Verkenning Kabinetsnota Energie

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De Nederlandse aardgasproductie is over haar piek heen. De productie van de kleine velden loopt fors terug in de komende jaren. Nederland zal in 2025 een netto importeur worden van aardgas. Dat staat in het vandaag gepubliceerde energierapport van het kabinet Balkenende IV.

Nederland op de bilaterale olie- en gastour

Als antwoord op de gassituatie en de stijgende olieprijs wil het kabinet meer aandacht gaan besteden aan voorzieningszekerheid. Er zou in principe voldoende olie en gas zijn claimt het kabinet. De uitspraak wordt puur gebaseerd op ondergrondse voorraadcijfers van fossiele brandstoffen, de toekomstige productie wordt volledig genegeerd. Het probleem zou alleen liggen in de concentratie van reserves. Die zijn zo geconcentreerd in een aantal landen dat we bilateraal moeten gaan investeren in voornamelijk Algerije, Rusland, Saoedi-Arabië en Kazachstan. De eerste missie naar Saoedi-Arabië zou al in de planning zitten voor aanstaande zondag. Het wordt niet duidelijk uit de beleidsrapportage waartoe die betere betrekkingen zouden moeten leiden. Gaat het kabinet bilateraal olie- en gascontracten proberen af te sluiten? Een moeilijke doelstelling gezien de competititie met andere energieconsumerende landen zoals China en India. Die competitie wordt niet geanalyseerd in de kabinetsnota. Kunnen wij internationaal wel opboksen tegen economische reuzen in een markt waar de export van olie- en gas onvoldoende toeneemt ten opzichte van de groeiende vraag? Afgezien nog van het zwakste punt in de voorzieningszekerheidsdoelstelling, namelijk het gebrek aan kwantitatieve toetsing van de daadwerkelijke productie- en exportverwachting in de komende 20 jaar van de gekozen landen.

Een even zo belangrijke vraag is wat al die import van olie & gas ons in de toekomst gaat kosten? In een kopje over wat de hoge olieprijs voor Nederland betekent lezen we niets terug over de kosten van de import van 100 dollar+ olie en de daaraan gekoppelde aardgasprijs. Het kabinet rekent nu met een olieprijs van 60 dollar per vat tot aan 2030 in reële termen en beschrijft kort de gevolgen van die olieprijs. Dat is zeer conservatief te noemen is in een wereld waar de energieconsumptie met 50% zou moeten stijgen in de komende 25 jaar, terwijl de olieproductie volgens de laatste inzichten van het Internationaal Energie Agentschap (IEA) niet boven de 100 miljoen vaten per dag uitkomt in diezelfde periode. Die inzichten zijn helaas nog niet bij het kabinet beland want die maakt nog gebruikt van de rapportage van het IEA uit 2007. Het nieuwe rapport met voortschrijdend inzicht over de olieschaarste moet nog uitkomen in November dit jaar. Over de wenselijkheid van onze olie-afhankelijkheid wordt zodoende nergens gerept. Alleen de biobrandstof doelstelling van 10% wordt in enkele zinnen aangehaald en een zeer korte schets over hybride auto’s wordt gegeven, zonder concrete punten.

Toekomst van elektriciteitsopwekking: kolen, aardgas en windenergie

Het kabinet schetst een beeld waarin centraal en decentrale opwekking van elektriciteit allebei een grote rol blijven spelen. De toekomstige energiemix zou moeten bestaan uit vooral windenergie, aardgas, en kolen met biomassa en co2 afvang en opslag (CCS). De doelstelling voor het aandeel windenergie blijft gehandhaaft op een vermogen van 6000 megawatt op zee en 4000 megawatt op land in 2020 (in totaal 10%-15% van de elektriciteitsproductie). Als het gaat om kernenergie zet het kabinet de deur wat verder open. Het kabinet gaat aan het Nuclear Energie Agentschap (NEA), het Internationaal Energie Agentschap (IEA) en ECN om kostprijsscenario’s voor kernenergie te actualiseren. Deze kunnen dan weer gebruikt worden om een aantal in de energienota beschreven scenario’s verder uit te werken ter voorbereiding van een besluit over kernenergie. In 2009 kunnen we daarmee de eerste harde discussies over kernenergie verwachten. Al lezende is de belangrijkste rol in de toekomst weggelegd voor kolen met co2 afvang en opslag. Het kabinet claimt dat Nederland een industrie- en energiesector heeft die bereid is te investeren in de ontwikkeling van CCS. Die garantie is nergens hard te maken. De Europese elektriciteitsbedrijven zijn tot nu toe zeer terughoudend met het strooien van geld. Kostenplaatjes voor de CCS component van de eerste democentrales zijn per stuk minstens 300 miljoen euro. Tegen 2014 zouden we volgens deze nieuwe nota van het kabinet twee van zulke kolencentrales draaiende moeten hebben. Wie gaat de 600 miljoen euro investeren voor CCS in de komende vier jaar? Is kolen met CCS dan nog wel een interessante optie ten opzichte van andere bronnen? Zeker in het licht van de vervijfvoudiging van de kolenprijs in de afgelopen jaren van 40 naar 150 dollar per ton is dit een prangende vraag. Daar wordt echter nergens over gerept in de kabinetsrapportage. Een situatie die zeer waarschijnlijk niet van tijdelijke aard is omdat er in de komende jaren te weinig kolenexport op gang kan komen om aan de groeiende importbehoefte van vooral China en in mindere mate India en Europa voldaan kan worden.

