Quote du jour | Tegen het hokjesdenken

Serie:

Is our ultimate goal ensuring the compatibility of diversity and democracy? Then promoting the overlapping interests and identifications that enable citizens to become more comfortable with difference and thus more tolerant and trusting, is absolutely necessary.

schrijft Sheri Berman, associate professor of political science at Barnard College, Columbia University, in The Guardian

Volgens Berman levert identiteitspolitiek rechts meer op dan links. Racisme is vooral latent aanwezig en moet ‘getriggerd’ worden voordat het problematisch wordt.  Jonathan Haidt hierover:

“It’s as though some people have a button on their foreheads, and when the button is pushed, they suddenly become intensely focused on defending their in-group … But when they perceive no such threat, their behavior is not unusually intolerant. So the key is to understand what pushes that button.”

What pushes that button, Stenner and others find, is group-based threats. In experiments researchers easily shift individuals from indifference, even modest tolerance, to aggressive defenses of their own group by exposing them to such threats.

In de Verenigde Staten speelt identiteit nu ook in de tegenstelling tussen de Republikeinse en de Democratische partij

In the past, the Republican and Democratic parties attracted supporters with different racial, religious, ideological and regional identities, but gradually Republicans became the party of white, evangelical, conservative and rural voters, while the Democrats became associated with non-whites, non-evangelical, liberal and metropolitan voters. This lining up of identities dramatically changes electoral stakes: previously if your party lost, other parts of your identity were not threatened, but today losing is also a blow to your racial, religious, regional and ideological identity.

Republikeinse kiezers voelen zich bedreigd in hun identiteit. Dat triggert aggressie richting mensen met andere identiteiten.

Maar de reactie van links om mensen dan het etiket ‘racist’ op te plakken raden sociaal-psychologen af:

“telling people they’re racist, sexist and xenophobic is going to get you exactly nowhere. It’s such a threatening message. One of the things we know from social psychology is when people feel threatened, they can’t change, they can’t listen.”

Berman citeert een klassiek werk van de socioloog Lipset:

“the available evidence suggests that the chances for stable democracy are enhanced to the extent that groups and individuals have a number of cross-cutting, politically relevant affiliations”.

…en komt zo tot de hierboven geciteerde conclusie.

En dat rechts meer belang heeft bij identiteitspolitiek blijkt ook uit uitspraken van Trumps ontslagen alt-right adviseur Bannon:

As long, therefore, as politics is a fight between clearly bounded identity groups, appeals and threats to group identity will benefit Republicans more than Democrats, which is presumably why Steve Bannon infamously remarked that he couldn’t “get enough” of the left’s “race-identity politics”. “The longer they talk about identity politics, I got ’em … I want them to talk about race and identity … every day.”

 

 

Reacties (10)

#1 Cheradenine Zakalwe

Yup, rechts heeft heel goed begrepen dat, zolang het gaat over identititeit, cultuur en waarden, het *niet* gaat over lonen, inkomens-/vermogensverschillen, tegen de plinten opklotsende bedrijfswinsten, belastingontduiking, meer-betalen-voor-minder door burgers, afbraak van sociale voorzieningen, en slechter onderwijs, to name but a few.

  • Volgende discussie
#2 Le Redoutable

Zo lang links met zaken als een gender neutraal toilet en Don Quichotte acties tegen sprookjesfiguren bezig is i.p.v. met serieuze zaken etaleren zij zich als zeurpieten om niks.

De kiezers willen geen gezeik maar oplossingen, en zeker niet onterecht als racist en wat al niet meer uitgemaakt worden alleen omdat met toevallig een blanke huidskleur heeft of omdat men beseft dat het verhuizen van de hele 3e wereld bevolking naar het Westen geen structurele oplossing is, maar gewoon het verplaatsen van een probleem.

Ooit was links er voor de gewone man, nu weten ze van de gekkigheid niet meer wat ze moeten doen en zijn ze met hobby’s bezig waar de gewone man niets van moet hebben. Rechts, maar vooral de nieuwlinks populisten profiteren hier gratis van mee.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 KJH

Het lijkt me gewoon vooral te simpel gedacht. ‘Diversity’ is niks als je niet ook bepaalt wat de norm is (de wet, volgens mij), en hoe ver je daarvan mag afwijken (moet veel kunnen).

