Waarom een fusie tussen GroenLinks en D66 een onzalig idee is.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Oude verkiezingsposter vrijzinnig democratenZo rond de jaarwisseling pleitte top-ambtenaar Meine Henk Klijnsma voor een fusie tussen GroenLinks en D66. Klijnsma, zelf overtuigd lid van D66 (geen misverstanden daarover), promoveerde onlangs op een proefschrift over de Vrijzinnig-Democratische Bond, die bestond van 1901-1946. Sinds enige tijd bepleit ook publicist en beoogd chef-ideoloog van de Bond, Dick Pels de heroprichting van de VDB. Morgen wordt in de Balie een becommentarieerde heruitgave gepresenteerd van de brochure ‘Wat de Vrijzinnig-Democraten willen’. De grote vraag in de discussie morgen (overigens geheel uitverkocht) is: is er grond én noodzaak voor een heroprichting van de VDB?

Geschiedenis. In haar 45-jarig bestaan onderscheidde de VDB zich van zijn electorale concurrenten aan de linkerzijde (de SDAP) en de rechterzijde (de liberalen) door – de naam zegt het al- consequente aandacht voor de democratie. Het ging daarbij niet alleen om democratie in formele zin (invoering van het algemeen kiesrecht, referendum, internationale rechtsorde, tegen ‘sterke mannen’), maar er zat ook een sociaal getinte agenda aan: gelijke ontwikkelingsvoorwaarden voor iedereen met een nadruk op individuele ontplooiing en emancipatie. De VDB was zowel door vooraanstaande politici als Drucker, Treub, Bos, Marchant en Oud, als door haar bereidheid tot samenwerking, een politieke factor van belang. Ze nam een paar keer deel aan kabinetten: eerst met de liberalen (voorlopers van de VVD), in de jaren dertig in een crisiskabinet onder Colijn. De Bond had haar aanhang vooral onder intellectuelen en beoefenaars van vrije beroepen (notarissen, artsen). Zij sloot aan bij de ideeënwereld van het toenmalige vrijzinnig-protestantisme. Uiteindelijk ging zij op in de PvdA, wat Klijnsma en Pels betitelen als een ‘historische vergissing’.

De VDB had dus een absluut verfrissende en deuglijke politieke agenda. Daar kan geen twijfel over bestaan. Maar de vraag is: is vrijzinnigheid als leidraad nog steeds zo relevant dat zij als bindmiddel kan fungeren voor een middelgrote partij? En de tweede vraag is dan natuurlijk: moeten de twee meest voor de hand liggende kandidaten, GL en D66, fuseren – als eerste stap naar het opslurpen van de vrijzinnige stromingen in de PvdA en de VVD ?

Geen sterke vrijzinnige ideologie. Om met de eerste vraag te beginnen: het is duidelijk dat de ondersteunende ideologie van het Vrijzinnig-Protestantisme in wezen niet meer bestaat. Vrijwel niemand weet waar de letters VPRO nog voor staan – indertijd reden voor de omroep om de puntjes tussen de letters maar weg te halen. Het is niet voor niets, dat de aanleiding tot gedachten over heroprichting vooral negatief wordt geformuleerd, namelijk de opkomst van Wilders en Verdonk. De aankondiging voor het genoemde debat, bijvoorbeeld, stelt het als volgt: is er ruimte voor een nieuwe beweging die zich verzet tegen religieuze, socialistische en conservatieve vormen van gemeenschapsdenken en tegen het volksnationalisme van Wilders en Verdonk? En Meine Henk Klijnsma betoogt: “De opkomst van rechtse krachten schreeuwt om een sterke en serieuze linkse tegenbeweging. Je hebt wel SP, maar die is populistisch. En de PvdA is verzwakt.” Is er dan is blijkbaar te weinig aanleiding in een positief geformuleerd vrijzinnig uitgangspunt?

