Recensie Zomergasten 2018 met Esther Perel

Gaandeweg de zesde aflevering van Zomergasten 2018, kreeg ik steeds meer het gevoel dat Janine Abbring verliefd was op Esther Perel. Hoe ze glunderde toen Perel vertelde dat ze negen talen sprak. Hoe ze straalde toen Perel zei dat ze net zestig was geworden. Hoe ze tranen in haar ogen kreeg toen Perel over haar jeugd en ouders vertelde. Hoe ze jubelde toen Perel het had over hoe ze haar Joodse wortels een nieuwe context gaf door een pop-up synagoge te bezoeken met een homoseksuele rabbi. ‘Ik ben op zoveel niveaus jaloers nu’, zei Janine Abbring toen. Abbring gaf Perel in alles gelijk, zoals je dat doet als je ze verliefd bent. Ze hing aan haar lippen, van het begin tot het eind. En gaf Perel alle ruimte om haar verhaal te doen. Dat verhaal stond als een huis. Of als een stoel, om met Han Peekel te spreken. Om eerlijk te zijn kende ik Esther Perel nog niet voordat deze avond begon. Dat ligt vermoedelijk aan mij, Esther Perel had er genoeg aan gedaan om zichzelf bij me in de kijker te spelen. Om het een beetje goed te maken, had ik gistermiddag wat zitten googelen. Behoorlijk wat uitspraken die Esther Perel tijdens Zomergasten heeft gedaan, had ik de middag ervoor al gelezen. ‘Zekerheid is de vijand van het veranderen’ bijvoorbeeld (had zij maar tegenover Eric Wiebes gezeten, dacht ik toen ze dit zei). En ‘wat aantrekkelijk is in het begin van een relatie, wordt later een bron van ergernis’. Of: 'Vroeger was monogamie één persoon in je leven, vandaag de dag is monogamie één partner tegelijkertijd.' Ze is niet bang om zichzelf te herhalen, wil ik maar zeggen. Esther Perel heeft haar kijk op menselijke relaties fijn geslepen in haar boeken en lezingen en voelt zich niet te beroerd om woorden te gebruiken die hun waarde al hebben bewezen. (En elke keer als ze zichzelf zag citeren, meende ik een vertederde glimlach bij Janine Abbring te zien.)

Door:
Foto: © VPRO Screenshot Zomergasten 2018 vooraankondiging Esther Perel copyright ok. Gecheckt 10-03-2022

Zomergasten 2018 met Esther Perel

NIEUWS - Let op: dit is niet de recensie van Zomergasten met Esther Perel. De recensie leest u hier.

In de zesde en laatste aflevering van Zomergasten 2018 ontvangt Janine Abbring psychotherapeut Esther Perel, bekend van haar onorthodoxe kijk op menselijke relaties. Esther Perel is in 1958 geboren als kind van twee Poolse overlevenden van de holocaust. Opgroeiend tussen nog veel meer slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, ontdekte ze dat er twee groepen waren: ‘Zij die niet stierven en zij die weer gingen leven. De laatsten waren degenen die begrepen dat erotiek een tegengif is voor de dood.’

Inmiddels heeft Esther Perel een therapiepraktijk in New York. Haar boeken spitsen zich toe op de spanning tussen de menselijke behoefte aan veiligheid aan de ene kant en vrijheid aan de andere kant. Ze heeft bij Oprah Winfrey op de bank gezeten, TED Talks gehouden die miljoenen keren zijn bekeken, boeken geschreven die op NY Times bestsellerlijst staan en ze houdt een podcast (‘Where should we begin’) waarin ze de hele wereld laat meeluisteren naar haar therapiesessies. 

Aangezien ik volslagen onbekend was met Esther Perel, heb ik bovenstaande overgenomen uit het onvolprezen Wikipedia (aanrader). Ze werd in Amerika bekend nadat ze over de Lewinsky-affaire schreef, waarbij ze het begrip ‘erotische intelligentie’ muntte.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: copyright ok. Gecheckt 06-09-2022

Recensie Zomergasten 2018 met Eric Wiebes

RECENSIE - Fragmenten die je in Zomergasten ziet, kun je opdelen in twee categorieën: fragmenten die als kapstok dienen voor het verhaal dat de gast wil vertellen en fragmenten die laten zien waar de gast van houdt. De meeste fragmenten die Eric Wiebes liet zien, behoorden tot de eerste categorie. Slechts twee fragmenten vertelden iets over wat Wiebes leuk vindt: een fragment uit Creatief met Kurk en een uit Pippi Langkous. Het fragment uit Creatief met Kurk was uiterst grappig, maar waarom Wiebes het precies had gekozen bleef onduidelijk. Wat Pippi Langkous in deze avond te zoeken had, begreep ik wel. Zelf meende Wiebes dit te hebben gekozen omdat hij destijds verliefd was op Pippi Langkous. Maar waarom dan dit specifieke fragment? We zagen hoe een jongetje werd gepest. Het probleem werd geadresseerd door Tommy en Annika. Pippi erkende het probleem. Ze liep recht op het probleem af. Ze analyseerde het probleem. En ze loste het probleem op. Door de pestkop in de boom te gooien. Opgewekt en resoluut, vol vertrouwen in het eigen kunnen en in het eigen oordeel. Ik begreep toen: Pippi Langkous is Eric Wiebes. 

Want zoals Pippi Langkous de pestkoppen aanpakte, zo pakt Eric Wiebes (maatschappelijke) problemen aan. Met een rotsvast vertrouwen in zijn eigen analytische vermogen, in zijn liberale overtuigingen en in de vooruitgang. De vijfde aflevering van Zomergasten 2018 ging vooral over Wiebes kijk op de samenleving. En hoe hij problemen in die samenleving oplost. Een paar keer werd het persoonlijk. Op die momenten zette Wiebes zijn bril af en leken zijn ogen vochtig te worden. Tegen het einde van de avond, toen Janine Abbring hem vroeg waarom hij deed wat hij deed bijvoorbeeld. Had hij soms haast, vroeg Abbring. Waarmee ze een gevoelige snaar bleek te raken, want inderdaad: hij had haast. Zijn vader overleed toen Eric Wiebes negen was. Waardoor hij altijd heeft begrepen dat het leven kort is en je alles moet doen om alles eruit te halen. Met opgeheven hoofd alles aanpakken wat je de moeite van het aanpakken waard vindt.

Foto: copyright ok. Gecheckt 27-09-2022

Zomergasten 2018 met Eric Wiebes

COLUMN - De vijfde zomergast van dit seizoen, Minister Eric Wiebes, gebruikt zijn vakanties als verkapte werkbezoeken. Lees ik in dit uitgebreide profiel van Het Parool. Toen hij wethouder van Amsterdam was, ging hij samen met zijn vrouw naar Minneapolis op vakantie. Om daar het fietsnetwerk te bestuderen. Hij ging naar Detroit om te kijken hoe de stad reageerde op de leegstand. Wiebes is iemand wiens hoofd nooit uit staat. Hij wil problemen om op te kunnen lossen. Waarschijnlijk is hij de enige in Nederland die je een plezier doet met hoofdpijndossiers als de Noord/Zuidlijn en nu Groningen. Problem solven noemen ze dat bij McKenzie, waarvoor Eric Wiebes in de jaren ’90 consultant was.

Na Ben Verwaayen in 2012 (lees hier de recensie) en premier Mark Rutte in 2016 (lees hier de recensie), is Eric Wiebes de derde prominente VVD’er die in relatief korte tijd in Zomergasten z’n zegje mag doen. Verwaayen maakte er (het was verkiezingstijd) een extended VVD-spotje van. Mark Rutte lengde zijn verhaal subtiel aan met quotes over de stille meerderheid en cultuurabsolutisme, zodat hij de VVD kon neerzetten als het enige fatsoenlijke alternatief voor de PVV aan de rechterkant van het politieke spectrum. Eric Wiebes lijkt mij de man er niet naar om zijn interesses met partij-ideologische slogans te vervuilen. Hij schijnt ervan te houden taboes te doorbreken en heeft geen boodschap aan reputaties. Mocht hij nu wel een VVD-verhaaltje gaan houden, hoop ik dat Janine Abbring genoeg in huis heeft, om ’m daar vanaf te houden.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Zomergasten_2018_waterdrinker.jpg

Recensie Zomergasten met Pieter Waterdrinker

RECENSIE - Het is voor het eerst dat ik, op verzoek, een hele uitzending van Zomergasten heb uitgezeten. En dat met een gast die ik eigenlijk niet kende, behalve van het journaal. Maar ik moet zeggen dat ik best heb genoten. Pieter Waterdrinker is een goede verteller en een buitengewoon sympathieke man. Empathisch is het woord dat al een tijdje door mijn hoofd zingt. Een Russisch spreekwoord dat Pieters vrouw graag gebruikt is: Hij schrijft zoals hij ademt, en hij ademt zoals hij schrijft. Mooi en passend. Want hij blijft graag dicht bij zichzelf als hij schrijft, hij verzint geen hele nieuwe werelden of omstandigheden maar put uit eigen ervaring. Of, zoals hij het zelf zegt, uit de dampkring van zijn eigen bestaan.

(Nee, ik ga het niet hebben over Janine, daar zijn de meningen over verdeeld maar die doen totaal niet ter zake.)

Het gesprek komt al snel op Rusland natuurlijk. Hij vindt dat wij westerlingen maar een beperkt beeld hebben van het land. Terwijl de Russen een heel goed beeld hebben van het Westen. Ze hunkeren ook eigenlijk naar onze levensstijl. Aan de andere kant zijn ze er bang voor. Daarom dragen de Russen een masker van geslotenheid, maar onder dat masker broeien de emoties. Hij illustreert dat min of meer met een fragment uit de film Oci Ciorne (zwarte ogen), een Italiaans-Russische film waarin de hoofdpersoon vanwege de liefde naar Rusland wil emigreren. Dat wordt hem moeilijk gemaakt door onwil van bureaucraten, maar als hij daar eenmaal doorheen is wordt hij met de grootst mogelijke egards ontvangen. Bizar en tegelijk begrijpelijk; een wantrouwen tegenover dat wat je eigenlijk maar al te graag wil hebben.

Zomergasten 2018 met Pieter Waterdrinker

NIEUWS - Vanavond een ooit ten onrechte veroordeelde schrijver in VPRO’s Zomergasten. Pieter Waterdrinker. In zijn Zomergastenprofiel zegt hij:

In mijn leven, in mijn werk, in mijn literatuur staat altijd één ding centraal: de mens en zijn vaak bizarre lot op deze aardbol.

Nou, daar kan hij over meepraten. Bijvoorbeeld omdat hij in 1999 werd veroordeeld tot een geldboete omdat een van zijn personages in zijn roman ‘Danslessen’ een antisemitische opmerking maakte. Dat personage had precies dezelfde naam en functie als de burgemeester van Zandvoort, die een klacht indiende.

Dat leidde dus tot die boete, maar in hoger beroep werd Waterdrinker vrijgesproken.

Dat het Openbaar Ministerie tot vervolging is overgegaan is miraculeus. Er was immers jurisprudentie. Eerder waren Gerard Reve en Willem Frederik Hermans vrijgesproken omdat de rechter begreep dat een roman een verzinsel is en dus geen echte belediging kan bevatten die serieus moet worden genomen.

En daarmee komen opnieuw op Waterdinkers ervaringen als “mens en zijn vaak bizarre lot op deze aardbol”. Want 20 jaar na zijn debuut, elf romans en vier nominaties voor literatuurprijzen verder, lijkt het er op dat hij maar niet zo wereldberoemd Reve en Hermans gaat worden.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Recensie Zomergasten met Marleen Stikker

RECENSIE - De Zomergastenrecensie wordt vandaag verzorgd door Frank Meeuwsen. Hij werkt vanaf 1996 in de internetindustrie en was onder andere medeorganisator van de blogaward de Dutch Bloggies. Hij publiceerde in 2010 het boek ‘Bloghelden’ over de Nederlandse blogosphere van 1995 tot 2005, waarin hij de pioneersdagen van internet en bloggen in Nederland beschreef.

“Jammer dat ze niet méér mag vertellen”, het is een vrij unanieme zucht die over Twittererend Nederland gaat als we voor de tweede maal Moritat van Gisela May horen, bij de aftiteling van de derde aflevering van Zomergasten seizoen 2018. Marleen Stikker is de gast van de avond. Oprichter van de De Digitale Stad, waarmee ze Nederland kennis liet maken met het Internet. Ze is eveneens mede-oprichter en directeur van de Waag Society, waar ze zich bezig houdt met de sociale en culturele impact van nieuwe technologie.

Gedurende de avond werd duidelijk dat Stikker in het kamp van de Mogelijkheidsmensen zit.

De Digitale Stad was er nog niet in 1993, maar ze kon het zich wel voorstellen. Een stad, gerepresenteerd in een computer-netwerk. Waarom zou het niet kunnen? Dus ging ze aan de slag, samen met onder andere Felipe Rodriquez, een Nederlandse hacker van het eerste uur, die we eveneens in het fragment van de documentaire Hacks voorbij zien komen. Tegenover de Mogelijkheidsmensen heb je de Werkelijkheidsmensen. “Daar hebben we er in Nederland genoeg van”, verzucht ze. Zij nemen de technologie zoals hij is, de werkelijkheid zoals hij is, en gaan er van uit dat ze er niets aan kunnen veranderen. Ze berusten in hun lot. Zo niet de Mogelijkheidsmensen. Die onderzoeken, gooien systemen open, kijken onder de motorkap. Om er van te leren en om dat weer te delen. Net als Neo zal ook een Mogelijkheidsmens de rode pil nemen in het eerste fragment van de avond, uit de film The Matrix.

Foto: Guido van Nispen (cc)

Zomergasten 2018 met Marleen Stikker

NIEUWS - In de derde aflevering van Zomergasten 2018 vanavond Marleen Stikker (en morgen hier onze recensie). Dat moet een Sargassowaardige uitzending worden!

In haar Zomergasten-profiel wordt ze ´internet pioneer´ genoemd en daar is niets teveel aan gezegd. Iedereen die een beetje is geïnteresseerd in de geschiedenis én (vooral) de toekomst van het internet kent haar naam. Ze richtte in 1993 De Digitale Stad op (dat over is gegaan in ‘de echte Digitale Stad) en is medeoprichter en directeur van de Waag Society, dat zich bezighoudt met “de sociale en culturele impact van nieuwe technologieën en hun toepassing voor sociale innovatie.”

Ze zegt fragmenten gezocht te hebben “over onze bijzondere relatie tot technologie” en wil de vraag centraal stellen “of we onze toekomst nog zelf kunnen bepalen.” Kijk, alsof het een avondje Sargasso gaat worden.

Op uitnodiging van Sargasso verzorgt Frank Meeuwsen deze keer de Zomergastenrecensie. Hij is al vanaf 1996 werkzaam in de internetindustrie, stond aan de wieg van Lifehacking, de eerste Nederlandse weblog over slimmer werken en slimmer leven en was medeorganisator van de Dutch Bloggies, een blogprijs die na tien spraakmakende edities in 2010 besloot te stoppen.

Frank Meeuwsen publiceerde in 2010 het boek ‘Bloghelden’ over de Nederlandse blogosphere van 1995 tot 2005 en beschreef daarin de pioneersdagen van internet en bloggen in Nederland. Om maar een kleine greep uit Franks ‘internetale’ activiteiten te noemen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: © VPRO Screenshot Zomergasten 2018 met Louis van Gaal copyright ok. Gecheckt 15-03-2022

Recensie Zomergasten met Louis van Gaal

RECENSIE - De recensie van de Zomergastenuitzending met Louis van Gaal wordt vandaag verzorgd door filmmaker Robin van Erven Dorens, onder meer bekend van zijn documentaires In Groove We Trust (over Defunkt-frontman Jospeh Bowie), over Michail Gorbatsjov en Lagonda  (over zijn grootvaders sportwagen die in handen van Prins Bernhard is gevallen).

Jammer dat ik niet méér mag vertellen”, zegt de gelauwerde voetbalcoach Louis van Gaal vlak voor het einde van de uitzending. En we begrijpen hem, want we hebben drie uur zitten kijken en luisteren naar een man die niets liever doet dan vertellen wat hij te vertellen heeft.

En dat is veel. Hij heeft overal tot in de puntjes over nagedacht. Over voetbal vooral, maar ook over hoe het leven in elkaar zit, met als basis van zijn filosofie het ‘totale mens principe’. Hij ziet zijn spelers niet alleen als voetballers maar als mensen in een fase van hun ontwikkeling en hij ziet het als zijn taak om ze zo goed mogelijk in die ontwikkeling te begeleiden. Om ze beter te maken en ze zodoende beter te laten functioneren in het team. “Ik ben een relatiecoach, ik ga met de spelers een relatie aan”.

Foto: Ajith Kumar (cc)

Zomergasten 2018 met Louis van Gaal

NIEUWS - Zal Louis van Gaal in de tweede aflevering van Zomergasten 2018 zijn voor het publiek onbekende kanten laten zien? Of moet Janine Abbring dat er uit zien te wringen? Bij Van Gaal’s profiel zegt hij zelf: “Het zal een avond zijn over de mens en de coach Louis van Gaal. Voor mijn familie zal het herkenbaar zijn, voor de rest van Nederland eventueel een openbaring.”

We gaan het zien. En morgen natuurlijk nabeschouwen in Sargasso’s Zomergastenrecensie (hier te lezen) , die deze keer op uitnodiging van Sargasso zal worden verzorgd door filmmaker Robin van Erven Dorens, onder meer bekend van zijn documentaires over Michail Gorbarsjov, over Defunkt-frontman Jospeh Bowie en over zijn grootvaders sportwagen die in handen van Prins Bernhard is gevallen.

Robin van Erven Dorens over zomergast Louis van Gaal:

Van Gaal is natuurlijk een interessante man, een leraar die veel te vertellen heeft, maar die ook op een irritante manier belerend kan zijn. Zou hij ons alleen maar gaan vertellen hoe het zit, of ontstaat er ook iets van een dialoog? Ik hoop het wel want voetbal is een geweldig gespreksonderwerp.

Van Gaal’s verleden biedt legio schitterende verhalen, maar ook zijn visie op techniek, tactiek en strategie (kan het nu eindelijk eens afgelopen zijn met dat Hollandse gezever over de zogenaamde superioriteit van ‘aanvallend’ voetbal?), de sociale en psychologische aspecten, het werken met jonge spelers, die rijk en populair zijn, en vol met hormonen, maar nog geen weet hebben van het leven. Allemaal onderwerpen die mij doen uitkijken naar aanstaande zondag. Maar voetbal is ook een bepalend ritueel van onze cultuur geworden, een sublimatie van oorlogvoeren, met zijn eigen steeds weer veranderende gebruiken, regels, priesters en hogepriesters. Misschien gaat het interview daar ook iets van vangen. Dat zou mooi zijn, want is niet Zomergasten zelf ook een bijna religieus ritueel geworden?”

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Volgende