Epiktetos (3): De dingen binnen onze macht

De kern van Epiktetos’ leer wordt goed samengevat in het volgende citaat, dat overigens niet van hem is: Maak gebruik van wat in je macht ligt, en aanvaard het overige zoals het komt. Sommige dingen zijn aan ons om te doen en andere dingen zijn niet voor ons weggelegd. Onze meningen zijn van onszelf, net als onze impulsen, verlangens, afkerigheden. Onze lichamen zijn niet van ons, evenmin als onze bezittingen, onze reputaties of onze openbare ambten. (Encheiridion 1.1) Volgens Epiktetos zijn er dus twee scenario’s: soms zijn we bij machte dingen te veranderen en soms liggen dingen buiten onze macht. Aan de dingen die buiten ons vermogen liggen kunnen we vaak maar weinig doen. Maar binnen onze macht ligt onder andere onze houding tegenover die omstandigheden. Dus stel, je breekt je been op een heel onhandig moment. Dan kun je je daar wel over lopen opwinden, of bij de pakken neerzitten, maar je kunt de situatie zoals die is toch niet veranderen. Wat je wél kunt doen is er het beste van maken, bijvoorbeeld door te genieten van de voorgeschreven rust.

Door: Foto: Bron: Livius.org
Foto: bron: Livius.org

Seneca (3): De negatieve emoties te lijf

, door

In zijn psychologie maakt Seneca een onderscheid tussen ‘vrijwillige reacties’ en ‘onvrijwillige reacties’. De laatste zijn onze impulsieve en emotionele reacties. De eerste zijn reacties die voortkomen uit onze eigen rationele keuzes.

Met positieve emoties hadden de stoïcijnen geen probleem. Positieve emoties zijn goed, hoewel je een echte stoïcijn nooit zal betrappen op onbezonnenheid. Onvrijwillige reacties die leiden tot positieve emoties worden naar waarde geschat, maar indien nodig tot de orde geroepen in de stoïcijnse geest.

Woede

Seneca geeft als voorbeeld de woede. Het is niet alleen een zeer onprettige emotie, maar doordat woede ontstaat als onvrijwillige reactie leidt het ook vaak tot onverstandige daden. Woede komt volgens Seneca voort uit verkeerde verwachtingen en is destructief.

Wat we moeten doen om woede tegen te gaan, is in eerste instantie onze verwachtingen bijstellen. De wereld en de mensen om ons heen zijn niet perfect. Niet alles zal altijd op rolletjes lopen. Wie zich daarop instelt, wordt vanzelf al minder vaak kwaad.

Wat iemand volgens Seneca het beste kan doen, is zich na het opstaan indenken wat er die dag allemaal fout zou kunnen lopen, en zich daar vervolgens op voorbereiden. Zo iemand zal zich niet de hele dag over alles en nog wat ergeren, en kan opgelucht slapengaan omdat tenminste niet iedere ramp daadwerkelijk heeft plaatsgevonden.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Woede-aanval kost Barclays topman zijn baan

, door

Woede-aanval tegen bouwvakkers kost Barclays topman zijn baan. Het hoofd van de foreign exchange strategy Asia Pacific bij de Barclays bank ging op een zaterdagochtend door het lint tegen bouwvakkers naast zijn huis in Singapore. De Fransman was woest dat zijn gezin niet van de weekend-rust kon genieten en schold de bouwvakkers de huid vol. Een van hen filmde alles, het kostte de bankier zijn baan… [bron]

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-11-2022

Het tijdperk van de woede

, door

RECENSIE - Overal heerst paniek, zo lezen we op blz. 18 van Tijd van woede. En de auteur, Pankaj Mishra, meent het nog ook. De hele wereld verkeert volgens hem in een staat van paniek. Niemand weet nog waar het naar toe gaat met de aarde. We worden belaagd door kapitalisten, demagogen, terroristen en ga zo maar door, en we zijn onze grip op de toekomst volledig kwijt.

Het enige dat we gemeenschappelijk hebben, is de woede. Van blanke Amerikanen tot moslims, tot Indiase massa’s – iedereen is woedend.

En de oorzaak hiervan is… het kapitalisme. Na gedurende een eeuw het Westen te hebben geteisterd, begon het kapitalisme zo omstreeks 1900 met het ondergraven van het ‘niet-westen’. Wat zich daar heeft afgespeeld, is in wezen een herhaling van de Europese geschiedenis. Het kapitalisme met zijn corruptie en zijn ‘stuitende ongelijkheid’ leidde in Europa tot de opkomst van Hitler en Mussolini; inmiddels leidt het nieuwe kapitalisme (neoliberalisme en globalisering) tot de opkomst van nieuwe demagogen. Erdogan, Marine Le Pen, Modi, Trump, ze putten (p. 17) ‘uit dezelfde borrelende reservoirs van cynisme, verveling en onvrede.’

Dit is zo’n beetje de samenvatting van Tijd van woede. Waar dit alles toe zal leiden, weet de auteur  ook niet. Aan het slot van zijn epiloog (p. 301) wijst hij nog maar eens op de grote kloof tussen ‘een elite die de rijpe vruchten van de moderniteit plukt’ en ‘de ontwortelde massa’ die ’terugslaat met cultureel chauvinisme, populisme en rancuneuze wreedheid’. De groeiende tegenstellingen, zo luiden de laatste zin van dit boek

Foto: jamelah e. (cc)

Woede en schaamte

, door

COLUMN - In rouw blijk ik vrij slecht te zijn. Althans: ik bak niks van de geëigende stadia van rouwverwerking, ik haal ze allemaal door de war. Van depressie – stadium vier volgens de boekjes; aanvaarding, het vijfde en laatste stadium, scheen daarna eindelijk binnen bereik te liggen – schoot ik hopeloos en redeloos stadium twee in: boosheid.

Zeg maar gerust woede.

Niet dat ik tegenwoordig tierend door de straten loop, maar zodra iets me niet zint, overvalt een onblusbare boosheid me en neemt die me in de greep. Mijn lontje is kort, momenteel.

Mijn woede richt zich op niemand in het bijzonder en dus op alles en iedereen in het algemeen. Een ongerichte boosheid die zich hunkerend een uitweg zoekt. Met als gevolg dat ik bijna blij ben wanneer ik denk dat mijn woede dit keer gerechtvaardigd is. Dan mag ik namelijk eindelijk met recht & reden flink zieden, kan ik te langen leste echt schaamteloos laaiend zijn.

Nee, ik ben oprecht niet boos op mijn hartsvriendin annex echtgenote omdat zij dood ging, zoals iemand laatst suggereerde: zó verblind ben ik nou ook weer niet. Ik ben alleen maar immens – en vreselijk onvruchtbaar – boos op het lot. Boos dat zo’n grandioos mens geen langer leven beschoren was. Boos dat mijn allerbeste vriendin er niet meer is. Boos omdat ik me sindsdien zo ongeneeslijk kut voel.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quote van de Dag: Alarmfase

, door

Politici beloven van alles. Omdat ze het niet kunnen waarmaken, levert dat veel boosheid bij de kiezers op. En die woede van de kiezers komt vooral bij ons terecht. Want wij zijn toch het meest de partij van de gewone mensen.

PvdA-fractievoorzitter Hamer wast haar handen in onschuld, maar meldt daarna tussen neus en lippen dat alle geledingen van de PvdA in de ‘alarmfase’ verkeren en dat ze werkt aan een ‘reanimatieplan’.

Foto: Bart (cc)

Woede slecht voor je hart

, door

NIEUWS - ‘Denk toch om je hart!’ riepen we altijd tegen wijlen oom Jaap, als hij weer eens liep te kankeren op de wat luidruchtige spelende buurkinderen of uit zijn dak ging als de krant te laat was. Hij legde uiteindelijk rokend het loodje, gestorven aan vuurwerk.

Oom Jaap is de uitzondering op de regel, die de Harvard School of Public Health heeft gevonden. Mensen met een kort lontje hebben een verhoogd risico op een hartaanval of een beroerte. Het onderzoek is gebaseerd op data uit onderzoeksliteratuur.

Mensen die al aan hart-en vaatziekten lijden, hebben na een woedeuitbarsting vijf keer meer kans op een hartaanval. Maar ook mensen die minder vaak kwaad worden en gezonder zijn, lopen meer risico aan een boze bui te overlijden.

De onderzoekers bekeken negen onderzoeken, waaronder een Nederlands onderzoek uit 2011 dat oorzaken van een subarachnoïdale bloeding (beroerte) in kaart bracht. Dat onderzoek concludeerde dat koffie drinken en zware psychische arbeid de grootste triggers voor een beroerte zijn. Dat was een onderzoek onder 250 patiënten. De Harvard School of Public Health baseert de conclusies op de duizenden gevallen die men in de negen onderzoeken vond.

Eén keer per maand uit je dak gaan is nog niet zo gevaarlijk, twee tot vijf keer per dag is levensgevaarlijk (zie diagram). Een waarschuwing voor boze reaguurders? Zij denken misschien dat binnenvetters eerder aan een hartaanval ten onder gaan, dus gooien ze het er gewoon uit. Geen zware psychische arbeid, eerder gemakzuchtig de emotie boven de inhoud laten gaan.