Energiebesparing: een bevestiging van zetten

Ten opzichte van de vorige energienota uit 2005 heeft het kabinet nu vastgesteld dat we zo snel mogelijk naar 2% energiebesparing per jaar moeten. Dit is de afgelopen jaren voortgekomen uit een sterke druk vanuit de tweede kamer om de ambitie op te schroeven. Het is een grote opgave die we denk ik wel aankunnen vooral dankzij de stijgende energieprijzen die ons dwingen om veel efficiënter om te gaan met energie. Samen met de beleidsinstrumenten die geschapen zijn vanuit Nederland en Europa gaat dat forse besparingen opleveren. De instrumenten bestaan in de vorm van ondermeer meerjarenafspraken industrie, Europese eco-design regelgeving, energieprestatiecertificaten, emissiehandel en uitbreiding warmtenetten.

Investeringen, zijn ze voldoende?

Meerdere malen lees ik in het rapport dat het kabinet in de gehele periode van 2008 tot en met 2011 wel 7.5 miljard investeert in het verbeteren van de energievoorziening in Nederland. Het lijkt een groot bedrag, bijna 2 miljard per jaar, maar het komt neer op maar 1.3% van de rijksbegroting. Jaarlijks ontvangt de rijksoverheid op directe basis maar liefst 7 miljard euro uit aardgasbaten, om over accijnzen nog maar niet te spreken. Een heroverweging om op energie meer te investeren als we in de toekomst nog even welvarend willen blijven is verstandig. En dat extra geld moet dan niet in kleine subsidietjes gaan maar naar meer grote innovatieve projecten, eenmalige investeringen voor gigantische energiebesparingen, en meer onderzoek en ontwikkeling. Stop daar geld in en stop met de subsidieregeling duurzame energie. Duurzame energie kan namelijk veel beter via de markt geregeld worden. Het Duitse feed-in systeem waar je fossiele brandstof belast en dat terugvoert naar duurzame energie, geheel marktconform, werkt perfect.

Tot slot: Nova heeft vanavond een energiespecial over de nieuwe kabinetsnota

Reacties (21)

#1 Bismarck

Piekgas is in NL dus al geweest begrijp ik? Hoe zit het met de huidige kolenvoorraad onder Nederlandse bodem? De winning daarvan zou langzaamaan weer rendabel moeten kunnen worden. Scheelt je toch weer in de kosten van de grondstoffen misschien kun je daar wel je overtollige CO2 kwijt (als je graag aan zoiets onzinnigs als CO2-opslag wilt doen).

  • Volgende discussie
#2 Steeph

Geloof dat we van dit kabinet dus geen echte wijziging van beleid hoeven te verwachten. Kop in het zand, alleen luisteren naar de grote bedrijven en hopen dat het allemaal toch bleek mee te vallen.
Zie ook:
http://www.utilities.nl/index.php?option=com_content&task=view&id=1882&Itemid=39

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Steeph

Kan natuurlijk beter rechtstreeks naar Greenpeace linken, wel zo aardig. Het is hun punt namelijk:
http://www.greenpeace.nl/news/greenpeace-kabinet-wil-handje

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Rembrandt

@Bismarck

Huidige Nederlandse kolenconsumptie is ongeveer 16 miljoen ton per jaar (totaal vermogen 4200 megawatt, 7 centrale’s, ongeveer 15% Nederlandse stroomproductie).

De totale ondergrondse voorraden met een dikte van minstens 100 centimeter bedragen 5 miljard ton volgens TuDelft:

http://www.citg.tudelft.nl/live/pagina.jsp?id=3798ac30-3fb8-43fe-956e-97ae9af4d7ae&lang=en

Een recent onderzoek voor het peelgebied wijst uit dat 15 miljoen ton daar winbaar is voor een prijs van 70 dollar per ton kolen. Dat is zo weinig doordat alle infrastructuur gespaard moet worden waardoor de meeste voorkomens niet toegankelijk zijn, en er een conservatief potentieel van 12.5% winbaar geacht wordt in de 60 miljoen ton aan voorkomens die dan overblijven

http://www.citg.tudelft.nl/live/pagina.jsp?id=cb0ba05e-a619-460a-91f2-497704de1f60&lang=en

De kolenprijs bedraagt inmiddels 150 dollar per ton kolen dus het kan nu uit.

Delft schat in dat 750.000 ton per jaar gedurende een periode van 20 jaar in het peelgebied mogelijk moet zijn. Dat komt neer op 5% van het nederlandse kolenverbruik.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 hjs

Als ze al rekenen met een olie prijs van 60 dollar per vat, heeft verder lezen toch geen zin meer.

Waanzinnig.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Cole

Ik ben gestrand bij de definitie van duurzaam:

Het begrip ‘duurzaam’ wordt in dit rapport op twee manieren gebruikt. Soms wordt met duurzaam ‘hernieuwbaar’ bedoeld. Het verwijst dan naar hernieuwbare energiebronnen zoals windenergie, zonne-energie en energie uit biomassa. De andere betekenis – zoals hier – is ‘houdbaar’. Het gaat dan om een structureel evenwicht tussen ecologische, economische en sociale aspecten van de energievoorziening.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Steeph

Suggestie voor de meelezende kamerleden en fractiemedewerkers (ja, we weten dat jullie dit doen): Stel kamervragen over die 60 dollar voor een vat olie tot 2030.
Zelfs als je niet in Peak Oil “gelooft” (stom woord, want het gaat niet om geloven maar om wetenschap) is het aannemelijk dat de prijs van een vat olie niet meer structureel onder de 100 dollar komt tot zeker 2015, een stevige economische crisis daargelaten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Karsa Orlong

@steeph#7 Het zo minimaal een goed idee zijn om verschillende scenario’s door te rekenen, eentje met 200 dollar, eentje met 150 dollar, eentje met 300 dollar etcetera.

(En hoe kan je nu in godesnaam voorspellen wat technologische innovaties op dit gebied gaan opleveren.)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Bismarck

@4: Dan heb je het over de Peel. De traditionele kolenmijnen lagen meer naar het zuiden (Zuid-Limburg), de nooit geopende Beatrixmijn daargelaten. Zover mij bekend waren die mijnen nog niet uitgeput toen ze gesloten werden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Steeph

In de VS zegt Bush zojuist dat ze gewoon de beperkingen op olieboringen in zee moeten opheffen. (Was ivm natuur of zoiets onbenulligs).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Bismarck

Aanvullend: op grond van wikipedia kom ik voor alleen de staatsmijnen al op een productie van ruim 320 miljoen ton over een periode van grofweg 60 jaar. Dat is toch al zo’n derde van de kolenbehoefte van de centrales op jaarbasis, uitgaande van een gelijke productie als destijds (hetgeen me vrij conservatief voorkomt, uitgaande van de gemiddelde technologie van 1910-1970).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Rembrandt Koppelaar

@Bismarck

Als je het hebt over het kolenpotentieel kun je beter kijken naar ondergrondse kolenvergassing. Daarmee kun je ook de enorme kolenvoorkomens op de noordzee winnen. Eerste commerciele project hiervoor wordt binnenkort aangekondigd vanuit een Engels bedrijf. Technologie is een stuk efficienter dan mijnbouw.

>Dat is toch al zo’n derde van de kolenbehoefte van de centrales op jaarbasis, uitgaande van een gelijke productie als destijds (hetgeen me vrij conservatief voorkomt, uitgaande van de gemiddelde technologie van 1910-1970).<

Kolenmijnwinning is niet zoveel vooruitgegaan qua de hoeveelheid die je eruitkan halen sinds 1970. De veiligheid is wel sterk verhoogd.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Bismarck

@12: Maar ten opzichte van 1910? Als ik op een een productie uitkom van 5 1/3 miljoen ton/jaar dan doe ik dat op grond van de gemiddelde productie van 1910-1970 (min of meer). Mijn klomp zou niet breken als men in 1970 significant boven dat gemiddelde zat (en dat nu weer zou kunnen bereiken). Desondanks kan het geen kwaad om naar modernere/efficientere methodes, zoals de door jou genoemde kolenvergassing te kijken. Het lijkt me dat daarmee ook een groter deel van de kolenvoorraad rendabel te ontginnen valt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 polderjongen

@Rembrandt:

“Het Duitse feed-in systeem waar je fossiele brandstof belast en dat terugvoert naar duurzame energie, geheel marktconform, werkt perfect.”