Er is simpelweg weinig meer over van een uitgesproken en bezielende vrijzinnige traditie. Dat vindt ook hoogleraar Wibren van den Burg, die stelt: “Omdat slechts weinig kiezers vrijzinnige beginselen als belangrijkste factor bij het uitbrengen van hun stem zullen zien, is een nieuwe partij gedoemd een klein minderheidspartijtje te blijven.” En zelfs Klijnsma zelf stelt dat vrijzinnigheid niet sterk genoeg is als noemer om zich op te verenigen: hoe fraai ook, de VDB was vooral een kind van haar tijd. Vrijzinnigheid, zou ik zeggen, spreekt nu niet meer aan. Een aantal linkse intellectuelen – ja wellicht. Maar niet de man/vrouw in de straat: die zal het werkelijk worst wezen.

Vrijzinnigheid als ‘herkenbare onderstroom‘. Vrijzinnigheid, stelt Van den Burg, is niet zozeer een aparte stroming, als wel ‘een herkenbare onderstroom die evenzeer het karakter van de hele Nederlandse samenleving heeft bepaald als bijvoorbeeld het calvinisme.’ En daar heeft hij wat mij betreft de kern geformuleerd. Vrijheid van gedachtenuiting, los zijn van dogma’s, onbevangenheid, en voor iedereen gelijke ontwikkelingsvoorwaarden: het zijn belangrijke principes die echter zowel door links-liberalen als door rechts-liberalen geclaimd kunnen worden. Het is natuurlijk niet voor niets dat Femke Halsema, toen ze in 2004 een blauwdruk presenteerde voor een vrijzinnig-links ideaal, de nadruk legde op dat ‘links‘. Emancipatie, duurzaamheid, internationale solidariteit maken daar deel van uit. Laten we wel wezen, de VVD kan nog zo liberaal zijn, dat liberalisme stond toch de afgelopen decennia vooral gelijk aan marktdenken, afscheid van de publieke sector, ‘eigen verantwoordelijkheid’ en ‘ieder-voor-zich’.

Een fusie dan maar? De tweede vraag dan. Moeten D66 en GroenLinks fuseren? Een aantal lokale politici reageerden positief, zoals GroenLinks-fractievoorzitter Joke van Nieuwenhuizen uit Middelburg, die het een ‘prikkelend’ idee noemde. Ook GroenLinks-lid Paul Vermast uit Dronten reageerde instemmend, omdat ‘de inhoudelijke verschillen tussen D66 en GroenLinks niet eens zo verschrikkelijk groot zijn.’ En Irona Groeneveld (GrienLinks, Tytsjerksteradiel) werd er op zijn minst ‘nieuwsgierig‘ van. Voormalig D66 Statenlid Johan Sieswerda wijdde er zelfs twee blogjes aan (1, 2) en houdt een warm pleidooi voor een fusie. Klijnsma zelf benoemt D66 als dé erfgenaam van de VDB en stelt dat GroenLinks, na de door Halsema ingezette koerswijziging richting vrijzinnigheid, daar best wel bij kan.

Te breed principe. Maar Klijnsma veronachtzaamt dat vrijzinnigheid een dusdanig breed principe is dat je er in wezen alle kanten mee uit kunt. Zoals Van Den Burg betoogt: “Vrijzinnigheid is geen grondslag voor een compleet politiek programma. Over het milieubeleid verschillen vrijzinnige VVD’ers en GroenLinksers ingrijpend, zoals ook over het sociaal-economisch beleid en het internationale beleid.” Ik moet inderdaad Paul Vermast teleurstellen. Een fusie tussen D66 zit er op überhaupt op inhoudelijke gronden al niet in. Het sociaal-economische hoofdstuk van het D66 verkiezingsprogramma, bijvoorbeeld, lijkt verdacht veel op dat van de VVD. En laten we het maar vooral niet hebben over bijvoorbeeld Afghanistan -waar D66 een beschamend en narcistisch politiek toneelstukje van maakte. Of de houding ten aanzien van landschap (D66 / GL), milieu (D66/GL). (En inderdaad, meneer Klijnsma, over de Palestijnse kwestie worden wij het beslist niet eens). En tenslotte: GroenLinks is tot dusver de enige partij die het ronduit zegt: als je duurzaamheid en internationale solidariteit echt serieus neemt, moet je simpelweg minder gaan consumeren. Consuminderen dus – ik zie het politiek pragmatische D66 er nog niet voor pleiten.

Vrijzinnigheid is een fraaie leidraad voor het bedrijven van politiek, laat daar geen misverstand over bestaan. Maar het is één leidraad, en onvoldoende om tot een gezamenlijk politiek programma te komen. Vrijzinnigheid is een zodanig breed begrip dat het onvoldoende duidelijkheid laat over het ‘hoe en wat’.
En wat mij betreft, ik ben, inmiddels 15 jaar lid, te trots op het ‘hoe en wat’ van GroenLinks -de opvattingen over duurzaamheid, internationale solidariteit, emancipatie- om dat op te geven voor een fusie met een partij die politiek pragmatisme zodanig tot uitgangspunt heeft verheven, dat ze zonder blikken of blozen haar minister met zijn all-time-D66-speerpunt ‘de gekozen burgemeester’ inruilt voor nog een portie pluche en wat geld voor onderwijs.

(Eerder verschenen op Waterlog)

Reacties (29)

#1 Kristian

Laten we wel wezen, de VVD kan nog zo liberaal zijn, dat liberalisme stond toch de afgelopen decennia vooral gelijk aan marktdenken, afscheid van de publieke sector, ‘eigen verantwoordelijkheid’ en ‘ieder-voor-zich’.

Sinds wanneer zijn markten, de publieke sector en ‘eigen verantwoordelijkheid’ (dan wel het gebrek daaraan) doelen op zich? Bovendien, met dezelfde redenering zouden ook PvdA en VVD opgesplitst moeten worden. De grote vraag is of je door een fusie met een partij die net iets anders vindt, samen wel meer te zeggen hebt.

GroenLinks is tot dusver de enige partij die het ronduit zegt: als je duurzaamheid en internationale solidariteit echt serieus neemt, moet je simpelweg minder gaan consumeren.

En hoeveel van GroenLinks’ kiezers vinden dat ook echt?

Disclaimer: deze reaguurder is D66’er.

  • Volgende discussie
#2 Marnix ten Brinke

Nog een groot verschil waarom D66 en GroenLinks absoluut niet zouden moeten fuseren. D66 durft verantwoordelijkheid te nemen. GroenLinks durft alleen hard vanuit de oppositiebankjes te schreeuwen. Veel geblaat, maar erg weinig wol. Daar moet D66 zich helemaal niet mee inlaten. Bovendien kan Halsema nog zo progressief overkomen, de rest van de partij is van een geitenwollensokken niveau. GroenLinks is wereldvreemd, D66 omarmt de wereld. Er is maar 1 echt vrijzinnige liberale partij in Nederland en dat is D66. Dat zal voorlopig ook wel zo blijven.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Brechtje

@ kristian #1: verrassend veel. net zoals GroenLinksers ook aan hun ‘eigen’ hypotheekrenteaftrek durven te komen.
@ marnix # 2: D66 durft vooral langs rechts te regeren, en maakt er vervolgens een uiterst narcistisch zootje van. Maar het is wel grappig dat op d epresentatie van het manifest vooral heel veel D66ers behoorlijk vocaal waren dat er gefuseerd moest worden. Ik denk omdat hun eigen partij niet zo vreselijk veel meer voorstelt, qua ledenaantal, qua zetelaantal, en qua aantal gemeenteraadsleden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Hayek

Volgens mij zit NL meer te wachten op een partij de het rechtsliberalisme volledig omarmt. Zonder het populisme en nationale veiligheidsapparatisme van de VVD, maar met individuele verantwoordelijkheid en lokalisme.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Siquo

Ik “zweef” tussen D66 en GL in, en zou daarom een fusie geheel niet erg vinden. Een tikkie minder geitenwollengroen en een tikkie minder markt-liberaal zou voor mij een ideale partij vormen.