Maar kijk ‘es, we hebben in het verleden culturen gehad die hun baby’s of hun oma’s op het ijs zetten als het even niet meezat. Of die mensen hun hart uitsneden om regen af te dwingen van de goden. Nu zijn er culturen die clitorissen van jonge meisjes afsnijden, of ze dwingen te trouwen op hun 6e. Niet meedoen betekent de dood.

Doen alsof alle ‘identiteiten’ (god, wat begin ik dat betekenisloze woord te haten!) of culturen gelijkwaardig zijn, is je ogen sluiten voor excessen. Daarentegen, iedereen in een keurslijf dwingen roept ook vooral herinneringen op aan de Sovjet Unie of Chairman Mao.

Intussen gooit iedereen het liefst ieder ander zo veel mogelijk zand in de ogen door een morele equivalentie toe te dichten aan allerlei fenomenen die zich daar echt niet voor lenen, de politieke klasse niet uitgezonderd, en zadelen de uitvoerende macht daarmee met een onoplosbaar probleem op. Hoofddoekjes dragen is echt niet hetzelfde als eerwraak, en eerwraak in moslim-gemeenschappen echt wel iets anders dan een beetje uit de kring verstoten worden in gereformeerd verband (om de voorbeelden maar een beetje bi-partisan te houden).

De oplossing: vrijheid waar het kan en handhaven waar het moet. Beide lijken er nu wel eens grof bij in te schieten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Ilya

@2: Sheri Berman schrijft helemaal niet dat Trumps kiezers onterecht voor racisten worden uitgemaakt. Ze verwijst zelf naar dat onderzoek dat aantoont dat Trump’s kiezers worden getriggered door de angst dat blanken een minderheid worden. Ze vindt alleen dat we daar het woord racisme niet voor mogen gebruiken, want dat werkt polarisatie in de hand. Voor die manier van denken bestaat een term, namelijk politieke correctheid. Sheri Berman is van de nieuwe politieke correctheid. Het verschil met de oude politieke correctheid is dat de slachtoffers anders zijn. Bij de nieuwe politieke correctheid bepaalt het slachtofferschap van de blanke onder- en middenklasse wat wel en wat niet mag worden benoemd. Het woord racisme mag niet worden gebruikt, want dat vinden sommige mensen niet prettig, en dat moeten we natuurlijk niet willen met zijn allen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Joop

@4.

“De blanke onder- en middenklasse. …”

Klopt, de verzorgingsstaat wordt afgebouwd, deze mensen krijgen de klappen, en als daders worden de migranten gezien, en de linkse partijen die meer hart daarvoor hebben dan hun originele achterban.

Om daarvoor woorden als ‘racisme’ te gebruiken, ik denk dat dat een beetje te ver gaat. Want dan maak je de mensen die zich gediscrimineerd voelen weer slachtoffer. Want dat is echt politiek correct als de politie een getinte man aanhoudt, dan kan de man zeggen dat hij slachtoffer is, soms is hij inderdaad het bokje, soms niet.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Jos van Dijk

@4:

Ze vindt alleen dat we daar het woord racisme niet voor mogen gebruiken, want dat werkt polarisatie in de hand.

Het probleem is volgens mij niet gelegen in de taal. De polarisatie wordt gestimuleerd door het opdelen van de maatschappij in groepen die elk voor zich de wereld, hun wereld opeisen. Mensen worden vastgepind op een bepaalde identiteit (jij bent x, jij bent y, voor eeuwig) met voorbijgaan aan vele andere identiteiten die zij delen met leden van andere groepen. Angst voor verlies aan status, inkomen, toekomstperspectieven brengt mensen tot binding aan één identiteit. Rechts stimuleert dat graag om de aandacht af te leiden van de oorzaken van het verlies aan status etc. Die oorzaken treffen meer dan één groep. Het is een oude truc: verdeel en heers. Vandaar Berman’s stelling dat links zich niet moet begeven in identiteitspolitiek, maar moet zoeken naar overlap om onderlinge solidariteit te kunnen kweken die nodig is om de oorzaken van de achteruitgang te bestrijden. Alleen dan kan zowel de diversiteit als de democratie gered worden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Joop

@6.

