaats, toch nagaan dat dit alles op een zondagavond gebeurt. Dat is Wikileaks’ manier om te zeggen dat de journalistiek van de toekomst continu is, online is, over landsgrenzen heen gaat, en gebaseerd is op samenwerking.

Wikileaks’ streven naar transparantie kent geen grenzen. De VS is daar als slachtoffer vanzelfsprekend niet over te spreken. Het is te vroeg (en misschien wel onmogelijk) om definitief te beslissen of deze nieuwe publicatie in de praktijk goed zal zijn voor de wereld – of de wereld beter af is met een zwakker Amerika.

Wellicht bewegen de VS en andere landen na de schrik van vandaag verder weg van hun eigen streven naar transparantie, willen ze hun communicatie nog meer controleren. (De VS heeft al maatregelen aangekondigd om geheime informatie beter te beveiligen.) Dat zou slecht zijn voor burgers, die recht hebben op open informatie.

Omdat diplomatieke banden met Amerika’s vrienden en vijanden — vanuit het Amerikaanse perspectief ben je het één of het ander – vandaag schade oplopen, is het goed voorstelbaar dat de VS bij toekomstige conflicten eerder naar harde machtsmiddelen zal grijpen om haar belangen te verdedigen: militaire actie waar diplomatie niet meer werkt.

Maar dat zijn eventuele negatieve praktische gevolgen. Is het in principe goed om dit soort informatie te publiceren? Natuurlijk, zegt een commentator in The Guardian, want: ”The job of the media is not to protect power from embarrassment”. Hét argument dat tegen alle anderen opweegt, is dat een overheid die zijn werk goed doet, niets te verbergen heeft en niet eenvoudig in verlegenheid te brengen is: ,,Where it is doing the right thing, a great power should be robust against embarrassment.”

Over open deuren gesproken.

Wikileaks’ aanpak

Door gevestigde kwaliteitskranten vooraf inzage te geven in de documenten die het nu publiceert, maximaliseert Wikileaks de impact van die publicatie. De journalisten doen met de data die ze van Wikileaks krijgen waar ze goed in zijn: verhalen schrijven. Verhalen met de geloofwaardigheid en autoriteit van de belangrijkste kranten op aarde.

Dat weerhoudt Wikileaks er niet van zichzelf – net als bij eerdere publicaties overAfghanistan en een helikopter-aanval in Irak – ook te mengen in de interpretatie van het nieuws. Of we de publicatie van nieuwe documenten ‘cablegate’ willen noemen, vraagt de organisatie bijvoorbeeld op Twitter. Een duidelijk signaal dat we hier te maken hebben met een organisatie die ondanks haar streven naar ‘absolute transparantie’ ook vindt dat je de (online) framing van jouw nieuws het beste zelf ter hand kunt nemen.

Wikileaks heeft tot nu toe altijd een keiharde anti-Amerikaanse houding aangenomen. Zonder grote media aan haar zijde zou de organisatie nog altijd eenvoudig weggezet kunnen worden als extremistisch buitenbeentje met gekke perspectieven.

Over de diverse framing van dit nieuws zullen boeken worden volgeschreven, door historici en onderzoekers van (online) media en nieuwe vormen van journalistiek. Want de manier waarop de verschillende media dit nieuws brengen, zegt alles over hoe ze werken en wat ze voor ons (doen) betekenen.

Redactionele verantwoording

Hoe denken de verschillende kranten zelf over deze publicatie? Waarom wegen volgens hen de voordelen van transparantie en een pikant kijkje in de internationale achterkamers van de VS op tegen de nadelen, zoals vermeend gevaar voor Amerikaanse burgers en ‘vrienden van de VS’ in Amerika en daarbuiten?

Hieronder een weergave van deze overwegingen. Van de New York Times:

The Times believes that the documents serve an important public interest, illuminating the goals, successes, compromises and frustrations of American diplomacy in a way that other accounts cannot match.