Dan nu nog politici in die partij die daadwerkelijk wat bijdragen vanuit die visie en ik wordt direct lid.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Siquo

Word dus. *Tikt zichzelf op de vingers*

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Kristian

@3

Tsja, elk weldenkend mens zou aan de hypotheekrenteafrek moeten willen komen (zolang tegelijkertijd de inkomensbelasting evenredig verlaagd wordt, en het allemaal geleidelijk ingevoerd wordt tenminste)

@2,3
Ondanks deze klaarblijkelijke meningsverschillen over de competentie van ‘de ander’ denk ik wel dat D66 en GL de partijen zijn die het gemakkelijk eens zouden kunnen worden over te voeren beleid.
Wat mij betreft staat D66 voor verstandig en duurzaam beleid (meer nog dan vrijzinnig liberale idealen), en GL voor een linksliberale samenleving. Die twee zijn helemaal niet zo onverenigbaar. Je hoeft niet links te zijn om voor morele en persoonlijke vrijheid, afschaffing van de hypotheekrenteaftrek en CO2-belasting te zijn. En voor die laatste twee hoef je ook niet liberaal te zijn.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Baron E

Ja kan natuurlijk niet fuseren en toch alle standpunten van beide partijen handhaven: je zult naar goed Nederlands gebruik aan beide kanten wat moeten inleveren.

Mijns inziens is dat een kans (opportunity) om scherpe socialistische kantjes er bij GL af te halen, en de radicaal-democratische bij D66.

Milieu en economie zijn wellicht breekpunten, maar beide partijen zijn al een tijdje aan het opschuiven wat dat betreft.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Martijn ter Haar

Ik ben wel voor een fusie en wel hier:

“Geen sterke vrijzinnige ideologie.”
Die is er wel. Het sociaal-liberalisme is gebouwd op sterke fundamenten van denkers als John Rawls en Isaiah Berlin.

“Te breed principe.”
Een van die principes zou een zeker technocratisch pragmatisme moeten zijn om de doelen te bereiken. D66 en GL zijn het vrijwel eens over die doelen, de verschillen zitten in de uitvoering en dat is een kwestie van uitproberen wat werkt en niet dogmatisch eraan vasthouden als iets niet werkt.

Ik ben lid van en stem GroenLinks, maar heb wel kritiek op het m.i. vaak door dogma’s gedreven milieubeleid (kerncentrales, genetisch modificatie) en pacifisme. D66 doet dat beter, maar GL vind ik veel en veel beter in de nastreven van de vrijzinnige idealen (hoewel D66 de laatste tijd weer de goede kant op lijkt te gaan.)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Remmert

Alleen al een naamsverandering zou GroenLinks electoraal geen windeieren leggen denk ik.

Maar goed, stel dat zo’n fusie doorgaat, wat wordt het dan? DLP, VLP, LLP, DPN, PVP (of al deze afkortingen zonder de P van Partij)?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Bismarck

Van mijn oogpunt uit gezien ligt Groenlinks inhoudelijk veel verder af van D66 dan van de SP of de PvdD en D66 op haar beurt weer dichter bij de VVD (even puur kijkend naar hun stemgedrag en hun laatste verkiezingsprogramma’s). Om dan op grond van die ene overeenkomst (een zekere liberalistische inslag) te doen alsof de afstand tussen beide partijen overbrugbaar is, lijkt me dan ook behoorlijk fantasie.

Ik zie ook niet hoe electoraal gewin tot stand zou moeten komen. D66 ligt al in het centrum (of misschien zelfs rechts daarvan) op de economische lat, dus dat ze weinig stemmen krijgen valt alleen te wijten aan hun positie tov. CDA en CU op de progressieve as: economsich rechtse en centrum mensen die ook progressief zijn, zijn zelfzaam (die conclusie hadden we hier toch ook al eens getrokken met de political compass?).

Verder win je geen mensen die nu twijfelen tussen D66 en GL (zoals hierboven iemand bekende), terwijl je wel mensen verliest die liberaal maar ook wat rechtser van signatuur zijn (he gros van de huidige D66-ers, toegegeven dat zijn er maar weinig, die zullen in de VVD hun heil gaan zoeken), terwijl de liberaal linkse mensen en milieu-solidairen (de huidige GL-stemmers), waarschijnlijk gaan overstappen naar partijen die wel links en groen van signatuur zijn.

Dus ik vraag:
-Waar moeten die extra stemmen dan vandaan komen?
-Welk gewin hebben we als we een vrijzinnige partij erbij krijgen met 5-8 zetels, als daar het verlies van D66 en GL tegenover staan?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Bismarck

zelfzaam = zeldzaam

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 JSK

De VDB was zowel door vooraanstaande politici als Drucker, Treub, Bos, Marchant en Oud, als door haar bereidheid tot samenwerking, een politieke factor van belang. Ze nam een paar keer deel aan kabinetten: eerst met de liberalen (voorlopers van de VVD),

Je reinste geschiedsvervalsing. Je doet net alsof de stroming die de VBD vertegenwoordigde na de oorlog verdwenen is. Terwijl in werkelijkheid de VDB de voorloper van de VVD was (Oud was de eerste VVD-lijstrekker) en het klassiek (conservatief) liberalisme van de LSP zo goed onbestaand is vandaag de dag.

In andere woorden: we hebben een sociaal-liberale, vrijzinnige partij en die heet de VVD. Liberalisme, en zelfs liberalisme van de ‘sociale’ variant, is niet experimenteren met homosexualiteit, blowen tof vinden, het recht opeisen een gek hoedje op te doen, of meer van dat soort postmodernistische onzin.

Liberalisme is een positivistische én normatieve theorie van maatschappij inrichting. Onder het klassieke liberalisme hebben mensen negatieve vrijheden en natuurlijke rechten; onder het latere sociale/romantische liberalisme komen daar positieve vrijheden en sociale rechten bij. De VVD is een sociaal/romantisch liberale partij.

De vrijzinnigheid van GroenLinks, daarentegen, stamt uit het anarchisme. Dat is mijns inziens niet veel meer dan ‘lekker doen waar je zin in hebt’. Valt iets voor te zeggen, maar verwar het niet met ‘liberalisme’.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Martijn ter Haar

“Terwijl in werkelijkheid de VDB de voorloper van de VVD was”

Historisch feit: de VDB is opgegaan in de PvdA.

“Liberalisme, en zelfs liberalisme van de ’sociale’ variant, is niet experimenteren met homosexualiteit, blowen tof vinden, het recht opeisen een gek hoedje op te doen, of meer van dat soort postmodernistische onzin.”

Is er iemand die dat beweert dan?

“De vrijzinnigheid van GroenLinks, daarentegen, stamt uit het anarchisme.”

Niet waar. CPN, PPR, PSP en EVP: waar zijn de anarchisten?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 JSK

Historisch feit: de VDB is opgegaan in de PvdA.

Historische feiten voor mensen die verder kijken dan hun neus lang is: in 1947 besloten de VDB’ers zich af te splitsen van de PvdA omdat die te links zou zijn (onthoudt: dit is de PvdA van voor 1968, dus een stuk rechtser dan die van nu). Deze VDB’ers (waaronder Stikker en Oud) hebben vervolgens de VVD opgericht.

Is er iemand die dat beweert dan?

Nee, maar het is altijd het gevoel dat ik bij zulke stukjes krijg: de VVD zou niet liberaal zijn omdat ze niet mee gaan met allerlei nieuwerwetse onzin.

Niet waar. CPN, PPR, PSP en EVP: waar zijn de anarchisten?

Waar zijn de liberalen? Ik had het meer over de intellectuele traditie van de vrijzinnigheid binnenin het socialisme van de PSP en het communisme van de CPN.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Rene

Zoals het stuk stond ook dit commentaar eerder op Waterlog…

Om met de laatste zin van het stuk te beginnen: die is echt te gratuit. Dat vooral de meest invloedrijke opinieleider binnen D’66 even vergeten was dat democratie niet voor bange mensen is betekent nog niet dat de voorname reden voor het paas-akkoord binnen D’66 _niet_ de daaropvolgende verkiezingen waren.

Verkiezingen met onder meer een verwachtte grote winst voor Wilders die op dat moment vooral in de peiling van de Hond (die destijds fundamenteel afweek van de politieke barometer) uitermate hoog scoorde. De verwachtte grote winst voor een PvdA die kort daarvoor een stukje D’66 had gekortwiekt in de 1ste kamer bedekken we maar even met de mantel der kortzichtigheid…

“Verkiezingen zijn niet in het belang van Nederland” was de gehoorde stelling en wat je daar dan ook van kan vinden (ik was het er bepaald niet mee eens) het was meer dan enkel pluche plakken om het pluche plakken.

Verder is het enkel vanuit een GroenLinks standpunt geschreven en richt het zich op het huidige D’66, danwel het D’66 van ons vorige kabinet. Dat is een D’66 van 4 zetels. D’66 was ooit een partij van 24 zetels op het moment dat ze een duidelijke sociaal-liberale signatuur hadden. GroenLinks staat landelijk al jaren rotsvast op haar huidige aantal en lijkt simpelweg niet meer potentieel te hebben.

Op het moment is het sociaal-liberale geluid versplinterd over D’66, GroenLinks, de PvdA en de VVD. Op het landelijke niveau is D’66 irrelevant, GroenLinks irrelevant, is het liberale deel van de PvdA irrelevant en is het sociale deel van de VVD irrelevant. De sociaal-liberale kiezers zitten even versplinterd over al die partijen, aangevuld met nog een aantal kiezers die verder uitgeweken zijn door teleurstelling — vooral oud PvdA.

Het potentieel van een sociaal-liberale partij waarvoor een fusie tussen GroenLinks en D’66 een basis zou vormen is bepaald groter dan een optelling van de zetel-aantallen van D’66 en GroenLinks en heeft de kans het sociaal-liberalisme weer relevant te maken. Ja, er zijn verschillen tussen de partijen maar daar kun je je op blijven concentreren en niets gedaan krijgen of via opgaan in een relevante partij _iets_ gedaan proberen te krijgen.

Op lokaal niveau hoor ik al van veel samenwerking tussen GroenLinks en D’66 en in ieder geval het noorden des lands is dat ook het niveau waarop deze discussie grotendeels positief is opgepakt. De lokale politiek is intrinsiek pragmatischer dan de landelijke dat dat verschil deels verklaard. De daaruit te trekken conclusie dient naar mijn mening te zijn dat het tijd wordt de landelijke politiek wat pragmatischer — reëler — wordt.

Of we kunnen ons allemaal weer terugtrekken in onze zuiltjes en roepen dat we dan misschien wel niet relevant zijn, maar wel gelijk hebben. Ook leuk…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Bismarck

@15: De PPR was natuurlijk de echte liberale partij. Ik denk dat je zelf ook wat in de war komt tussen de verschillende liberale stromingen, maar de origine was vooral gericht tegen authoriteit (destijds in de vorm van absolute monarchen en de kerk, die mensen onmachtig maakte door selectieve kennisonthouding) en voor parlementaire democratie, kort en goed tegen machtsconcentratie, geweldsmonopolie (en vaak geweld in het algemeen) en andere middelen die de heersers destijds gebruikten om politieke macht te beperken tot een kleine groep.

In die zin heeft de VVD weinig met het liberalisme te maken, je ziet daar juist een tendens om vrijheden (meningsuiting en privacy bijvoorbeeld) meer aan banden te leggen en een nadruk op repressie en voorliefde voor oorlog.

Ik bestrijd dan ook dat de VVD sociaal-liberalen bevat (in die zin van liberaal die ik beschrijf, daarbij in gedachten houdende dat de meeste mensen liberalisme inmiddels meer een economische term beschouwen en er dus anders tegenaan kijken, maar dat helpt de discussie niet), simpelweg omdat de VVD precies op de andere kant van beide assen zit (economisch meer rechts, sociaal eerder authoritair).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 RogerV

Op vrijzinnige thema’s kunnen D66 en GL wel door een deur maar sociaal economisch is D66 een stuk rechtser en liberaler dan GL. Bovendien denkt D66 op het gebied van milieu grootschaliger en pragmatischer terwijl GL nogal dogmatisch is.

Ik zie een fusie voorlopig als onnodig. D66 is dan wel klein geworden maar schrijf het nog even niet af. De partij is intussen weer aan het herstellen.

Wel zou een coalitie waarin zowel D66 als GL zitten interessant zijn.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 ReinoutS

@18 Ik bestrijd dat GL dogmatisch is op het gebied van milieu. De plannen die uiteen zijn gezet in deze publicatie ter gelegenheid van de afgelopen 2K-verkiezingen lijken mij grosso modo haalbaar en betaalbaar.

Wat grootschaligheid betreft: de eerste pan-Europese politieke partij is de European Green Party, met GL als mede-oprichter. Enough said.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Bismarck

@18: Als het over milieu gaat is d66 vooral pragmatiser ja, in de zin dat milieu eventueel opgeofferd wordt tegen andere punten die de partij wil realiseren. Grootschaliger mag je eens proberen uit te leggen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 Rene

Crachàt? Kunt U een tekening maken van Bismarck als een zuiltje?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 larie

geen tje @rene….een ware zuil, branding rotsen enzo, is daar iets mis mee?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 Rene

Met het fiere hoofd opgeheven naar het Walhalla en de rug naar de wereld…

Inderdaad ook een prima concept!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#24 Marthijn Uittenbogaard

Persoonlijk ben ik voor het samengaan van D66 en GL. Ik hoop dat dit gebeurt of dat er een nieuwe partij komt in die richting. Mocht het tot een fusie komen dan moet men wel wat toevoegen om samen groter te worden en vooral om de wereld te verbeteren middels meer aanhang, daar gaat het ten slotte om: de wereld verbeteren en niet aanhang als doel op zich.

Aangezien vele politici laf zijn de laatste jaren moet je meteen een grote schoonmaak houden. Veel nieuwe gezichten hoog op de lijsten anders werkt het niet. En als tip: schaf af dat basisscholen gebaseerd mogen zijn op een religie. Door kinderen te indoctrineren (kinderen zijn aparte wezens en geen bezit ouders!) met onwaarheden en daaraan bijna per definitie gekoppelde intolerantie kweek je eerder bekrompen intolerante mensen dan humanisten die anderen blij willen maken. Gezien de reacties vandaag op FOK over dit standpunt ligt daar denk ik veel electorale winst. Da’s mooi meegenomen zou ik zeggen, want niet omdat daar winst ligt moet je dit standpunt omhelzen maar omdat je erachter staat.

Vandaag de dag zie ik D66 en GL niet als liberale partijen en zeker niet als humanistische partijen. Angst (en intolerantie) regeert er al jaren.

Ex-GL-lid.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#25 mescaline

Je ervaringen en positie worden iets duidelijker als je ook even vermeldt dat je verbonden was/bent aan de PVDN, @Marthijn. Die riep zoals bekend nogal wat weerstand op. Toch knap van je om in de politiek weer de winst te willen zoeken ;-)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#26 larie

Af(knap) is scherper gesteld vind ik.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#27 larie

@rene..paleoklimatoligisch gezien is wat u de wereld noemt de loser. De branding met zijn eustatische sealevel forcing is de winnaar.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#28 Rene

@ 25:

Och, hij post onder de volledige eigen naam en met een link die al snel naar de informatie leidt. Dat is meer duidelijkheid over de persoonlijke insteek dan wat je van een uitermate overgroot deel der respondenten hier kan zeggen…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie