COLUMN - ‘Tegenstanders van windenergie gebruiken steeds vaker evident en aantoonbaar onjuiste argumenten, redeneringen en zelfs rekensommen.’
De tegenstanders van windenergie lijken zich in toenemende mate van een opmerkelijke strategie te bedienen: gelijk proberen te krijgen door desinformatie te verspreiden.
Begrijp me goed: ik vind het legitiem om windmolens niet mooi te vinden, of te vinden dat ze te veel kosten. Het is oké om bang te zijn voor geluidsoverlast en slagschaduwen als de molens dichtbij huis en haard komen te staan. Waar ik moeite mee heb zijn evident en aantoonbaar onjuiste argumenten, redeneringen en zelfs rekensommen die naar het lijkt steeds vaker in de strijd worden ingezet.
Een recent opiniestuk “Fyra op een paal met wieken”, van Marten Sommer in de Volkskrant (10 januari), staat er bijvoorbeeld vol mee. Sommer baseert zich onder meer op het ‘Nationaal Kritisch Platform Windenergie‘ dat uit elf hoogleraren en oud-hoogleraren zou bestaan, die een brandbrief (pdf) naar minister Kamp van Economische Zaken hebben geschreven. Windenergie zou veel duurder zijn dan waar de SER bij het maken van het Energieakkoord vanuit ging.
Het zijn geen elf (oud-)hoogleraren maar drie, waarvan één (Ad Verkooijen) bij het Delftse kernreactorinstituut. Diens anti-winduitspraken in Technisch Weekblad werden gefileerd door zijn collega-hoogleraar Gijs van Kuik, die duidelijk maakte dat Verkooijen de benodigde kennis op derdejaarscolleges windenergie eigen had kunnen maken. Oud STW-directeur Kees le Pair, hoofdondertekenaar van de brief, is medeverantwoordelijk voor de onderliggende rekensommen. Zijn huiswerk werd al eerder gewogen en te licht bevonden, door onder meer Bart Ummels en ondergetekende en door de minister van Economische Zaken.
ECN liet al snel na de brief van het Platform van zich horen, en meldde beleefd dat de brief van het Kritisch Platform de toets der kritiek niet kon doorstaan.
Inmiddels begint duidelijk te worden dat deze vorm van lobbyen door kletspraat en kulsommen te verspreiden in opmars is. Ten dele zit hier hetzelfde recept achter als de tabaksindustrie en enkele andere belaagde industrietakken hanteerde: uitstel oogsten door twijfel en verwarring te zaaien over schade door roken, CFK’s en de ozonlaag, en klimaatverandering en CO2. Organisaties die eerder deze thema’s attaqueerden voeren nu op vergelijkbare wijze campagne tegen duurzame energie, met steun van dezelfde financiële bronnen, waarmee aantoonbaar onjuiste rapporten worden gemaakt en verspreid. Als ‘instituut’ vermomde lobbygroepen als de Engelse Global Warming Policy Foundation GWPF of het Deense CEPOS werken zo.
Maar geld en belangen zijn maar een deel van het verhaal. Het andere deel is wat in de sociale psychologie motivated reasoning heet: de algemene neiging om argumenten zo te kiezen en rekensommen zo te maken dat ze het eigen wereldbeeld ondersteunen. De leden van het Kritisch Platform lijken mij beslist geen professionele en goedbetaalde lobbyisten, meer een paar grumpy old men die ontkennen dat de mens het klimaat beïnvloedt, dat fossiele brandstoffen een onbetaalde rekening open laten staan en die op gezette tijden knorrig roepen dat het vroeger allemaal beter was. Dan komt een pseudo-expertrapport dat door de olie-industrie betaald blijkt te zijn maar al te zeer van pas om het eigen gelijk te onderstrepen.
Zo werkt het. En zo beïnvloedt desinformatie de publieke opinie. Commentator Sommer van de Volkskrant ging niet op onderzoek uit om te verifiëren hoe het nou echt zit, maar tuint gewoon in de ondeugdelijke argumentatie van het Platform, en geeft die weer door in zijn column.
Dat maakt de desinformatiestrategie ook zo moeilijk te counteren. Wie op zoek is naar een snelle onderbouwing van een vooropgezette mening vindt te kust en te keur documenten die er deskundig uitzien en pas bij grondiger analyse (maar wie heeft daar tijd voor? Ook journalisten niet meer door de mand vallen. Als voorstanders van windenergie reageren worden ze meteen als belanghebbende afgeserveerd, ook als ze wel correcte informatie brengen. Het zullen toch de onafhankelijke instituten, adviseurs en onderzoeksinstellingen moeten zijn die de correctietikken moeten uitdelen. Niet dat dit veel zal helpen, trouwens. Wie een Mening heeft zal zich niet door feiten omver laten blazen.
Deze column verscheen eerder op Energiepodium.
Reacties (26)
En hoe zit het dan wél? Want wat hier in wezen staat is ‘de tegenstanders van windenergie zijn jokkebrokken’.
Zijn de voorstanders wel altijd even eerlijk?
Windenergie zal altijd een niche product blijven (hoewel natuurlijk alle beetjes helpen), zelfs in het winderige Nederland: er valt gewoon nauwelijks nog op te verbeteren qua hoeveelheid energie die per vierkante meter kan worden opgewekt. Dat gezegd hebbende moeten argumenten tegen windenergie natuurlijk wel kloppen want we hebben al genoeg desinformatie-lobbies in de wereld en het is niet alleen schadelijk voor windenergie maar voor alle vormen van duurzame energie.
Behalve een handjevol wetenschapsjournalisten die ook echt wetenschappelijk zijn opgeleid verwacht ik weinig van journalisten op dit gebied (of ieder ander ingewikkeld gebied, zoals bv. de financiele sector). Journalisten blijven padvinders die een diploma “grote bek opzetten” hebben maar eigenlijk nergens diepgaande kennis van hebben, dat ze contacten hebben is vaak het enige verschil met wij die op internetfora onze gal spuwen.
Hier worden even snel tegenstanders van windenergie verdacht gemaakt. Kun je JPvS zelf niet met wat rekensommetjes komen die je hetze billijken?
@Derpjan:
Voor de Schotten niet.
“The Scottish Government has a target of generating 31% of Scotland’s electricity from renewable energy by 2011, and 100% by 2020, which was raised from 50% in September 2010.[14] The majority of this is likely to come from wind power.[15]”
bron: http://en.wikipedia.org/wiki/Wind_power_in_Scotland
Daar staat gewoon 100%
Ik zeg absoluut niet dat het rechtstreeks te vertalen is naar de Nederlandse situatie, maar dat gedwongen niche-product-verhaal klopt niet, ook niet voor Nederland.
@4:
Elektriciteit is doorgaans maar de helft van het totale energieverbruik (waarschijnlijk nog lager in Schotland omdat ze daar meer met de auto doen en slechte isolatie hebben) en dan nog zal windenergie niet alle Schotse elektricteit leveren. Toch is het een hele prestatie om zoveel duurzame energie op te wekken, dus ik wens de Schotten alle succes toe. Vertalen naar Nederland kun je dit absoluut niet: Nederland heeft een 6 keer zo hoge bevolkingsdichtheid (het grootste probleem denk ik, want windenergie heeft bovenal veel oppervlak nodig), geen bergen en minder wind dan Schotland.
@Derpjan: maar dat windenergie veroordeeld is tot een niche-positie (@2), is dat niet gewoon een voorbeeld van des-informatie?
Past wel perfect in dit topic.
Ik ben echt zo’n doorspitter als ik aan “echte” informatie wil komen, mijn probleem is dat je, hoewel veel onderzoeken uit publieke middelen worden betaald, je op een gegeven moment toch botst op betaalmuren van kranten/wetenschappelijke tijdschriften, inschrijven op websites, etc.
@6:
“maar dat windenergie veroordeeld is tot een niche-positie (@2), is dat niet gewoon een voorbeeld van des-informatie?”
Als Sargasso een Schotse website was wel, maar dat is het niet en Schotland is een uitzondering. Er zijn meer gebieden in de wereld waar veel stroom op te wekken valt met windenergie, zoals de Gobi woestijn, maar het totaal is niet genoeg om de hoofdmoot van de globale energie productie te worden. Dat betekent niet dat niemand er in moet investeren (zelfs een klein deel van de globale energie productie is nog steeds een miljardenbusiness waar miljoenen mensen iets aan kunnen hebben), wel dat het voor sommige landen een goudmijn is en voor anderen (de meesten) juist bijna waardeloos.
Diens anti-winduitspraken in Technisch Weekblad werden gefileerd door zijn collega-hoogleraar Gijs van Kuik…
De link onder ‘gefileerd’ wijst naar het Technisch Weekblad en kan alleen gelezen worden door abonnees. Dat ben ik niet en ga ik ook niet worden. Dat is in de context van het stuk – zie ook commentaar van @HPax/#3 – geen handige zet. In de context van open informatie en Sargasso ook al niet.
Een linkje er bij met deskundige informatie (volgens de auteur) zou netjes zijn.
Overigens is het proces van desinformatie verspreiden wel standaard aan het worden in wetenschappelijke discussies (fossiele brandstoffen, klimaat, roken, griep…). Was wetenschap ooit nog de heilige graal tegenover feodale heersers en religieuze instituten, vandaag de dag is het verworden tot een speelbal.
Wat effect had als derde poot – politiek, religie, wetenschap – en kort kon rekenen op een aanzien hoger dan al het andere, is gewoon verworden. Professoren en andere would-be kennisbezitters strijden om geld en aanzien. Ze zijn politici geworden. Wetenschap als zodanig is stervend, in elk geval krimpend.
@8: Duitsland timmert ook aardig aan de weg (>10% and counting) en dat is veel meer dan een niche. En wat Duitsland kan kan in Nederland ook, gezien de hoeveelheid kust die we hebben. (Is een kwestie van willen).
“Windenergie zal altijd een niche product blijven, zelfs in het winderige Nederland:”
Dit is dus de des-informatie, vooral ook omdat Duitsland veel verder al is dan Nederland.
Niks niche het is gewoon een miljarden-industrie
bron: http://en.wikipedia.org/wiki/Renewable_energy_in_Germany
Slap verhaal met uitsluitend verdachtmakingen en insinuaties. De gehele wereld, minus enkele groengelovigen, heeft inmiddels in de gaten dat ze gefopt zijn door als wetenschappers vermomde activisten. De co2 hoax is over en daarmee is er werkelijk geen enkel argument meer voor die landschapvervuilende vogelgehaktmolens te bedenken.
Get used to it.
Deels eens met #9. Ik wil in deze discussie ook wel eens stuk lezen waarin ingegaan wordt op de nonsens van le Pair en kornuiten door het zichtbaar te weerleggen met data, gegevens en wetenschappelijke bronnen. Misschien is dat een flink karwei en zal dat niet lukken in één artikel, maar als het bij de discussie over klimaat kan, dan moet dat ook hierbij lukken.
Als dat gebeurt dan rest er voor de le Pairs van deze wereld niets anders over dan het tot in den treuren blijven verwijzen naar eigen werkjes en naar die van buitenlandse gepensioneerde, aan politieke lobbygroepen verbonden personen, en dat zal men uiteindelijk wel doorhebben. Op dat handjevol dwazen dat met Galileo aan komt zetten natuurlijk.