But the more important reason to publish these articles is that the cables tell the unvarnished story of how the government makes its biggest decisions, the decisions that cost the country most heavily in lives and money. They shed light on the motivations — and, in some cases, duplicity — of allies on the receiving end of American courtship and foreign aid. They illuminate the diplomacy surrounding two current wars and several countries, like Pakistan and Yemen, where American military involvement is growing. As daunting as it is to publish such material over official objections, it would be presumptuous to conclude that Americans have no right to know what is being done in their name.

Commentaar bij The Guardian:

The job of the media is not to protect power from embarrassment. Clearly, it is for governments, not journalists, to protect public secrets. Were there some overriding national jeopardy in revealing them, greater restraint might be in order. There is no such overriding jeopardy, except from the policies themselves as revealed. Where it is doing the right thing, a great power should be robust against embarrassment.

Der Spiegel:

It is now possible to view many political developments around the world through the lens of those who participated in those events. As such, our understanding of those events is deeply enriched. That alone is often enough to place transparency ahead of national regulations regarding confidentiality.

Nog een overweging van de Times:

The question of dealing with classified information is rarely easy, and never to be taken lightly. Editors try to balance the value of the material to public understanding against potential dangers to the national interest. As a general rule we withhold secret information that would expose confidential sources to reprisals or that would reveal operational intelligence that might be useful to adversaries in war. We excise material that might lead terrorists to unsecured weapons material, compromise intelligence-gathering programs aimed at hostile countries, or disclose information about the capabilities of American weapons that could be helpful to an enemy.

On the other hand, we are less likely to censor candid remarks simply because they might cause a diplomatic controversy or embarrass officials.

Ook interessant: hoe hebben de kranten de originele documenten geredigeerd?

Redactie door The Guardian:

WikiLeaks has not revealed the source of its information. It has played no part in the preparation, editing and reporting of the individual papers. Co-operation with WikiLeaks has been restricted to agreeing the dates on which we could cover specific regions. The news organisations have redacted some of the cables in order to protect a number of named sources and so as not to disclose certain details of current special operations. We have shared our redactions with WikiLeaks.

Redactie door de New York Times:

After its own redactions, The Times sent Obama administration officials the cables it planned to post and invited them to challenge publication of any information that, in the official view, would harm the national interest. After reviewing the cables, the officials — while making clear they condemn the publication of secret material — suggested additional redactions. The Times agreed to some, but not all.

Redactie door Der Spiegel:

As before, WikiLeaks has provided the material to media partners to review and analyze them. With a team of more than 50 reporters and researchers, SPIEGEL has viewed, analyzed and vetted the mass of documents. In most cases, the magazine has sought to protect the identities of the Americans’ informants, unless the person who served as the informant was senior enough to be politically relevant. In some cases, the US government expressed security concerns and SPIEGEL accepted a number of such objections. In other cases, however, SPIEGEL felt the public interest in reporting the news was greater than the threat to security. Throughout our research, SPIEGEL reporters and editors weighed the public interest against the justified interest of countries in security and confidentiality.

Reacties uit de VS

Amerikaanse politici, legerleiders en diplomaten schreeuwen natuurlijk moord en brand om de publicatie van de embassy cables. Twee standaardreacties uit het Amerikaanse voorlichtersarsenaal zijn: 1) Wikileaks neemt enorme onverantwoorde risico’s en brengt Amerika’s belangen en mensen in gevaar!!! En 2) De documenten tonen niets nieuws, forget about it.

Reacties uit de VS, via een live-blog van The Guardian:

Robert Gibbs [press-secretary at the] White House: “We condemn in the strongest terms the unauthorized disclosure of classified documents and sensitive national security information.” Pentagon condemns “this reckless disclosure of classified information illegally obtained.”

