Het verschil tussen ‘democratisch’ en ‘antidemocratisch’ wantrouwen

De AIVD maakt zich grote zorgen om het ‘anti-institutioneel extremisme’ in Nederland, nu het aantal aanhangers van complotdenkers blijft groeien. Volgens de veiligheidsdienst zouden meer dan honderdduizend mensen in mindere of meerdere mate geloven dat er internationaal en in Nederland een ‘kwaadaardige elite’ aan de macht is die bezit heeft genomen van de overheid, de media en de wetenschap. Dergelijk extremisme kan als het zich verder uitbreidt een gevaar opleveren voor de democratische rechtsorde, volgens de dienst. In De Groene van vorige week merkt inlichtingenexpert Jelle van Buuren op dat de AIVD anderzijds ook van mening is dat anti-institutionele kritiek wel degelijk hoort in een gezonde democratie:  ‘Het zich uitspreken tegen overheidsbeleid, het betwisten van de rechtvaardigheid van een rechterlijke uitspraak, politici bestempelen als elitair en de waarheid in twijfel trekken van een journalistiek of wetenschappelijk artikel, of de wet overtreden bij protesten, is niet extremistisch’. Erkend wordt dat ‘instabiliteit bij een democratische rechtsorde hoort’, dat tegenspraak en kritiek gestimuleerd moeten worden, dat felle meningsverschillen en polarisatie legitiem zijn, zolang de ander maar niet wordt gedehumaniseerd. Extremistische varianten van deze op zichzelf nuttige tegenspraak worden helaas echter gevoed door het falen van de instituties. De veiligheidsdienst wijst op de toeslagenaffaire, de problemen met de gaswinning in Groningen en de stikstofcrisis. Bovendien kwam Rutte vorig jaar in opspraak omdat hij uit eigen beweging sms’jes van zijn telefoon had gewist, wat parlementaire controle onmogelijk maakte. De AIVD: “Het vergroten van de weerbaarheid vraagt vooral om betrouwbaarheid en eerlijk communiceren van instituties”. Een nogal versleten stellingname. De vraag waar het om draait is natuurlijk wanneer er nu eindelijk een adequaat antwoord van de politiek komt dat een verdere groei van het extremisme kan tegengaan. Tolerant extremisme? Opmerkelijk is volgens Van Buuren dat de dienst die enerzijds waarschuwt voor het anti-institutioneel extremisme anderzijds spreekt over de ‘meest tolerante en inclusieve extremistische beweging’ van dit moment. Men zweert immers bij de vrijheid van meningsuiting en het recht om te demonstreren en veroordeelt oproepen tot geweld, schrijft de dienst. Het zal denk ik bedreigde politici, journalisten, zorgmedewerkers en andere werknemers in de publieke dienstverlening niet helemaal geruststellen. Enige begripsverheldering lijkt hier ook noodzakelijk. Van Buuren eindigt met het onderscheid van de politicoloog Pierre Rosanvallon tussen ‘democratisch’ en ‘antidemocratisch’ wantrouwen. 'Waar de eerste vorm van wantrouwen een noodzakelijk tegenwicht vormt en daarmee in feite de democratie versterkt, zou antidemocratisch wantrouwen vooral destructieve gevolgen hebben. Democratisch wantrouwen kan volgens Rosanvallon omslaan van een gezonde en noodzakelijke vorm van kritiek in een banale vorm van oppositie tegen de democratie zelf. In plaats van toezicht en kritiek in te zetten om medeburgers actiever bij de publieke zaak te betrekken, keert antidemocratisch wantrouwen zich tegen de publieke zaak.' Ik begrijp het onderscheid. Maar zoiets vraagt natuurlijk wel om een verdere concretisering. Welke vorm van wantrouwen is acceptabel, wanneer is wantrouwen een werkelijk gevaar voor de democratische orde en waar ligt dan het omslagpunt? De vraag is dan vervolgens natuurlijk hoe het gevaar kan worden afgewend. En daar liggen volgens mij twee grote valkuilen. De eerste is dat acceptatie van wantrouwende uitspraken afhankelijk wordt gemaakt van de eigen opvattingen over wat wel en wat niet te rechtvaardigen is bij het beoordelen van het handelen van de overheid. Zo van: ik zie er niets kwaads in, dat moet u ook begrijpen en daarom is uw wantrouwen niet terecht. En de tweede valkuil is het wantrouwen veroordelen op de vorm, het ressentiment, of de bewoordingen waarin het wordt geuit zonder ook maar enige aandacht te besteden aan de gronden voor het wantrouwen. Zowel het een als het ander heeft een groot risico op een averechts effect: volharding in het wantrouwen en kans op een verdere groei van het anti-institutioneel extremisme. [overgenomen van Free Flow of Information]

Door: Foto: SP (cc)

Sleepwet zorgt in politiek voor generatieconflict

Drie van de vier jongerenorganisaties van partijen die deel uitmaken van het kabinet-Rutte III zijn tegen de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. De JOVD, die bij de VVD hoort, en de Jonge Democraten van D66 gaan in de aanloop naar het referendum op 21 maart campagne voeren voor een ‘Nee’. Perspectief, de jongeren van de ChristenUnie, is tegen de wet, maar houdt zich bij de campagne afzijdig.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Nieuwe varianten WannaCry-ransomware opgedoken.

Ondanks eerdere berichten dat de WannaCry ransomware is gestopt, zijn er weer nieuwe varianten opgedoken.

Today (14 May 2017), 2 new variants appeared. One working which I blocked by registering the new domain name, and the second which is only partially working because it only spreads and does *not* encrypt files due to a corrupted archive.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.