We volgen al enige tijd de ontwikkelingen rondom het Burgerforum kiesstelsel. De laatste paar keer lieten we leden van het forum aan het woord. Maar nieuwsgierig als we zijn, hebben we zelf ook een kijkje genomen op een van de bijeenkomsten in het land.
Enkele weken geleden was ik daarom aanwezig bij de bijeenkomst in Utrecht. Waarschijnlijk vanwege het mooie weer viel de opkomst waarschijnlijk wat tegen. Er waren ongeveer 40 mensen waarvan eenderde forumleden.
Wat verder opviel was het hoge percentage witte mannen. Van alle bezoekers lag dat op bijna 75%. Lekker representatief dus. Overigens was dat ook een van de discussiepunten van die middag. Of de Tweede Kamer met enige dwang een afspiegeling moet zijn van de samenleving. Uit de eerste stemming, met handige stemkastjes, kwam naar voren dat tweederde hier geen heil in zag. Tot een snuggere vroeg om een aparte stemming van de mannen en de vrouwen. U raadt het al, de mannen zagen hier niets in, de vrouwen wel. Maar toen werd het pas echt interessant. Er ontstond een discussie over waarom er nu relatief weinig vrouwen in de politiek zitten. In de zaal bleek wat gestaald partijkader aanwezig met ervaring op dit vlak. Daar kwam naar voren dat vrouwen (en jongeren) veel minder genegen zijn om de stap richting actieve politiek te maken. Vele partijen hebben heel hard gezocht en geworven op dit punt, zonder veel resultaat. De vervolgdiscussie over wat daar dan weer de achterliggende oorzaak was, liep gezellig uit de hand.
Maar even terug naar de opzet van de bijeenkomst. De discussies werden gevoerd aan de hand van stellingen. Eerst allemaal stemmen en dan praten over de uitkomst en de motivatie van het stemmen. Een aardige manier van werken en goed voor voldoende discussie. Het liet echter weinig ruimte over om te spreken over nieuwe varianten van een kiesstelsel. Wellicht dat dit in een later stadium komt.
Ook was het zo dat het merendeel van de bezoekers er zat met de wens tot verandering van het kiesstelsel. Of je daarmee een goede representatie hebt van de bevolking is maar de vraag.
Uit de zaal kwamen twee heel duidelijke punten naar voren. Veel mensen voelden absoluut geen band met de gekozen parlementsleden. Dat was voor velen ook de reden om aan te geven dat een regionale kandidaat een oplossing zou kunnen zijn (waarbij men er even niet op inging dat de meeste kieslijsten nu ook al regionale kandidaten kennen). Het tweede punt betrof het niet gekozen zijn van het kabinet. Het niet kunnen aangeven van een gewenste combinatie (of een ongewenste combinatie) of een voorkeur voor een premier werd door velen als een gemis ervaren. De afstand tot het parlement is al groot, de afstand tot het kabinet nog veel groter.
Wat me tot slot opviel was dat velen uitriepen dat ze geen flauw idee hadden waar partijen nu voor stonden. Maar dat op de vraag of ze dan dingen deden als partij- en verkiezingsprogramma’s lezen, bleef men het antwoord vaak schuldig. De passiviteit van de kiezer blijkt dus zelfs bij die mensen die bereid zijn om naar zo’n bijeenkomst te komen.
Al met al was het een onderhoudende middag met een fijne borrel achteraf. Ik heb echter niet het gevoel dat dit nou heel erg veel nut gehad heeft voor het opstellen van een nieuw kiesstelsel. Er kwamen eigenlijk geen nieuwe of vernieuwende inzichten uit de groep. Tenzij je het door mij ook wel eens geopperde idee van het kunnen geven van een negatieve stem meetelt. Maar dat zal wel te wild zijn.
Het is op dit moment sowieso de vraag wat er met het Burgerforum gaat gebeuren. Het was immers een initiatief van minister Pechtold van bestuurlijke vernieuwing. Die zit niet meer in het kabinet en er is geen echte vervanger.
Het forum wil kennelijk toch nog wel een advies uitbrengen in de maand van de verkiezingen. Maar volgens mij interesseert het geen van de partijen echt wat daar uit komt. Ben dus heel benieuwd wat er de komende weken zal gebeuren. We keep you posted.
Reacties (15)
“Tenzij je het door mij ook wel eens geopperde idee van het kunnen geven van een negatieve stem meetelt.”
Kijk, dat vind ik nu weer eens geslaagd idee, kun je dat voor een volgende keer eens uitwerken hier, Steeph?
Ik ben wel benieuwd van welke partij(en) dat aanwezige gestaald partijkader lid was. Ik zou niet verbaasd zijn als D66 behoorlijk vertegenwoordigd was. Want ik heb een beetje het gevoel dat dat burgerforum een speeltje is dat Pechtold heeft gekregen om problemen te zoeken bij de oplossingen die D66 al 40 jaar in de aanbieding heeft.
Dat burgerforum heeft mijns inziens weinig zin, alle partijen hebben immers hun eigen webstek, waar volop gebabbeld wordt en ideeën neergeplempt. Niet dat partijen iets doen met die ideeën, maar toch.
Verbaasd mij ook niets. Misschien is dat burgerforum wel al een aardige afspiegeling van de maatschappij is, waar de grootste groep van de hoed nog de rand weet en eveneens geen verkiezingsprogramma’s lezen.
Het kunnen geven van een negaieve stem lijkt me weinig zinnig. Want wat moet daar dan mee gebeuren? Gaan we dan partijen wegstemmen en degene met de minste stemmen wint? Of wordt het een hoop gereken waarbij positief en negatief elkaar wegcompenseren?
@EVH: Oh, maar dat is niet zo complex hoor. Gewoon de mensen naast de normale stem nog een stem laten uitbrengen. Hiermee geven ze aan wie er dan absoluut niet geschikt is om in het parlement te zitten. Daarbij moet je dan wel een drempel hanteren (bijvoorbeeld meer tegen stemmen dan voor stemmen of minimaal het aantal nodig voor een zetel).
Daarmee kan dan een beperkt aantal mensen uit de kamer geweerd worden.
Maar misschien kan ook de negatieve stemming tussendoor plaatsvinden. En dat dan de leeggevallen plaatsen gewoon vanuit de lijst opgevuld worden.
@Oplawaai: D66 was goed gegokt. Maar ik behoor zelf ook tot (voorheen) gestaald partijkader hoor ;-)
Heb ooit nog eens op een middag een nieuwe regeringssysteem bedacht, met een direct gekozen regering en een aangepaste vorm van directe democratie voor het parlement. Vond het zelf wel geslaagd. Zal het eens uitwerken tot een net artikel.
@SciInv: Doen! Geef een seintje als het richting afronding gaat.
@scilnv: In zulke ideeen zijn we altijd geinteresseerd! Dus laat maar zien.
Verder wil ik melden dat, hoewel we een idee van Pechtold (D66) zijn, het nieuwe kabinet wellicht als een goed punt kan gaan werken voor ons advies.
Het niet geinteresseerd zijn in de programs van de PP is een algemeen bekend fenomeen. Dat weerhoudt echter niemand om vooral wel een mening te hebben. Dat hierdoor mensen soms niet goed weten waar partijen voor staan is dan een logisch gevolg. Het advies van het burgerforum zal aan deze instelling niets tot niet veel kunnen veranderen. Wat we wel gaan doen is een advies uitbregen voor het “Beste kiesstelsel voor het kiezen van de Tweede Kamer”. Thats all. Het kan dus best het huidige stelsel blijven! En ja, dat gaat dus niet direct over hoe onze regering eruit ziet of hoe deze tot stand komt.
Enne, die negatieve stem (in het burgerforum beter bekend als tegenstem) is reeds onderdeel van een aantal voorstellen die door diverse forumleden gedaan zijn. Mocht je meer willen weten of suggesties hebben mail me gerust.
Groeten,
Robert
@Steeph: dat zet toch geen zoden aan de dijk? Sowieso, vertrouw jij de bevolking er op zoveel verstand te hebben van het reilen en zeilen van politiek en functioneren van kandidaatsleden dat zij weloverwegen een ’tegenstem’ kunnen geven? En vertrouw je er op dat dat geen onbenullige stemmingen worden vanuit motieven als ‘zijn kop staat me niet aan’ of ‘ik hou niet van .. ‘
@Cinner: Als los idee heeft het waarschijnlijk niet heel erg veel effect (behalve dat er wat meer aandacht komt voor de individuele kamerleden die zich nu achter de partijquota verschuilen). En misschien moet die tegenstem wel optioneel zijn. Dan dwing je mensen niet tot een keus als ze eigenlijk geen persoon weten waar ze tegen zijn.
En ja, voor een democatie moet je er wel vanuit gaan dat iedereen weloverwogen zijn stem bepaald, of dat nou voor of tegen is. En wat zijn “goede motieven”?
@Cinner: Ik begrijp dat je bedenkingen hebt bij de kwaliteit van de stem wanneer deze een zgn. tegenstem is. Heb je deze twijfel niet bij een “voor”stem? De redenen die je opnoemt gelden wat mij betreft ook wanneer het een “voor”stem is. Kortom: het gebrek aan politieke interesse maakt dat mensen om wellich oneigenlijke redenen stemmen. Ene Bos heeft zo een lekker koppie of die Marijnissen kan zo lekker fel zijn. Het staat allemaal wat meer los van de inhoud. Ik vraag me echter wel af of dit vroeger anders was. Ik denk het niet, wat anders is is dat we hier nu wat bewuster bij stil (kunnen) staan. Meer media aandacht etc.
Ikzelf ben ook geen voorstander van de tegenstem, al was het alleen maar omdat het een negatieve stem is. Stemmen is wat mij betreft vooral een positief iets dus stem je vóór iets.
Ik vind anders het bestaan van iemand als van Baalen wel een legitimatie voor een tegenstem.
@Bismarck: dan stem je toch niet op hem maar op een ander? Wat is in dit geval het voordeel van een tegenstem?
Robert had jullie natuurlijk moeten informeren dat er binnen het Burgerforum inmiddels een werkgroep die zich bezighoudt met de TEGENSTEM. Als lid van deze werkgroep meng ik me daarom maar even in deze thread. Op dit moment zijn de volgende mogelijkheden van tegenstemmen onderwerp van discussie:
1. tegenstem op een persoon van de partij: telt als -1 stem of afkeurstem (tegenhanger voorkeurstem). Je kunt dit als kiezer gebruiken om een persoon te weren uit de Kamer.
2. tegenstem op een partij: telt als -1 voor de partij en telt dus eigenlijk een verhoging van de kiesdrempel voor die partij (mensen kunnen zo bijvoorbeeld een partij als de NVD proberen uit de kamer te houden).
3. een extra tegenstem op een andere partij, maar dan ook met een ander gewicht, bijvoorbeeld 1/2 of 1/10 met hetzelfde doel als bij 2.
4. een extra stem op een andere partij in verband met coalitie-vorming. Hierbij horen dan ook stemmen VOOR de coalitie. Dus bijvoorbeeld een eerste stem VOOR D66 – kleine veer voor Pechtold;-) – een tweede, derde, vierde, etc stem VOOR ChristenUnie, GPV, SGP, etc -worden de kleine partijtjes ook eens genoemd – en een stem TEGEN CDA.
5. als alternatief voor de blanco stem, een stem TEGEN het huidige beleid (=coalitie).
Mochten jullie nog meer ideeën voor de TEGENSTEM hebben… laat het ons weten!!
Met vriendelijke groet,
Hans de Moel, lid Burgerforum
@Hans: Dank voor de extra toelichting. Ik ga eens broeden of er nog meer varianten zijn en wat voor/nadelen van varianten zijn.