Sorry, maar zeer frekwent gemaakte fout, die zelfs niet uit de politieke breinen weg te branden lijkt te zijn (de dames en heren politici vertikken het helaas nog steeds om zelf in Duitsland zich een week lang te laten informeren door diegenen die dat EEG hebben opgesteld…).

ALLE feed-in (van alles duurzaam opgewekte elektriciteit) wordt door ALLE stroomverbruikers gefinancierd (de beroemde “EEG Umlage”, alleen de mega-elektrazuipers, geselecteerd door het BMU worden ontzien). Het gaat daarbij uitsluitend om elektriciteit. En ALLE PV-eigenaren (ook die met installaties van ver over de 30 kilowattpiek op het dak, ik heb er honderden gezien tijdens mijn Mega PV Radtour in Bayern), evenals ALLE groene stroom consumenten, betalen precies diezelfde Umlage (die niks voorstelt, bij gemiddeld verbruik nog geen 20 euri per jaar).

Ergo: het is niet “fossiele brandstof belast”, of, zoals Der Diederik (en Paulus Jansen) nog steeds lijken vol te houden “opslag op grijze stroom”. Het is, en blijft: de Umlage wordt door alle elektraconsumenten betaald. Verbruik je meer dan gemiddeld, betaal je naar rato ook meer. Dat heet in mijn optiek: de beste praktijkdemonstratie (al werkend sinds het jaar 2000) van het principe: de vervuiler (grijs, grauw, licht danwel donkergroen) betaalt. Zonnestroom invoeders hebben naast hun feed-in meter gewoon een standaard consumentenmeter, en betalen dus gewoon mee. Het schijnt er niet “in” te kunnen, in de NL politieke hersenpannen, dat zoiets nog werkt ook…

Simpeler kan het niet.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Willem Dezwijger

Ik heb lang geleden gestudeerd met een zekere Leo Meyer. Club van Rome tijd. Hij en zijn professor Kommandeur hadden met mathematische precisie berekend dat alle Nederlandse gas in 2005 op zou zijn…

Dezelfde heer Meyer werkt nu bij het Milieu en Natuurplanbureau, aan duurzaamheid en global warming en zo.

Het goeie nieuws is overigens dat we de afgelopen vijf jaar met zijn allen onvoorstelbaar veel rijker zijn geworden. Die gasbel – de helft die er nog over is – is vele malen meer waard dan een tijdje geleden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Rembrandt Koppelaar

@Willem DeZwijger

Wat wil je maken met je punt van Leo Meyer?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Henk Daalder

Simpel samengevat:
Vergeet die kolen, Wind is gratis.

Maar nederlandse politici laten het volk liever betalen voor fossiele afhankelijkheid.
Als ze nu wel kiezen voor goedkope duurzame energie, dan houden we samen geld over voor leuk, nieuw beleid.

Scholing voor 40+ers, bijvoorbeeld, dan blijven ze vanzelf langer doorwerken en belasting betalen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 m44
  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 Steeph

@m44: Dank. Typte 10 in omdat ik met een half oog een live-feed uit de VS volgde.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Jaap Langenbach

Het kabinet doet niet alleen zwaar onvoldoende voor de realisering van haar DE-doelstellingen maar bagatelliseert ook de potenties ervan. Er wordt gesteld dat 6.000 MW wind op zee en 4.000 MW wind op land goed zijn voor 10-15% van de electriciteitsbehoefte. Dat moet minstens 25% zijn !
6.000 MW op zee levert a 3.500 vollasturen 21 miljrad kWh en 4.000 MW op land levert a 2.500 vollasturen 10 miljard kWh. Samen 31 miljard kWh. Dat is 26% van de huidige stroomconsumptie (116 miljard) Maar als de 2% besparing t/m 2020 gehaald wordt is het in 2020 maar 100 miljard kWh. Dan is het windaandeel maar liefst 35% !.
Bovendien: 4.000 MW op land is erg weinig, nl. de doelstelling voor 2012. Helaas niet helemaal haalbaar maar minimaal 5.000 in 2020 moet te doen zijn. We zitten dan op 33% windstroom van de 100 miljard !

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie