“Intellectuelen lijken tegenwoordig erg op politici, het zijn al te vaak invaldemagogen. Ze verschijnen voor de camera om mensen te beledigen die het niet met hen eens zijn.”
Een mogelijk onbedoelde inbreng vanuit Frankrijk in het Nederlandse debat over rol van intellectuelen op het politieke vlak. Gedaan door de filosoof Marcel Gauchet in de december editie van M, het maandblad van NRC (sorry, alleen tegen betaling).
Een ander interessant stuk uit hetzelfde artikel:
“Maar de burger is óók verantwoordelijk voor de crisis van de democratie. Het hele idee van burgerschap is veranderd.
Een burger was iemand die het recht verwerft zijn mening te geven over de gemeenschappelijke zaak en die zich in zekere zin ook beschouwt als deelnemer aan de regering – met de verplichtingen die dat met zich meebrengt.
Maar tegenwoordig beschouwt de burger zich in de eerste plaats als een particulier individu dat zich van de regering bedient. Ten opzichte van de politieke autoriteiten die hij gekozen heeft stelt hij zich op als eisende partij.
De regering moet voor zijn belangen opkomen, zijn vrijheden verdedigen en zorgen dat in zijn economische behoeften wordt voorzien. De burger interesseert zich alleen nog voor zijn persoonlijke belang. In zijn eigen optiek staat hij buiten de regering.
Wat de politiek moet doen voor het algemeen belang, daarover heeft hij geen opvatting meer. Dat interesseert hem niet en dat zegt hij ook gewoon. We leven eigenlijk niet meer in een maatschappij van burgers, maar in een maatschappij van individuen – en dat maakt het werk van regeringen heel moeilijk.“
Reacties (20)
In een tijd van schaarste strekt iedereen de hand uit naar de politiek. Van burger tot individu, van arm tot rijk.
Piet Bakker e.a., Een buurt wordt bijgezet 1960.
“(sorry, alleen tegen betaling)”
Bloggers zijn steeds vaker invalpooiers. Als ik je daarmee beledig, ben ik dan een intellectueel?
Hmm, tsja, consumentisme. Ik moet trouwens zeggen dat ik het tweede gedeelte interessanter vindt dan die intellectuelen-quote. Ik denk inderdaad dat een deel van de burgers zich steeds meer als consument opstelt tegenover de politiek. Dat dwingt de politiek ook steeds meer op inspelen, met name in woord, op de wensen van die consument. Maar misschien is het een groei naar volwassenheidsfase van de democratie.
Kan het ook liggen aan het soort kiesstelsel dat we hebben? Het ‘vuile’ politieke werk wordt gedelegeerd aan degenen die de Kamer in worden gestemd. Daarmee wordt automatisch de nodige afstand gemaakt.
Misschien zal ‘de burger’ wat meer bij zijn/haar eigen verantwoordelijkheden stilstaan als er een verplichte deelname aan de 2e kamer komt. Elke vier jaar worden er ook een aantal zetels gevuld door een a-selecte groep mensen die meedenken, meepraten en mee beslissen met de gekozen politici.
Zoals men in Amerika de juryplicht kent, zo zouden we hier een parlementaire burgerplicht in kunnen voeren.
@arieT geen idee wat je extra bedoelt te zeggen. En wat is volwassenheidsfase ?
@peter die burgerplichtigen zijn meek sheep en sitting ducks, ready for the taking. Tenzij je ze selecteert uit de blanco stemmers ! Dat zijn armed ducks, armored sheep, gestaalde kaders.
@mescaline: misschien probeer ik ook niet zoveel extra’s te zeggen, maar meer een gedeeltelijke instemming te geven met het gezegde in de quote. Wat ik bedoel met volwassenheidsfase is dat ik denk dat elk systeem een groei doormaakt. Volgens mij zijn we daar met de democratie nu ook mee bezig, met die groei. Ik denk dat we met de democratie nu in een soort van volwassenheidsfase zitten van de levenscyclus.
Als ik zometeen gewoon lekker sinterklaas ga vieren, dan ben ik zeker geen intellectueel?
Als je zo dom bent om dat te opperen, dan ben je geen intellectueel ;-)
@arieT Wil je zeggen dat in het begin de jonge democratie de steun en richting van een heleboel burgers nodig heeft. En als het goed blijkt te werken dan kunnen de burgers hun handen ervan af halen ? Volwassen geworden ?
Hoe minder de burgers betrokken zijn bij de democratie, hoe meer je richting dictatuur gaat, of richting gekaapte democratie. Hoe zit dat ? Wat is essentieel om het bestel nog democratie te kunnen noemen ?
Correctie: het was de decembereditie van M, met gratis speelfilm.
@mescaline: dat van die blanco stemmers lijkt me wel een aardige aanvulling. Maar ja, dan krijg je zo’n wijziging er waarachijnlijk nooit door. Of iedereen een plicht opgelegd of niemand. Anders gaat het volk morren.
@Krekel: Helemaal juist. Ik heb het aangepast. Nog niet helemaal over op de nieuwe maand, dat is duidelijk.
@arieT: Ik twijfel of dit bij een “volwassen” worden van de democratie hoort.
Democratie is een menselijke constructie of experiment. Het is niet per se een natuurlijk proces. Het kan dus ook heel goed dat de houdbaarheid van de huidige democratie eindig is. En dat we nu dus in de nadagen zitten. Dat er dan weer iets nieuws moet komen. Een soort marktstaat of zo? Waar iedereen consument is van alles (onderwijs, veiligheid, gezondheid,…)
Terug leren vertrouwen, essentially, ook in politici.
@steeph, eens. Juist bij levenscycli hoort ook eindigheid.
@mescaline, ik denk meer aan een maslov-pyramide-achtige constructie. In het begin wil het volk meebeslissen. Ze zijn blij met mensen waar ze op kunnen stemmen. Maar dan komt het moment dat daarmee een behoeft volledig bevredigd is, en men op zoek gaat naar de volgende behoefte. De wens voor een democratie is kennelijk al zodanig bevredigd dat mensen graag willen dat die gegeven democratie nu iets voor hun gaat doen.
@arieT: Interessante invalshoek, die maslov pyramide, in dit verband. Alleen de uitspraak “dat die gegeven democratie nu iets voor hun gaat doen” is pijnlijk. Alsof de democratie niet al heel veel gebracht heeft.
Zou men dit echt zo ervaren? Dan ligt er wel een hele grote uitdaging.
@Steeph, ach ja, je weet hoe het gaat, he, met behoeften. Als een bepaald niveau bereikt wordt, wordt dat vaak gezien als een gegeven. Iets dat gewoon is. Dan wil je op weg naar het volgende. Het moois dat de democratie gebracht heeft, is verworden tot een nulpunt, iets waar men recht op heeft, iets heel gewoons. Maar wat kan het nog meer brengen? Dat is nu zo’n beetje de vraag, die volgens mij ook wel ten grondslag ligt aan het consumentisme. Dat dat pijnlijk is, dat ben ik zeker met je eens.
@17 arietT
Ik ben het niet met je redenering eens, en vind het zelfs eng simplistisch. Namelijk: wat ik eruit begrijp is dat je eigenlijk zegt dat mensen lang gestreden hebben voor democratie, en nu we eindelijk “het moois dat de democratie gebracht heeft” hebben, die wens gekomen is “tot een nulpunt”.
Je gaat hiermee vanuit dat de huidige “democratiische” situatie een ideaal is waar we al lang naar gestreefd hebben. Dit geloof ik niet. De huidige situatie is naar mijn idee niks anders dan een tijdelijke overeenkomst tussen de heersende macht en het volk dat continue in opstand is geweest. (opstand tegen onderdrukking wat gestopt is door de overeenkomst voor een meer sociale staat waar mensen gehoord kunnen worden, maar echter nog steeds bestuurd worden).
Verder vraag je “Maar wat kan het [de democratie] nog meer brengen? Dat is nu zo’n beetje de vraag,”
De democratie kan niets brengen. Het is namelijk (zoals ik hierboven beschreven heb) een tijdelijke fase in de strijd tussen macht en volk. De democratie is een middel, geen doel.
Met dit in gedachten zou ik je vraag eigenlijk een beetje aan willen passen:
“Wat kunnen we op dit punt in de strijd van het volk tegen de macht verder bereiken dan alleen op door de macht bedachte programma’s te gaan stemmen?”.
— Redactie: Uit spamfilter gevist. Te snel, te veel linkjes en zo nog meer —
… “niets anders dan architectonische stank. Het enige dat je kunt proberen te doen, is beletten dat het nog erger wordt.” Verder wèl een interessant stuk van Geert Van Istendael, over onze Europese hoofdstad…
@Atrocious: Goede slotvraag. Moet ik op broeden. Maar wat is jouw eigen antwoord daarop?
Het is overigens maar de vraag of “het volk” begrijpt dat ze dingen moet doen om te voorkomen dat “de macht” anders hun leven stuurt (een kant op die ze vast niet willen). En zonder dat inzicht is het lastig om te helpen een nieuwe situatie te bereiken.