“A statement from Hillary Clinton, who [– the leaked documents show –] ordered a secret intelligence campaign targeting the leadership of the UN, including the secretary general, Ban Ki-moon and the permanent security council representatives from China, Russia, France and the UK:”

We anticipate the release of what are claimed to be several hundred thousand classified State department cables on Sunday night that detail private diplomatic discussions with foreign governments. By its very nature, field reporting to Washington is candid and often incomplete information. It is not an expression of policy, nor does it always shape final policy decisions. Nevertheless, these cables could compromise private discussions with foreign governments and opposition leaders, and when the substance of private conversations is printed on the front pages of newspapers across the world, it can deeply impact not only US foreign policy interests, but those of our allies and friends around the world. To be clear – such disclosures put at risk our diplomats, intelligence professionals, and people around the world who come to the United States for assistance in promoting democracy and open government. These documents also may include named individuals who in many cases live and work under oppressive regimes and who are trying to create more open and free societies. President Obama supports responsible, accountable, and open government at home and around the world, but this reckless and dangerous action runs counter to that goal. By releasing stolen and classified documents, Wikileaks has put at risk not only the cause of human rights but also the lives and work of these individuals. We condemn in the strongest terms the unauthorized disclosure of classified documents and sensitive national security information.

Meer van Witte Huis voorlichter Robert Gibbs:

These cables could compromise private discussions with foreign governments and opposition leaders, and when the substance of private conversations is printed on the front pages of newspapers across the world, it can deeply impact not only US foreign policy interests, but those of our allies and friends around the world.

What’s next?

Wikileaks heeft opnieuw laten zien dat het ondanks Amerikaanse druk, ondanks het wegvallen van servers, ondanks ernstige persoonlijke problemen rond leider Julian Assange, en ondanks het opstappen van enkele belangrijke mensen uit de top van de organisatie, nog steeds springlevend is en rake klappen kan uitdelen.

De organisatie zou haar slagkracht nu moeten gebruiken om misstanden van andere overheden en van het bedrijfsleven aan de kaak te stellen. Aan de woorden van Wired-journalist Steven LevyHow about some dirt on nonelected, totally corrupt, citizen-oppressing, terrorist -supporting regimes? – zou ik willen toevoegen: How about some dirt on practically unaccountable, polluting, externalizing anything but a profit corporations?

Ondernemingen moeten tenminste aan dezelfde transparantiedrift worden blootgesteld als overheden.

Reacties (27)

#1 Polderjongen

“Ondernemingen moeten tenminste aan dezelfde transparantiedrift worden blootgesteld als overheden.”

Te beginnen bij de oliemaatschappijen

  • Volgende discussie
#2 Kippfest

“Nevertheless, these cables could compromise private discussions with foreign governments and opposition leaders, and when the substance of private conversations is printed on the front pages of newspapers across the world, it can deeply impact not only US foreign policy interests, but those of our allies and friends around the world.”

Dat zeg ik ook altijd tegen overheden die burgers willen afluisteren :-(

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 brååtworst
  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 thijsbro

Hoewel ik Wikileaks een erg sympathieke organisatie (?) vind, sta ik net iets minder positief tegenover #cablegate dan het geval was bij hun eerdere acties. Belangrijker nog dan het doen en laten van regeringen transparant willen maken, vind ik het aan de kaak stellen van misstanden. Dit met als doel dat machthebbers wel twee keer zullen nadenken voor ze iets ondernemen dat het daglicht niet kan verdragen.

Dat laatste aspect komt nu weer voldoende aan bod (Sponsoring van Saudi Arabie aan al-Qaida, enz), maar dat de VS bijvoorbeeld een mening over verschillende buitenlandse leiders (Merkel, Karzai, enz.) heeft, vind ik niet waardevol genoeg om wereldkundig te maken. Het dient te weinig een doel.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Arend Lammertink

Deze is interessant:
http://cablegate.wikileaks.org/cable/2009/11/09BERLIN1433.html

“TACTICAL NUCLEAR WEAPONS

¶8. (C) In response to Gordon’s question about how the government planned to take forward the commitment in the coalition agreement to seek the removal of all remaining nuclear weapons from Germany, Heusgen distanced the Chancellery from the proposal, claiming that this had been forced upon them by FM Westerwelle. Heusgen said that from his perspective, it made no sense to unilaterally withdraw “the 20” tactical nuclear weapons still in Germany while Russia maintains “thousands” of them. It would only be worth it if both sides drew down. Gordon noted that it was important to think through all the potential consequences of the German proposal before going forward. For example, a withdrawal of nuclear weapons from Germany and perhaps from Belgium and the Netherlands could make it very difficult politically for Turkey to maintain its own stockpile, even though it was still convinced of the need to do so.”

Dit betreft een bericht van november 2009, waarin gesuggereerd wordt dat er in ons land in ieder geval een jaar geleden nog altijd tactische kernwapens waren gestationeerd.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 knelistonie

Alle rotte kersen van USA zijn eerst zorgvuldig uit die wikileaks gepikt en doorgespoeld. Dat maakt hen half waar / half hoax.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 JSK

@5: Maar zeggen dat niet tegenwoordig gewoon op tv, “de kernwapens bij vliegbasis Volkel”?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 knelistonie

Correctie, maak dat maar een hele hoax. Zeker als die zwakke toneelstukjes van de officials erbij neemt.

Uiteindelijk is het een slimme poging van de ‘bad guy’ om de Zwarte Piet eindelijk eens ergens anders te leggen, waar die hoort.

Namelijk bij de rest van de wereld.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Crachàt

Menig diplomaat heeft natuurlijk nog veel uitgesprokener meningen over de VS dan nu uitgelekt werd. Het grappige is dat alle vermoedens netjes bevstigd worden.
Kunnen die Amerikanen (met Hillary en haar adresboekje zenuwachtig op haar knieën) gaan rondbellen dat ze eigenlijk ordinaire roddelnichtjes zijn zoals iedereen. Die natuurlijk gelijk hebben over iedereen.
Tip voor de Yanks: geef Wikileaks stante pede alle onderschepte diplomatieke roddels die ‘bondgenoten’ over hèn aan elkaar vertellen.

En wie weet neemt de wereld zich wel een beetje minder serieus.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 knelistonie

Dick Maas zijn film is psychologisch eigenlijk best wel raak. #USA #Sinterklaas #ZwartePiet

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Olaf

> The job of the media is not to protect power from embarrassment.

Mee eens, maar dan moet het gepubliceerde wel nieuwswaarde hebben. Waar dat bij de publicatie van het helikopter-filmpje in mijn ogen het geval was, twijfel ik aan de nieuwswaarde van cablegate.

Ergens heb ik het idee dat het hier vooral gaat om Amerika voor schut te zetten. Natuurlijk, er zitten schandalige nieuwtjes tussen zoals de intelligence campaign gericht op de leiders van de UN, maar het overgrote merendeel is van het niveau Story en Privé. Voor veel mensen ongetwijfeld smullen, maar schieten we er iets mee op?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Rene

@ 11: Saudi-Arabië dat meermaals aandringt bij de VS om Iran aan te vallen zal men in Iran ook vast nieuwswaardig achten.

Het was ook mijn eerste impuls om me af te vragen of dit nu allemaal zo van belang was maar ik begin m’n mening te herzien.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Olaf

@12
Er zitten ongetwijfeld nieuwswaardige stukken tussen. Maar waarom heeft men er niet voor gekozen om alleen die stukken te openbaren?

Het argument dat het niet aan Wikileaks is om te bepalen wat wel en niet nieuwswaardig is, koop ik eigenlijk niet. De media heeft een verantwoordelijkheid en zo ook Wikileaks.

Ik ben een groot voorstander van openheid en transparantie. Maar ik denk dat iedereen, ook de overheid, het recht heeft om bepaalde dingen binnenkamers te kunnen zeggen zonder dat op straat ligt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Rene

@ 13:

Ben het met je eens dat die “tsunami van telegrammen” niet erg helpt, of zelfs contra-productief werkt, maar het aangehaalde argument dat het niet aan Wikileaks is om te bepalen wat wel en niet nieuwswaardig is slik ik wel in feite.

Het niet slikken zou toch in feite zeggen zijn dat Wikileaks een nieuws-medium is terwijl ze dat natuurlijk niet zijn. Ze zijn een bron voor nieuwsmedia met als verschil met andere bronnen dat die bron in dit geval een openbare is die je naast indirect via de kranten ook direct zelf kan raadplegen.

Niets verplicht je echter dit ook te doen en ik zelf bijvoorbeeld ga niet alleen niet alle 250.000 stuks doorlezen maar zelfs niet die 3021 die iets met Nederland van doen hebben. Daar heb ik gerespecteerde media voor als het NOS journaal, de NRC en indirect The New York Times, Der Spiegel, …

Als toegevoegde waarde kan ik nog steeds uit de openbaarheid van Wikileaks halen dat ik als ik het van belang vind kan controleren of die door mij geraadpleegde media inderdaad op de door mij veronderstelde “respectabele wijze” hun bron hebben vertaald naar hun verslag — en dat die openbaarheid de magneet is die openbaarmaking van die informatie voor de uiteindelijk oorspronkelijke bron sowieso aantrekkelijk maakte.

Deze episode van Wikileaks vind ik zelf overtuigend.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 larie

@9..yes!! Maar dan ook iedereen..man!!

http://www.youtube.com/watch?v=CzCjGgrewYY

Bliss.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Rene

@ 13 : Ik ging trouwens niet in op het door je gestelde recht ook van overheden om sommige dingen binnenskamers te houden.

Het probleem is natuurlijk dat internationale politiek/diplomatiek naast feitelijkheden voor een heel groot deel bestaat uit machinaties die proberen hun eigen onderbouwing te construeren. Het moge zo zijn in onze imperfecte wereld dat het niet gewenst is dat alle feitelijkheden openbaar zijn, maar als diezelfde kanalen tegelijkertijd worden gebruikt voor het verstopt houden van die machinaties mag dat wel een probleem heten van mij en dat is ook waar openbaring iets fundamenteels aan doet…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 larie

ikikikikikikik..het eerste woord wat je leert schrijven in de onderbouw.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 larie

@Poster..bedankt..veel gecondenseerde info die “er” toe doet…thx.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 Yevgeny Podorkin

@…voorstelbaar dat de VS eerder naar harde machtsmiddelen zal grijpen om haar belangen te verdedigen als diplomatie niet meer werkt.

Toevallig vandaag een aanslag op 2 atoomgeleerden in Iran (met kleefbommen). Respons:

“We will certainly avenge these crimes of the Americans and Zionists and soon the gallows will be earmarked for the retribution of the spilled blood”

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 larie

er zijn agenda’s YP..toeval is de zoveelste Vice versa.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 Olaf

@14
Ergens heb je gelijk dat Wikileaks niet een puur nieuws-medium is, maar dat betekent niet dat ze geen rol in het medialandschap vervullen of de verantwoordelijkheid hebben zorgvuldig te werk te gaan. Ergens lijkt het op Jon Stewart die vaak en hard roept dat hij slechts een satirist is en het zijn doel is te entertainen. Of applicaties die eeuwig een beta status heeft. Niet vanuit een vernieuwingsdrang, maar om een bepaalde verantwoordelijk af te kunnen schuiven als het nodig is.