Ooit van George Büchner gehoord en zijn stuk Dantons Tod? Zeer leerzaam voor velen hier. Allemaal kleine Robespierren hier. Nooit goed genoeg, want … Zo actueel, terwijl geschreven begin negentiende eeuw.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Ilya

@6: Identiteitspolitiek is een product van de geschiedenis, je kan die geschiedenis niet zomaar wegwuiven. De zwarte identiteitspolitiek in Amerika is een reactie op de blanke identiteitspolitiek van de eeuw daarvoor. De burgeroorlog was een strijd om de gelijkheid en vrijheid voor de zwarten, maar die moesten een eeuw wachten om die gelijkheid en vrijheid te krijgen. Dat was omdat het noorden na de oorlog een manier moest zien te vinden om het zuiden te laten integreren, want zonder die integratie was een stabiele unie niet mogelijk. Oftewel, de solidariteit tussen blanke overwinnaars en blanke verliezers had de prioriteit, dat was in de praktijk belangrijker dan de rechten van de zwarten. De blanken van het zuiden mochten van het noorden een eeuw lang hun blanke, zuidelijke identiteit, hun wereldbeeld en de hele bijbehorende symboliek aan beelden en vlagvertoon behouden. Dat ging ten koste van de belangen van de zwarten, en daarom kregen we een eeuw lang Jim Crow in plaats van rassenvrije toiletten. De eeuw tussen General Lee en Martin Luther King bestond uit identiteitspolitiek. Blanke identiteitspolitiek, welteverstaan. Zwarte identiteitspolitiek is daar een reactie op, het is geboren uit de angst dat je wordt weggevaagd als je je mond niet opentrekt, net als in de dagen van Jim Crow. Of erger, als in de dagen van de slavernij.

De stem van Berman is een herkenbare voor de zwarten in Amerika. Het is de stem van de zelfverklaarde redelijkheid die zogenaamd boven de partijen staat. Zij associeren dat, net als veel zuidelijke blanken, met het liberale noorden, die de Jim Crow wetten toeliet om de stabiliteit van het land te waarborgen. Die stem wordt met het nodige wantrouwen bekeken, omdat ze er blank paternalisme in waarnemen. En paternalisme is een subtiele vorm van racisme, het consolideert de oude machtsverhoudingen tussen blank en zwart, onder de pretentie die te willen doorbreken. Uit de tijd van de burgerrechtenbeweging komt de uitspraak, ik weet niet meer van wie, dat de steun voor de zwarte burgerrechten zou eindigen zodra de solidariteit tussen blanken dreigt te verdwijnen. De roep om identiteitspolitiek los te laten is daarom een pijnlijke, want het voelt aan als een bevestiging van die uitspraak, en een herhaling van het verleden. In de praktijk betekent het immers dat de ‘neutralen’ andermaal toegeven aan ‘white fragility,’ aan blanke identiteitspolitiek. Net zoals in de dagen van Jim Crow, en wederom uit angst dat het geknakte zelfbeeld van een groep blanken omslaat naar agressie, en zo de samenleving ondermijnt.

Niemand staat boven de geschiedenis, iedereen maakt er deel van uit, ook Berman. De geschiedenis heeft ervoor gezorgd dat blanke en zwarte identiteitspolitiek grotendeels communicerende vaten zijn, en daarmee een almost zero sum gebeuren. Net zoals de bevolkingsopbouw een zero sum gebeuren is. Als blanken worden getriggered door de angst een minderheid te worden, dan neem je dat niet weg door te zoeken naar wat blank en zwart met elkaar verbindt. Dat verandert de bevolkingsopbouw immers niet. Het is daarom beter om dat onderliggende racisme gewoon te benoemen. Je moet je alleen niet superieur voelen, dat onderzoek laat immers zien dat iedereen gevoelig is voor hokjesgeest.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Folkward

@0
Interessant om te lezen. Vooral Haidt vind ik eigenlijk altijd wel het lezen waard, omdat hij niet alleen een framework geeft waarin hij verklaart op welke aspecten conservatieven en progressieven verschillen (en in zekere mate ook: waarom), maar hij ziet ook een mogelijkheid tot depolarisatie. Die polarisatie erkent en herkent hij als steeds groter wordend in de VS in de afgelopen decennia. Toch vind ik #0 een beetje vooringenomen.

