De keerzijde van kennis over zwangerschap

Van gezond eten en veel bewegen tot inleidingen en keizersneden: de zwangere vrouw moet alles uit de kast halen om de baby veilig ter wereld te brengen. Van de vrouw zelf wordt verwacht dat ze alles maar ondergaat en daarbij vooral niet te veel weerstand biedt. Ook in onderzoek naar zwangerschap lijkt het belang van de vrouw vaak ondergeschikt aan dat van de baby. Hoe voorkomen we dat vrouwen slechts als omhulsels van het kind worden gezien? Die vraag stond centraal tijdens de avond Baas over eigen Buik? met wetenschapssocioloog prof. Trudy Dehue (RUG) en verloskundige prof. Ank de Jonge (Amsterdam UMC). Dehue vertelde over de geschiedenis van het bestuderen van zwangerschap en wat bleek? Die geschiedenis staat bol van voorbeelden waarbij de zwangere vrouw onjuist of niet wordt weergegeven. Zo ook in onderstaande gravure van Jan van Rymsdyk uit 1774, waar een kind in de baarmoeder staat afgebeeld. “Je ziet de benen van de vrouw nog net als twee koteletten tevoorschijn komen”, vertelt Dehue grappend. Duidelijk is dat de volledige aandacht op het kind staat gericht en dat de zwangere vrouw buiten beeld is gelaten. [caption id="attachment_349105" align="aligncenter" width="288"] Pregnancy by Jan van Riemsdyk and William Hunter, Public domain, via Wikimedia Commons[/caption] De vergeten moeder? Dat de aandacht door de geschiedenis heen vooral naar het kind in ontwikkeling uitging, zien we ook nu nog terug. “Met nieuwe technologie kunnen we bijvoorbeeld signalen van het ontwikkelende hart van het embryo opvangen, waardoor we eerder zijn gaan spreken over een kloppend hartje,” aldus Dehue. Dit beïnvloedt de manier waarop de rol van vrouwen in zwangerschap geportretteerd wordt. “In dit stadium is het embryo nog altijd sterk afhankelijk van de bloedtoevoer van de vrouw en dus ook háár hart, maar er wordt over gesproken alsof dat niet het geval is.” De technologie is bepalend voor hoe zwangerschap bestudeerd wordt en omdat deze methoden gericht zijn op het kind en niet op de vrouw, wordt die laatste nogal eens vergeten in het proces. Door de toegenomen kennis over zwangerschap, zijn we ons steeds bewuster geworden van de bijkomende gezondheidsrisico’s. Dit voorkomt veel leed, maar wordt soms ook te ver doorgevoerd in de praktijk. “Er wordt nog maar weinig aan het natuurlijke beloop overgelaten en dit gaat vaak ten koste van andere zaken,” aldus De Jonge. Zo wordt er tegenwoordig sneller gekozen om de bevalling bij vrouwen in te leiden, bijvoorbeeld bij een zwangerschap na 41 weken of bij een oudere leeftijd van de moeder. Voor zwangere vrouwen is een inleiding echter niet altijd prettig. Er is onder andere vaker pijnstilling bij nodig, omdat de bevalling langer kan duren. Ook zijn de gezondheidseffecten op lange termijn onbekend.” De verantwoordelijkheid van zwangerschap Dehue en De Jonge zijn het daarnaast eens over het hoge verantwoordelijkheidsgevoel dat zwangere vrouwen ervaren als gevolg van de toegenomen kennis. “Zwangere vrouwen weten steeds beter hoe hun individuele keuzes de gezondheid van het kind beïnvloeden,” vertelt De Jonge. Zo is onder andere bekend dat sporten tijdens de zwangerschap een positieve invloed op de ontwikkeling van het kind heeft. Vrouwen ervaren hierdoor een hoge druk om het goed te doen. “Alle gezondheidsproblemen die het kind mogelijk ervaart, kunnen immers het resultaat zijn van haar gedrag. Het lijkt onacceptabel dat er in het zwangerschapsproces sprake kan zijn van domme pech.” Dehue haakt hierop in: “En vrouwen die vervolgens gestrest raken door de druk die zij ervaren, krijgen dan weer de boodschap dat hun stress de gezondheid van het kind aantast.” Zwangerschap is in de loop der tijd veranderd van iets wat je overkwam en wat door de natuur bepaald werd, in een taak met allerlei verplichtingen voor de vrouw. Een veelgehoord signaal van vrouwen is dat hun omgeving zich ongevraagd bemoeit met de zwangerschap. Veel kennissen delen ervaringen, tips en meer over wat de vrouw in verwachting moet doen en laten. Aan de andere kant: sommige zorgverleners klagen in de media over dat vrouwen zelf te veel controle willen hebben over hoe hun bevalling verloopt en een lijstje van eisen aanleveren om bijvoorbeeld bepaalde medische handelingen al bij voorbaat uit te sluiten. Volgens De Jonge is het juist goed dat vrouwen goed geïnformeerd hun bevalling in gaan en dat er toestemming aan vrouwen gevraagd wordt voor bepaalde handelingen zoals inwendig onderzoek. “Ik heb, zo’n twintig jaar geleden, een tijdje in Engeland gewerkt en daar werd áltijd om toestemming gevraagd voordat een vrouw werd ingeknipt. Eenmaal terug in Nederland wilde ik dit ook invoeren, tot grote verbazing van mijn collega’s. “Maar wat als die vrouw dan ‘nee’ zegt?” In mijn ervaring gebeurt dat eigenlijk nooit. Als je uitlegt dat het nodig is omdat de gezondheid van de baby in gevaar is, is er geen enkele vrouw die een knip weigert.” De Jonge ziet dat zorgverleners soms worstelen met wat ze medisch gezien zouden aanbevelen en wat de zwangere vrouw graag wil. De aandacht voor de vrouw kan hierbij in het gedrang komen. En de oplossing? “Het is belangrijk dat vrouw en zorgpersoneel de dialoog aangaan over de onderlinge verwachtingen en wensen. Zorgverleners zijn ook mensen en vinden het soms moeilijk om te gaan met het scala aan wensen dat gesteld kan worden door vrouwen in verwachting,” stelt De Jonge. Volgens Dehue verdient de verloskundige zorg meer erkenning. “Het is belangrijk om de expertise van de zorg te waarderen. Bij een bakker mag ik aangeven wat voor brood ik wil en kan ik vragen naar de ingrediënten. Een goede bakker gaat hierover openlijk in gesprek en een goede klant ontkent hierbij niet de expertise van de bakker. Zo zou de relatie tussen de verloskundig expert en de zwangere vrouw ook moeten zijn.” Dit artikel van Remco Sleiderink verscheen eerder bij Studium Generale Utrecht.

Door: Foto: Pregnancy by Jan van Riemsdyk and William Hunter, Public domain, via Wikimedia Commons
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Kinderwens wenselijk

Willen we meer of minder mensen?
Dit is de vraag die we ons moeten stellen nu de wereldbevolking op de 8 miljard afstevent.

Ik ben aanhangster van de Club van 10 miljoen (v/h Club van 5 miljoen, maar dat aantal bleek al snel niet haalbaar), een stroming die reductie van de bevolking voor ogen heeft. Teveel mensen betekent teveel druk op de natural resources, maar ook teveel drukte tout court. Vervelende milieumaatregelen? Niet nodig, als je overbevolking aanpakt.

Nu ben ik geenszins van plan om virulente bacteriën op ons af te sturen. Maar het coûte que coûte inwilligen van de kinderwens van Jan en alleman moet eraf. IVF verboden voor singles? Houwen zo! Niet zo gezond, jarenlange inname van gevaarlijke hormonen… en ook nog peperduur. Baarmoedertransplantaties? Het moet niet gekker worden. Operaties van 20 uur lang (wie betaalt dat?), en jarenlange behandeling met zowel hormonen als immunosuppressive chemicaliën. Adopteer toch een jochie uit Bangladesh!

Als dat juridisch gezien veel voeten in de aarde heeft, moet daar aan gewerkt worden. Ik weet dat opgroeien in een biologisch vreemd gezin ook niet het summum is, maar als je de omvang van het economische vluchtelingenverkeer aanschouwt, en het feit dat arme ouders hun kind (Mauro!) het ongewisse in sturen in de hoop op een beter (lees rijker) leven, dan kun je niet anders concluderen dan dat de nadelen niet tegen de voordelen opwegen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 19-10-2022

Afvallen na de bevalling

Tien jaar geleden hoorde ik Wendy van Dijk op de televisie vertellen dat zij zeven weken na de bevalling al weer op haar oude gewicht was. Ze had tijdens de zwangerschap heel gezond gegeten en dat was ze blijven doen toen haar kindje eenmaal geboren was. Ik kreeg niet de indruk dat het haar heel veel moeite had gekost.

Achteraf begrijp ik dat Wendy haar tijd vooruit was, want nu is het de norm: na zeven weken terug op je oude gewicht. Van de vrouwen in Hollywood en Bollywood wordt verwacht dat ze in een mum van tijd weer helemaal rank en slank zijn. Zo niet, dan kunnen ze te maken krijgen met boeteclausules of onaangename media-aandacht. In India kwam dit voorjaar Aishwarya Rai onder vuur te liggen. Ooit was ze miss World en ooit was ze een geliefde actrice, maar nu is ze vooral te dik. Het publiek nam het haar kwalijk dat ze na de geboorte van haar kind geen voorbeeld had genomen aan iemand als Victoria
Beckham
. Zij heeft na vier zwangerschappen nog steeds een kleine maat.

In Hollywood zit Jessica Simpson in een lastig pakket. Zij beviel in mei van een dochter, maar ze tekende ook een contract met Weight Watchers. Binnen een gestelde periode moet ze haar ideale gewicht bereiken, daarmee verdient ze dan vier miljoen dollar. De eerste tien kilo’s moeten er eind augustus af zijn. Lukt dit niet, dan bestaat de kans dat ze het afgesproken bedrag niet krijgt. Het lijkt me lastig, tien kilo afvallen in krap zeven weken, maar mijn gevoel zegt dat dit haar wel gaat lukken.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Een meisje! Oh nee, toch een jongen

Vandaag een gastbijdrage van Henk Boeke, redacteur van Ouders Online. Het stuk is ook op zijn site te lezen.

androgyne mens op Middeleeuws plaatje“Zoutarm dieet vergroot kans op dochter” kopten de kranten afgelopen week. Het verhaal was gebaseerd op echt wetenschappelijk onderzoek, en de resultaten daarvan waren significant. Maar zó overdreven significant dat je denkt: dat kan niet kloppen. Ik zocht het uit en kwam tot een opmerkelijke conclusie: wie zich aan de regels houdt om een meisje te maken, loopt juist een vergroot risico een jongen te krijgen.

Met een speciaal dieet en seks op het juiste moment zouden aanstaande ouders het geslacht van hun kind kunnen beïnvloeden. Dat klinkt interessant, maar ook verdacht, want al eeuwen lang proberen mensen het geslacht van hun toekomstige kinderen te beïnvloeden – met Chinese vruchtbaarheidskalenders, calorierijke of juist -arme diëten, of door letterlijk op je kop te gaan staan (na het vrijen) – terwijl het effect van al die methodes nooit goed is aangetoond.

En nu verschijnt er opeens een onderzoek dat mede werd uitgevoerd door het Maastricht Universitair Medisch Centrum, waarin bevestigd lijkt te worden dat het toch zou kunnen. Dat wekte dus meteen onze belangstelling. Hoe kan dat nou? Een heuse doorbraak? Eerst de feiten, dan onze analyse.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Gefeliciteerd mevrouw, u heeft een probleem

Geboorte van een kindVoor de meeste mensen is zwanger worden een heuglijk moment, maar wie het advies Een Goed Begin: Veilige Zorg Rond Zwangerschap en Geboorte leest, denkt daar ineens heel anders over. Zwangerschap is blijkbaar een groot probleem in Nederland. En naar inmiddels goed Nederlands pavloviaans gebruik worden daarom meteen een elektronisch volgdossier, casemanagers en verplichte huisbezoeken aan alle zwangeren voorgesteld.