@10:
Ja, het is een miljardenindustrie, dat zei ik ook al in @8, maar in de energiebranche gaan heel veel miljarden om. Er is in Nederland genoeg ruimte om uiteindelijk een kwart van de energie behoefte met wind op te wekken en die uiteindelijke limiet kunnen we nu al berekenen omdat er geen spectaculaire technologische doorbraken zullen komen in de windenergie en de ruimte beperkt is, zeker wanneer je bedenkt dat een stukje Noordzee maar door 1 land tegelijk kan worden volgebouwd met windmolens. In de praktijk zal zonne-energie (waar de theoretische limieten nog ver weg zijn) het steeds vaker winnen van windenergie dus we zullen de windenergie-opwek capaciteit van Nederland nooit helemaal benutten. Op de zeer lange termijn krijgen we kernfusiecentrales om grote steden en industriegebieden van stroom te voorzien, met zonne-energie en waterkracht voor de dunbevolkte gebieden van de wereld, misschien dat sommige dunbevolkte gebieden zoals Schotland dan nog wat met wind zullen doen, maar een wereld die op wind draait komt er nooit.
De wetenschap is vergeven van desinformatie, of mooier gezegd aannames, perceptie etc. Ik werk al meer dan 30 jaar in de medische wetenschap, en heb in die tijd niet anders kunnen concluderen dan dat echte wetenschappers zeer zeldzaam zijn. Hetzelfde geldt ook voor journalisten, ook daar kom ik vrijwel uitsluitend types tegen die werkelijk helemaal niets van heel veel weten. Domheid is troef helaas…………
@14 Ik werk al meer dan 30 jaar in de medische wetenschap
Als proefkonijn?
@13: “maar een wereld die op wind draait komt er nooit.”
Heeft iemand dat dan beweerd? Het lijkt me dat er nooit een wereld zal komen die slechts van 1 vorm van energiebron gebruik zal maken.
Windenergie zal niet altijd een niche product blijven, maar daarentegen een van de onmisbare bronnen van energie worden, zeker buiten de steden.
@Derpjan: Schotland wil naar (50%+) elektriciteitsproductie uit windenergie, dat is iets anders dan “nog wat doen met windenergie”.
Duitsland zit boven de 10%, zelfs een staat als Texas waarvan je misschien niet zou verwachten, zit boven de 10%.
Kernfusie, daar was ik 20 jaar geleden enthousiast over, maar nu allang niet meer zo. Het schiet maar niet op. NewScientist,2006 omschrijft zo’n beetje hoe ik er tegenwoordig ook over denk.
“”if commercial fusion is viable, it may well be a century away.””
bron: http://en.wikipedia.org/wiki/Fusion_power#Current_status
Ik zag laatst een filmpje over LFTR en ik denk dat die richting meer onderzoek verdient.
http://www.youtube.com/watch?v=P9M__yYbsZ4
@16 @17
“Schotland wil naar (50%+) elektriciteitsproductie uit windenergie, dat is iets anders dan “nog wat doen met windenergie”.
Duitsland zit boven de 10%, zelfs een staat als Texas waarvan je misschien niet zou verwachten, zit boven de 10%.”
Ik voorspel (en dat blijft natuurlijk een beetje een glazen bol) dat er over 30 jaar nauwelijks nog nieuwe windmolens zullen worden neergezet en veel van de bestaande zullen worden weggehaald, omdat zonne-energie dan bijna overal ter wereld een stuk goedkoper zal zijn (niet in het minst omdat windmolens zeldzame materialen nodig hebben terwijl zonnepanelen straks gewoon van koolstof worden gemaakt.)
“”if commercial fusion is viable, it may well be a century away.””
Dat kwalificeert wel voor wat ik de “zeer lange termijn” noemde.
“Ik zag laatst een filmpje over LFTR en ik denk dat die richting meer onderzoek verdient.”
Thorium reactors zijn nog niet rendabel, maar ze kunnen straks een tijd lang de uranium kernreactors en oliestookcentrales vervangen, een beetje zoals steenkool dat ook nog een tijdje zal blijven meedraaien, in principe kunnen we met beide nog een paar eeuwen doen, maar ik denk dat ze beiden over een jaar of 100 wel verboden zijn (en misschien ook wel gewoon duurder dan duurzame energie).
Eén van de drawbacks van hoor en wederhoor. Als de concensus van 99% van de wetenschappers het ene is, en 1% malloten roept iets anders, dan gebruiken de media voorbeelden van beiden, vaak in 50/50-verdeling. Waardoor het voor het lekenpubliek lijkt dat die idioten iets zinnigs zeggen.
@17: “Duitsland zit boven de 10%”
Helaas zo snel gaat het niet = 8% van het stroomverbruik, 5% voor zonne-energie een veel grotere prestatie, wij zitten nog ver onder 1%. http://www.nieuweoogst.nu/scripts/edoris/edoris.dll?tem=LTO_TEXT_VIEW&doc_id=190260&h=Record-duurzame-energie-in-Duitsland#.UtZbd_vM6po
Zonnestroom is nog zo’n drie keer duurder dan landwind, voorstanders verwachten een forse daling zo ongeveer gratis zonnestroom. zie @18.
Blijft het probleem van energieopslag, hoe komen we met zonne-energie de winter door en wat doen we met overproduktie en net overbelasting? Geen probleem zeggen voorstanders zoals Paul van Soest. Vraag het de Duitsers op zonnige, winderige dagen met hun 5% zonnestroom + 8% windstroom!
@18: En ik voorspel dat ze in ieder geval blijven staan totdat de onderhoudskosten te hoog zijn opgelopen.
@Derpjan
In Spanje wordt al veel meer windenergie opgewekt:
http://www.pennenergy.com/articles/pennenergy/2013/12/renewable-energy-almost-half-of-spain-s-power-capacity-in-2013.html
@12: er staan dacht ik toch genoeg linkjes in die wel genoeg tegengas bieden? De antwoorden in de tweede kamer zijn ook niet verkeerd.
De volgende tien redenen waarom Sommers het fout heeft geven hopelijk voor iedereen genoeg extra informatie. Dan moet je natuur;lijk wel gaan lezen, want de meeste ontkenners zeggen wel dat ze geen informatie krijgen, maar weigeren vervolgens elke link te lezen, of blijven roepen dat anderen hun links niet lezen (zoals bijv. Anton altijd doet).
http://www.janrotmans.nl/archieven/2014/01/martin-sommer-blijf-bij-je-leest.html
@23: De beweringen van Rotmans:
– “test in Duitsland, het elektriciteitsnetwerk volledig op duurzame energie, bleek dat het netwerk ‘shockproof’ was, d.w.z. stabiel”
Een papieren test. Hoe verklaart hij de huidige duitse problemen met overproductie bij 8% wind- en 5% zonne-energie, of is volledig duurzaam heel veel biomassa?
– De Nederlandse Noordzeeruimte is groter dan de Duitse en veel groter dan die van de Belgen. Dan volstaat een klein deel! Duitsers en Belgen hebben te weinig ruimte voor zeewindmolens.
– In Duitsland steeg vooral het bruinkool aandeel bij de stroomproduktie.
– “binnen afzienbare termijn zullen ook in Duitsland tientallen kolencentrales worden gesloten”
Koleninvoer is veel goedkoper en de subsidie voor eigen mijnen stopt.
– “productietoename leidt tot een sterke reductie van de kosten en veel innovatie” Lang niet altijd, zeker niet “sterk” en “veel”.
Innovatie en daarmee kostenverlaging kent een grillig patroon!
@roland: “Helaas zo snel gaat het niet = 8% van het stroomverbruik”
2013 is niet leidend want 2013 was geen gemiddeld windjaar.
Mijn informatie komt van wikipedia. “According to EWEA in a normal wind year, installed wind capacity in Germany will meet 10.6% at end 2011 and 9.3% at end 2010 of the German electricity needs.”
bron: http://en.wikipedia.org/wiki/Renewable_energy_in_Germany#Wind_power
@AltJohan, Wat heet een “gemiddeld windjaar” als 2013, 2011, 2010 … afwijken? Als het in 2011 al 10.6% had moeten zijn, is de 2013 afwijking van het gemiddelde erg groot!