Voorstellen Nationale Conventie – 7

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Logo Nationale ConventieHierbij het zevende deel van de behandeling van de voorstellen van de Nationale Conventie. (Zie toelichting bij deel 1)

7. Geef kiezers de mogelijkheid een referendum over wetten aan te vragen nadat het parlement met een wet heeft ingestemd. De uitslag van het referendum bindt de wetgever.

Toelichting Nationale Conventie:
De Conventie meent dat het referendum een goed middel is burgers en politiek meer bij elkaar te betrekken. Het stimuleert het kabinet en de volksvertegenwoordiging scherp in de gaten te houden wat er onder burgers leeft en besluitvorming goed te verantwoorden. Burgers krijgen immers de mogelijkheid politieke besluitvorming te corrigeren. Referenda stimuleren bovendien debat, wekken politieke interesse en bevorderen politieke participatie. Mogelijkheden tot participatie zullen burgers prikkelen zich beter te informeren. Met de toename van het gemiddelde opleidingsniveau zijn burgers heel goed in staat om, onder afweging van argumenten en belangen, complexe politieke keuzes te maken. Daarvoor is het wel nodig dat informatie op tijd en in ruime mate beschikbaar is.

Voorwaarden referenda
Deze voordelen van referenda wegen op tegen de bezwaren. Voorwaarde is wel dat het referendum zorgvuldig wordt vormgegeven. Overheden moeten referenda niet kunnen gebruiken voor politiek-strategische doeleinden. Dat betekent dat een referendum niet op initiatief van het bestuur of wetgever wordt georganiseerd.
Het initiatief ligt bij de kiezers. Het is belangrijk dat referenda het ambt van politici en het functioneren van politieke partijen niet ondermijnen. Het is dus niet wenselijk voor ieder vraagstuk van enig belang een referendum te houden. De voorwaarde dat een behoorlijk aantal kiezers een verzoek voor een referendum moet doen kan dit voorkomen. Bovendien moeten in de ogen van de Conventie alleen referenda mogelijk zijn over besluiten die de regering en volksvertegenwoordiging samen hebben genomen. De verantwoordelijkheid van volksvertegenwoordiging en bestuur blijft op die manier in stand. Het referendum is dan dus correctief. Om zowel voor bestuur als kiezers duidelijkheid te scheppen dient het referendum een bindend karakter te hebben.

De Conventie stelt daarom voor correctieve, bindende referenda over wetten mogelijk te maken waarbij het initiatief bij de kiezer ligt. Niet elke wet zal zich voor een referendum lenen – denk aan de begrotingswetten – en mogelijk zijn er ook enkele andere besluiten dan wetten die juist wel in aanmerking komen voor een referendum.
Dat is een kwestie van uitvoering.

Schema referenda

Uitvoering:
Grondwetswijziging noodzakelijk.

Hoewel dit voorstel in het huidige politieke klimaat volstrekt kansloos is, ben ik er een groot voorstander van.
De representatieve democratie zoals we die graag zien is niet perfect. Burgers die eens in de vier jaar aangeven waar hun voorkeur naar uit gaat, kunnen daarmee nooit alle mogelijke keuzes overzien. Indien er een aspect voorbij komt dat belangrijk genoeg is, moet er de mogelijkheid bestaan om specifiek voor dat onderwerp de bevolking zich te laten uitspreken.
Door een fatsoenlijke drempel in te bouwen voorkom je de waan van de dag. En als de huidige volksvertegenwoordigers nou echt geloven in de representativiteit van het huidige parlement, hebben ze helemaal niets te klagen en zal er nooit een referendum komen.

[poll=26]

– Het volledige advies van de Nationale Conventie
– Voorstellen Nationale Conventie: 1, 2, 3, 4, 5, 6

Reacties (16)

#1 arieT

Naar mijn mening is dit geen goed idee. Het uitgangspunt dat burgers in principe in staat zijn zich goed te informeren is an sich juist, maar de ervaring leert dat het niet gebeurt. Dat was zo bijvoorbeeld met de beruchte europese grondwet. De kans dat een vraag in een referendum niet op zijn merites wordt beoordeeld, maar op basis van de dan geldende politieke stand van zaken, is levensgroot. Bovendien dwingt dit politici om zich meer te richten op de waan van de dag. Elk referendum zal toch worden gezien als een politieke barometer. En aangezien het gros van de mensheid bang is voor verandering, zal dit leiden tot nog meer conservatisme. Wat mij betreft geldt het adagium: stilstand is achteruitgang. Vandaar dat ik tegen stem.

  • Volgende discussie
#2 Siquo

Ik heb vertrouwen in de burgers, noch in de tweede kamer, noch in het kabinet.

Twijfel gestemd maar dus eigenlijk meningsloos.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Bismarck

@2: Tijd voor een staatsgreep begrijp ik?

Ik ben zelf wel voor een Zwitsers systeem. Laat de burgers maar stemmen over de belangrijke zaken. Oftewel doe maar referenda, zelfs zonder benodigd burgerinitiatief. Ik ben er in tegenstelling tot #1 van overtuigd dat de burgers (gemiddeld genomen) niet conservatiever zijn dan kabinet en kamers (waar de conservatieve CDA bijna altijd de dienst uitmaakt).

Uiteraard zou er wel wat aan infrastructuur neergelegd moeten worden, om makkelijk referenda te kunnen doen (misschien toch dat “gekke” idee van Kok van gratis internet voor iedereen, gekoppeld aan electronic voting).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Steeph

@Siquo: beetje off-topic, maar kan het toch niet laten. Wat ga je doen aan dat gebrek aan vertrouwen? Het is tenslotte ook jouw land.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Sir Humphrey

Ik ben niet tegen referenda, integendeel. Ik was – en ben – een groot voorstander van bijvoorbeeld een referendum over belangrijke internationale verdragen, zoals de Europese Grondwet. Dat referendum is trouwens jammerlijk mislukt, en dat heeft niets te maken met uitslag of het referendum an sich, maar alles met het ontbreken van een ja-campagne, waardoor er geen debat kon ontstaan. Zonder debat is iedere verkiezing nutteloos.

Dáár zouden referenda over moeten gaan: belangrijke beslissingen die het wezen van de nationale democratie raken. Bijvoorbeeld Europese verdragen, de gekozen burgemeester, het opheffen van de Eerste Kamer, etc.

Vooral niet over iedere anti-rookmaatregel, benzine-accijnsverhoging, of infrastructurele beslissing.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Steeph

@Sir Humphrey: Daarom ook een drempel. Het is maar de vraag of je voor een infrastructurele beslissing 100.000 handtekeningen kunt ophalen. Het is niet zozeer het probleem dat er mensen zijn die hun handtekening willen zetten, maar wel dat er dan geen mensen zijn die zoveel organisatie en werk op zich willen nemen, keer op keer.

(Ja, ja, ik weet het. De VS heeft inmiddels een aardige commercie ontwikkeld op dat punt)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Apparadsjik

Case – de hypotheekrenteaftrek.

Stel het verstandige besluit zou genomen worden om de aftrek, die ondertussen gigantische proporties aanneemt, langzaam af te bouwen. Wat zou er dan binnen zo’n nieuw systeem gebeuren? Niets!

We hebben zo’n 3 miljoen huizenbezitters en die zouden allemaal tegenstemmen. Niet omdat ze gelijk hebben, want zoals in Engeland is gebleken bij het afbouwen van die aftrek in 25 jaar heeft het geen grote nadelige effecten gehad, maar omdat ze bang zijn. Die angst zal genoeg mensen op de been brengen om tegen te stemmen.

Daarbij hebben we door de vergrijzing binnenkort een gigantische hoeveelheid babyboomers die (1) niets te doen en dus veel tijd heeft om zich overal tegenaan te bemoeien (2) dus overal referenda voor gaat aanvragen en (3) door hun aantal de komende twintig jaar kan doorregeren.

Dat lijkt me geen prettig vooruitzicht…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Meester

Als zo een referendum in plaats van de eerste kamer zou komen, ben ik erbij!!!
Weer een extra kans iets te blokeren, daar ben ik niet bij!

@ Apparadsjik
Heb juist het idee dat de hypotheekrente sneller zou sneuvelen als we het aan de bevolking zouden overlaten. Van de bevolking snappe een heel aantal mensen dat het zo niet langer kan, veel snappen ook dat die associaal is en dat het alleen maar leidt tot hogere belastingen. Als je het aan de bevolking vraagt, weet de meerderheid wel dat er ooit een eind aan komt.
Politici daar en tegen hebben allemaal een adviseur die ze heel hard in het oor roep; ‘niet het Hwoord dan verlies je de verkiezingen’. Daar ligt volgens mij meer het probleem.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Sir Humphrey

@ Apparadsjik: Over de hypotheekrenteaftrek, als het afschaffen geen effecten heeft, wat is dan het probleem ermee? (maar dat is een andere discussie).

vwb referenda over van alles en nog wat: inderdaad de garantie voor adhoc-waan van de dag-regeren. Daar hebben we al genoeg van.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 toeschouwer

TEGEN!!!

wat zou je willen bereiken met een referendum over een wet die door beide kamers is gekomen?
Ons politieke systeem leent zich hier absoluut niet voor, het is namelijk de 2e kamer die de wetten maakt door onderhandeling tussen verschillende partijen. Als de uitkomst je niet bevalt moet je anders stemmen de volgende keer. Waarschijnlijk zijn de meeste burgers of niet geïntereseerd, of niet geïnformeerd over de wet waarover het referendum zou gaan. Dan is het dus alleen een kwestie van campagne voeren?

Als je kijkt naar referenda in Nederland dan kan je onderscheid maken tussen lokale en landelijke referenda. Lokale referenda kunnen nuttig zijn (bijvoorbeeld: wilt u een camping in de Delftse Hout?, voor de inwoners van Delft e.o.), en ook totaal niet (bijvoorbeeld: wilt u dat de RijnGouweLijn er komt?, voor de inwoners van Leiden). Het eerste voorbeeld is nuttig, omdat het de burgers kans geeft zich uit te spreken over het bestemmingsplan van hun recreatie gebied, het tweede is een afspiegeling van een falend gemeentebestuur; immers de RGL gaat er komen -vanuit de provincie-, maar de SP en CU konden niet de broek aan van hun voorganger.m –sry voor dit voorbeeld, maar ik ben erg afgeknapt op mijn gemeentebestuur–

Landelijke referenda, bijvoorbeeld de EU grondwet. Was het een kwestie van campagne? Was het een kwestie van vertrouwen? Was het meer het feit dat men alleen ja en amen of nee en weg ermee kon zeggen en er dus helemaal niet naar de burger geluisterd is? Omdat de burger nooit de kans is gegeven antwoord te geven op de vraag waarom wel of niet?

Referenda in de vorm van een volmondig ja of nee is in de meeste gevallen niet gepast. Referenda in de vorm van keuze tussen plannen At/mZ lijkt me meer iets en dan sowieso bindend.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Steeph

@toeschouwer: De koppeling tussen eens in de vier jaar stemmen en dan dus gelijk voor alle uitspraken van de partij zijn waarvoor je gestemd hebt, is natuurlijk wel erg simplistisch. Er is geen enkele partij die al mijn standpunten representeerd. En dat geldt waarschijnlijk voor iederen.
Bij belangrijke uitspraken (bijvoorbeeld over kernenergie) is het dan fijn om een mogelijkheid te hebben om te corrigeren.

Dat we in NL nog geen goede referendum traditie hebben, wil niet zeggen dat het niet mogelijk is.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 esgigt

In een samenleving waar de burger steeds mondiger geacht wordt te zijn, lijkt mij de mogelijkheid van een bindend referendum een goede zaak.

Een bijkomend voordeel van een referendum lijkt mij dat de betrokkenheid van de burger bij het landsbestuur groter wordt. Dit laatste is al jaren een punt van zorg, getuige de klachten over de kloof tussen politiek en samenleving.

Kan voorstel 5 van de NC direkt mee de prullenbak in!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Elke

Ik ben er niet voor.
Zo’n referendum gaat gepaard met verkiezingscampagnes.
Eén en ander kan alleen eerlijk en zuiver democratisch verlopen, wanneer de landelijke media alle groeperingen evenveel toegang tot publiciteit gunnen.
En alle standpunten neutraal verslaan, zonder zelf “mee te debatteren”.

Die situatie zie ik in Nederland niet.
Vandaar dat ik om praktische redenen tegen iets ben, waar ik in principe voor ben.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Blammeke

Ik denk dat de referenda over de Europese grondwet het bewijs geleverd hebben dat dit niet goed werkt.

Zo’n referendum gaat gepaard met :
Kosten voor de organisatie
Kosten die de verschillende partijen maken
Kosten om te proberen de bevolking duidelijk te maken wat het juist inhoud.

Conclusie
De burger stemt aan de hand van degene die het hardst de eenvoudigste boodschap kan rondbazuinen.

Je kiest zelf je vertegenwoordigers in de regeringen. Dan moet je er ook maar in vertrouwen dat ze weten wat goed is en wat niet.

Alles wat dit gaat brengen is grotere impasses en meer populistische politiek.
We hebben nu al te weinig politici met ballen aan hun lijf. Met deze regeling erbij neem je die politici die nog ballen hebben hun ballen vol in een klem.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Steeph

@Elke: Dat is wel een groot praktisch probleem. Maar dat zit in het gehele politieke proces op dit moment toch?

@Blammeke:

De burger stemt aan de hand van degene die het hardst de eenvoudigste boodschap kan rondbazuinen.

Dat is met gewone verkiezingen toch ook? Moeten we die ook afschaffen?
En is 1 referendum representatief? Dat referendum ging over een te groot onderwerp in mijn ogen.

Dat met die ballen ben ik het wel mee eens :-)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Elke

Post 15, @ Steeph:

Dat zit inderdaad in de hele politiek.
Beter dus om het niet nog eens erger te maken.
Nederland zal eerst weer een echte democratie moeten worden, voordat referenda zinvol zijn.

De huidige gewoonte om het op individuele basis verleende mandaat van de kiezer niet terug te geven in de vorm van individuele rechten en faciliteiten aan die kiezer, maar door te sluizen naar veelal politiek geinfecteerde corporaties met ongekozenen aan het roer, ondergraaft de democratie volkomen.

Misschien dat er hier iemand te vinden is, die nog weet hoe dat soort politiek aangestuurd corporatisme ook al weer genoemd wordt.
Hint: het woord heeft de afgelopen 60 jaar dienst gedaan als scheldwoord voor zowat iedereen die het niet eens is met socialistische ideologie.

  • Vorige discussie