Het advies is opgesteld door een Stuurgroep van professionals en vertegenwoordigers van cliëntenraden en verzekeraars. Minister Klink is blijkens de begeleidende kabinetsbrief prima te spreken over de aanbevelingen. Het advies komt dan ook als geroepen, want de Nederlandse kraamcijfers zijn niet al te best. Relatief veel vrouwen en kinderen overlijden in het kraambed, of kort daarna.

Een aantal ‘verbeterpunten’ springt in het oog. Uiteraard werken zorgverleners niet goed samen, dus moet er een elektronisch volgdossier komen, in dit geval het Perinataal Webbased Dossier (PWD). De regie moet bij één persoon komen te liggen, de casemanager: een titel die al genoeg zegt over hoe men tegen de aankomende moeder aan kijkt.

Nieuw is dat ook deze casemanager (dat kan gewoon een verloskundige zijn) een huisbezoek moet afleggen in de zevende maand. Uiteraard blijft het speuren achter de voordeur niet beperkt tot de zorg voor de zwangere. Het hele huishouden wordt onder de loep genomen of er sprake is van een zorgelijke gezinssituatie of psycho-sociale problematiek. Zodra er ‘risicofactoren’ worden aangetroffen, moeten die weggemanaged worden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Eicellen en sperma uit stamcellen

sporenloosWetenschappers zijn er in geslaagd om sperma- en eicellen uit stamcellen te ontwikkelen. In theorie zijn er dus geen man én vrouw meer nodig voor het creëren van een nieuw leven. In een artikel in de Daily Mail wordt genoemd dat mensen die onvruchtbaar zijn geworden door chemotherapie of vrouwen die voorbij hun menopauze zijn op deze wijze nog kinderen kunnen krijgen. Maar als burger van ooit het meest sociaal vooruitstrevende land ter wereld denk ik ook direct aan de mogelijkheid voor homo-echtparen om nu zonder tussenkomst van een externe zaaddonor of ‘eicel donerende draagmoeder’ kinderen te krijgen die een echte mix zijn van hun beide genen? Niet gehinderd door enige kennis van genetica voeg ik daar direct de mogelijkheid aan toe om vanuit je eigen stamcellen sperma én eicellen te creëren. Een kind van jezelf, voor 21ste eeuwse BOM-moeders en solistische zelfkickers!

De eventuele ethische bezwaren mag u aandragen. Maar televisiemakers verkneukelen zich nu al op bizarre uitzendingen van Spoorloos in 2030: “Gaat u even zitten… u bent afkomstig uit het beenmerg van uw vader en oom Hans omdat ze altijd al een jonger broertje hadden willen hebben”.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Vrij voor vruchtbaarheidsperikelen?

ivfVandaag in het nieuws, een pleidooi voor een wettelijke regeling waarmee vrouwen verlof kunnen krijgen wanneer ze vanwege vruchtbaarheidsproblemen vruchtbaarheidsbehandelingen ondergaan.
Deze behandelingen brengen namelijk veel bezoeken aan het ziekenhuis met zich mee en dat kan alleen onder werktijd. De meeste werkgevers beschouwen dit als eigen tijd van de vrouw en die zal daarvoor dus verlofdagen moeten opnemen. Daar 1 op de 6 paren problemen heeft met kinderen krijgen, acht men een regeling wenselijk.

Dit is best een lastig onderwerp. De mogelijkheden om langs kunstmatige weg alsnog zwanger te worden zijn de laatste decennia snel toegenomen. Het aantal vrouwen dat niet langs natuurlijke weg zwanger kan worden groeit ook nog steeds. Moeten de werkgevers dan, net als bij zwangersschapsverlof, ruimte bieden aan de inspanningen hierbij?

Hieronder een aantal argumenten pro en contra, gevolgd door een poll. Deze lijst vullen we aan of passen we aan op basis van de reacties.

Argumenten pro:
– Het is in het belang van de maatschappij dat er ruimte is voor het scheppen van de volgende generatie
– De behandelingen zijn gelijk te stellen met andere behandelingen wanneer een ziekte of gebrek wordt geconstateerd (bv open hart operaties, maagverkleiningen)
– Het helpt vrouwen eerst een carriere na te streven, waarbij verlaagde vruchtbaarheid door hogere leeftijd risico is.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Volgende