[q]This lining up of identities dramatically changes electoral stakes: previously if your party lost, other parts of your identity were not threatened, but today losing is also a blow to your racial, religious, regional and ideological identity.

Republikeinse kiezers voelen zich bedreigd in hun identiteit.[/q]
Maar het zijn niet alleen Republikeinse kiezers! Hetzelfde gaat net zo goed op voor Democraten, die de verkiezing van Trump zien als nederlaag voor zwarten, homo’s en would-be abortusplegers. Ook zij zien zich bedreigd in hun identiteit. Daarnaast: ja, (extreem)rechts wint als identity-politics op de voorgrond komen; zij zijn het vooral ook die het bedrijven. Maar ook andere (kleinere) groepjes die zich sterk groeperen om een identiteit winnen. In Nederland heeft Kick Out Zwarte Piet een aantal belangrijke slagen gewonnen. De zwarte burgerrechtenbeweging in de VS was ook nooit zover gekomen zonder hun identiteit én hun moed om (wèl) gewoon te zeggen: “dit is racistisch”. De farce die #2 schetst is echter grotendeels onwaar. ‘Links’ voert in Nederland niet de ‘culture war’; ‘genderneutrale’ toiletten is -voorzover ik weet- nooit een main issue geweest van een linkse partij. Wel horen we meerdere rechtse partijen serieus over ‘white genocide’ en ‘omvolking’.

Linkse identiteitsactivisten (KOZP, LGBT, PoC, etc.) zullen beweren dat het ‘advies’ om niet de labels ‘seksistisch, racistisch en xenofoob’ dezelfde lijn is die patiënten van ‘white male fragility’ gebruiken om maar vooral niet onderdrukkende patronen te bespreken. Daar kan tegengeworpen worden dat het geen zwart/wit-lijn is, maar een grijs gebied. Maar ook dat grijze gebied is niet zo groot: er is niet veel ruimte om onderdrukkende patronen te herkennen, onderkennen en je ervan te ontdoen, zonder te zeggen wat die patronen zijn: seksistisch, racistisch en xenofoob. (Eenzelfde iets valt te zeggen voor problemen met migranten in Nederland van verscheiden etniciteiten, al is nuance en barmhartigheid van belang.)

Ik ben het dan ook met #4 enerzijds eens dat het ‘advies’ om bepaalde termen niet te gebruiken gewoon een nieuw soort politieke correctheid is. De doelgroepen van die termen zouden gekwetst zijn, wat de leefbaarheid van de gehele samenleving niet ten goede zou komen. In die zin ben ik het niet met #4 eens, omdat het een sociologische oplossing is, waarbij de kernwaarden van de democratie (zoals ‘vrijheid om te kwetsen’) hoogstens een doel zijn, en als middel niet altijd even geschikt: een democratische samenleving is onmogelijk zonder eerst een samenleving te hebben.

Uit #6

Mensen worden vastgepind op een bepaalde identiteit

Dat is niet helemaal in lijn met wat je in #0 aanhaalt (alhoewel mogelijk wèl in lijn met jouw boodschap in #0). Het probleem is niet zozeer dat mensen worden vastgepind op één bepaalde identiteit, maar dat verschillende soorten identiteiten steeds meer geaggregeerd worden tot één identiteit, en dat bij tegenstanders (noodzakelijkerwijs, als reactie) hetzelfde gebeurt. Maar om eerlijk te zijn, is dat voornamelijk een Amerikaans probleem (ook al steekt het hier ook de kop op, mede, zou ik zeggen, door een artikel als #0). Pro-Choice Republikeinen zijn er wel in de VS, net als 2nd Amendment Democraten, maar ze hebben het moeilijk. Mensen die niet typisch in een checklist van ‘Democraat’ of ‘Republikein’ staan, hebben het ook moeilijk. Dat is één verklaring voor het lage lidmaatschap en de lage opkomst in de VS.