@16
Als burgers en bedrijven dat recht hebben, dan lijkt me dat ook voor overheden zo. Ik heb het recht tegen mijn baas te melden dat ik heb opgevangen dat we in een volgend prijsvoorstel hoger kunnen bieden, of dat ik twijfel aan de kunde van een client, zonder dat de buitenwereld dat te weten komt.
Dingen binnenkamers afhandelen staat niet gelijk aan machinaties en is nu eenmaal onderdeel van de samenleving, dat hebben we te accepteren. Niet alleen in de overheid, maar ook in bedrijven en de familiekring. En echte machinaties moeten aan het licht gebracht worden, maar niet dit soort roddels die absoluut nergens toe bijdragen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 Olaf

En het echte nieuws van de dag is natuurlijk dat Barça met nog een half uur te spelen met 4-0 voorstaat. :p

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 Yevgeny Podorkin

Hoog “Irangehalte” in die documenten larie (waarvan het merendeel nog moet vrijkomen), misschien zat er wat tussen in relatie met…

Petraeus in mei: Teams of American special forces have been authorised to conduct spying missions intended to pave the way for a military strike on Iran in case President Obama orders one.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#24 larie

YP..je hebt personen( merendeels) die als schapen lopen achter blaters die een initiatief nemen. Iedereen blij..behalve de schapen na enige tijd.

Soort van..maar terzijde gewaardeerde YP is in de politieke arena.. juste ?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#25 Yevgeny Podorkin

Ja, maar ik zet het structureel niet op mijn cv. Als die schande uitkomt…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#26 Rene

@ Olaf, #21.2:

Als burgers en bedrijven [het recht om dingen binnenskamers te houden] hebben, dan lijkt me dat ook voor overheden zo

Dat vind ik een niet geldige redenering, want een schijn-symmetrie. In de relatie van de burger tot de overheid is de primaire reden voor rechten om dingen binnenskamers te houden, privacy rechten, bescherming van een relatief machteloze burger tegen een relatief machtige overheid. Daar waar de machtsverhouding niet symmetrisch is kun je ook niet zonder meer het bestaan (beter, de mate van bestaan) van dat recht symmetrisch verklaren.

Je noemt ook bedrijven en daarvoor zit het iets anders. Niet voor wat betreft de relatie van een bedrijf tot de overheid, noch voor de relatie van een eenmanszaak tot een multinational, maar ook inderdaad in het geval van twee in macht min of meer gelijkwaardige bedrijven hebben wij wetten tegen bedrijfsspionage. Dat moet je echter wat mij betreft vooral zien als een in eerste instantie moraalvrije economische propositie: een manier van stimulatie van verdere ontwikkeling door het beschermen van het recht op exploitatie van eigen ontwikkelingen. En dus ook in dat geval niet als een reden die zomaar overdraagt naar overheid.

Tweedens, dat dingen binnenskamers afhandelen niet gelijk staat aan machinaties ben ik met je eens maar het was mijn stelling dat de geheime kanalen naast kanalen voor “afhandelingen van feitelijke zaken” ook kanalen voor machinaties zijn, en dat op een onontwarbare manier zelfs omdat machinaties immers per hun natuur gepresenteerd worden als feitelijkheden.

Ik ben het met je eens dat in onze imperfecte wereld geheime kanalen noodzakelijk zijn ook voor eerstgenoemde afhandelingen en ik acht het een nadeel van iets als dit lek dat die geheimhouding geschonden wordt. Ik acht het echter dan weer een voordeel dat noodzakelijkerwijs tegelijkertijd ook de geheimhouding van machinaties wordt geschonden.

Vooral als ik daarbij optel de stimulerende werking die het bestaan van iets als Wikileaks heeft op het aan de kaak stellen van onrechtmatigheden door overheden kom ik in de balans wat mij betreft positief uit voor Wikileaks…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#27 Rene

Addendum (sorry voor het mezelf zo serieus nemen…)

… en die “op een onontwarbare manier zelfs” vind ik dus voldoende excuus voor het niet (veel) redigeren door Wikileaks zelf. Zij zijn een bron en het verdere filteren is aan journalisten.

Ik stel dat schending van geheimhouding ook van dingen die best geheim hadden mogen of zelfs moeten blijven te accepteren is gegeven wat er tegenover staat.

  • Vorige discussie