Taxi’s, Vanadzor en Naaldhakken

GeenCommentaar heeft ruimte voor gastloggers. Vandaag voor Guido de Graaf Bierbrauwer, Kaukasusmedewerker van IKV Pax Christi, die afgelopen week een bezoek bracht aan het onrustige Armenië.

Het was een typische Kaukasische afspraak. Ik had beloofd naar Vanadzor te gaan, de tweede (of derde, dat vergeet ik altijd) stad van Armenië. Ik had daarom gisteravond onze partner in Vanadzor gevraagd een taxi voor mij te regelen – vaak hebben ze vaste adresjes voor dat soort dingen. Hij beloofde mij nog te bellen om verder af te spreken wanneer ik precies zou komen, maar helaas was hij dat een beetje vergeten. Om vijf voor tien ’s ochtends ging de telefoon, net toen ik op de wc zat. Of ik om tien uur beneden kon zijn, want mijn taxi stond klaar.

Op naar Vanadzor dus. Ik vind het altijd fijn om even uit de grote stad weg te gaan, want Yerevan is als metropool een beetje als iedere andere grote stad. Redelijk moderne winkels, restaurants, cafe’s, hippe jonge mensen, enzovoort. Het platteland is totaal anders. Ten eerste is Armenië heel erg leeg. Okay, er staan een paar grote bergen in de weg, maar ook die zijn tamelijk kaal. Maar bovenal is het land buiten Yerevan extreem arm. Er is werkelijk niets te doen. Enorme fabriekstereinen staan verloren in het landschap weg te kwijnen: de Armeense industrie is de klap van het uiteenvallen van de Sovjet Unie nooit te boven gekomen. Volgens mij moet de werkloosheid ongeveer tachtig procent bedragen op het platteland. Overal hangen mannen op straat rond te niksen. Oude mannen vooral, want de jeugd trekt massaal weg. Naar Yerevan, maar liever nog naar het buitenland.

Taxichauffeur
Het is een cliché, maar wel een goede: taxichauffeurs zijn uitstekende informatiebronnen. Mijn chauffeur van vandaag had na de verkiezingen zelfs een taxi-exit poll georganiseerd: “Ik rij taxi, ja? Ik heb per dag zo’n veertig mensen achterin zitten. Ik heb sinds de verkiezingen iedereen gevraagd: waar heb jij op gestemd? En negentig procent zei op Ter Petrossian gestemd te hebben! Hoe kan die andere dan gewonnen hebben?”

Er volgde – uiteraard – nog een enorm lange klaagzang over de toestand van het land en over hoeveel beter het vroeger was tijdens de Sovjet Unie en nog vroeger toen Armenië nog zo groot was dat het twee kusten had (van de Middellandse tot de Kaspische Zee, ergens in een heel ver grijs verleden, nog voor Christus), en dat die boeven aan de macht het land arm gemaakt hebben en zich zelf verrijkt hebben…

Zijn conclusie kwam echter overeen met die ik vaker gehoord heb deze week: het kan niet veel langer meer zo doorgaan. De bevolking is het zat dat ze belazerd wordt. De huidige machthebbers hebben hun hand overspeeld: het wordt ze vooral kwalijk genomen dat ze op één maart vreedzame demonstranten doodgeschoten hebben en daar vervolgens over liegen. Iedereen heeft wel op een of andere manier toegang tot informatie die niet door de staat gecontroleerd wordt en men weet dus prima wat er aan de hand is. Het liegen van de overheid komt daarom nogal kinderlijk over. Het tij zal keren, maar men is bang dat het niet zonder geweld zal gaan.

Revolutie
En dat is een probleem. Zoals ook onze partner uitlegde, is het hele systeem op corruptie en cliëntelisme gebouwd. Ieders positie is afhankelijk van de positie van degene boven hem/haar. Daarnaast wordt iedereen bewust gecorrumpeerd, om hem zo medeplichtig (en chantabel) te maken. Dus als de top valt, valt de hele piramide. Alle bureaucraten die steekpenningen eisen, alle politieagenten die mensen in elkaar beuken, alle businessmen die elkaar staatsopdrachten toespelen. Een verandering van de macht betekent vaak een totale, zeer pijnlijke, sociale verandering. Er zijn dus voor heel veel mensen te grote belangen om dat zomaar te laten gebeuren. En als het gebeurt, zal de oude macht zo snel mogelijk proberen de nieuwe macht te corrumperen, zodat ook zij chantabel zijn en ze de oude macht met rust moeten laten.

Het gewone volk heeft hier verder niets mee te maken. Het lijdt onder de steeds hoger wordende prijzen – want de vriendjes van zittende macht hebben ook de belangrijkste sectoren van de economie in handen en gedragen zich als pure monopolisten. Het lijdt onder de repressie, het lijdt onder de uitzichtloze toestand. Er is een totaal wantrouwen tegen de politiek – ook tegen de oppositie. Het hecht totaal geen geloof aan verkiezingen en de democratie zoals die het voorgeschoteld krijgt.

Daarom is de situatie zo explosief. De machthebbers weten wat er met ze gebeurt als ze de macht kwijtraken en zullen dat dus met alle geweld proberen te voorkomen. De bevolking weet dat ze via de ‘democratische’ weg niets zal bereiken – revolutie is de enige weg. Het is een sombere gedachte, want revoluties hebben ze hier wel genoeg gehad en veel beter zijn ze er nooit van geworden. Het volk levert het kanonnenvlees voor de revolutie, de elite loopt met de hoofdprijs weg – macht, geld, toekomst, en het volk blijft weer eens gedesillusioneerd achter. Op naar een volgende revolutie.