In Nederland is die (afgedwongen) tweedeling in identiteiten een stuk minder. Katholieken en gereformeerden, ooit aartsvijanden, vinden elkaar in het CDA. En zitten alle christenen dan in het CDA? Nee, ook SGP en CU (en vanouds, via de EVP, GroenLinks) kennen christenen, waarin bepaalde identiteiten -anders dan ‘oecumenisch’ christelijk- aanwezig en onderscheidend zijn. Hetzelfde geldt voor de meeste partijen binnen Nederland: elke heeft wel overlappen met een andere partij op bepaalde vlakken en scheidslijnen door de eigen partij heen, doordat andere identiteiten dan de partij-identiteit meespelen. Ook binnen een FvD vind je verschillende visies: naast de Erkenbrand-nationalisten, vind je er ook goedbedoelenden die bestuurlijke vernieuwing nastreven en gedesillusioneerd zijn door D66.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Ilya

@9
Ik vind Jonathan Haidt ook interessant, en wel omdat hij in- en out group denken ziet als een evolutionair bepaalde strategie. Zo haalt hij de pseudo-religieuze, moralistische en universalistische toon van de liberalen er een beetje uit, en als je dat doet dan heb je de sympathie van de Trump-kiezer al voor een groot deel gewonnen. Wat Haidt ook interessant maakt is dat hij socialisatie bij voorkeur op lokaal niveau ziet, niet op nationaal niveau. Haidt is van het collectief, maar niet van nationalisme of racisme.

Het probleem dat ik met Berman’s verhaal heb, is overigens niet dat het politiek correct is. Politieke correctheid kan best een functie hebben, ook als het gaat om de gevoelens van een blanke meerderheid. Ik heb moeite met haar verhaal omdat het te veel is losgekoppeld van de geschiedenis. De gedachte dat zwarte identiteitspolitiek een verdeel-en-heers strategie van “de elite” is, heeft een lange geschiedenis, en eentje die niet vrij is van racisme. Berman spreekt die gedachte zelf misschien niet uit, maar veel mensen die het met haar eens zijn, doen dat wel. Zij vinden dat de focus op ras de klassenstrijd verhult, en dat is waar het in het echie om moet draaien, etc. etc.

Maar Amerikanen zijn van huis uit individualisten, ze zijn huiverig voor socialisme. Trump boort een veel diepere en rijkere bron aan dan iemand als Sanders, hij spreekt de blanke Amerikanen aan als “producerists.” Hij voedt het idee dat de hardwerkende, gewone, blanke Amerikaan die zijn dromen najaagt de ware Amerikaan is, de ruggegraat van de samenleving. Dat producerisme heeft als voordeel dat het mensen in staat stelt om zich als slachtoffer op te stellen, zonder dat ze hun identiteit als harde werker verliezen. Dat gebeurt met behulp van een dubbele moraal. Mensen die boven jou in de pikorde staan kunnen worden weggezet als baantjespikkers, en de mensen onder jou als parasieten. Die dubbele moraal loopt van oudsher langs raciale lijnen. Zwarten worden in dat verhaal zelden als “producers” gezien, zij worden meestal gezien als “de handlangers van de elite.” In de hardcore racistische variant is dat letterlijk het geval, de zwarten worden gezien als de knokploeg van het grootkapitaal. De wat subtielere variant ziet zwarte identiteitspolitiek als een verdeel-en-heersstrategie van diezelfde elite. De roep om zwarte identiteitspolitiek los te laten staat, historisch gezien, dan ook niet lijnrecht tegenover Trump’s producerisme, zoals sommigen graag willen geloven. Het is er een variant van. Dat moet je erkennen en herkennen, en niet wegwuiven met politieke correctheid. Pas nadat je dat hebt gedaan, kan je op zoek gaan naar verbinding.

  • Vorige discussie