De eerste filosofen (9): Empedokles

Empedokles: het multitalent van Sicilië In de vijfde eeuw voor onze jaartelling leefde de in de Griekse kolonie Akragas op Sicilië geboren filosoof Empedokles. Hij was bedreven in de dichtkunst en gold als autoriteit op het gebied van religie en magie. Hij bemoeide zich ook met staatszaken en was in zijn tijd een vermaard geneesheer. In die hoedanigheid zou hij zelfs iemand uit de dood weer tot leven hebben gebracht. Maar ook was hij een wetenschapper. Hij had begrepen dat de wind en moerassen ziekten konden veroorzaken, zeker in combinatie met elkaar, en had dankzij dat inzicht veel succes met het bestrijden van epidemieën. Al met al dus een type dat van vele markten thuis was, die Empedokles. Hij trad bovendien op als goeroe.

Door: Foto: (bron: livius.org)
Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | Een goed gesprek over eten

, door

COLUMN - Het is niet meer tegen te houden. Wij worden allen vleesverlaters. Op dit moment zijn er pakweg een miljoen vegetariërs en zo’n honderdduizend veganisten. Dat lijkt niet veel, maar het gaat hier om een verdubbeling in luttele jaren tijd. En die onstuimige groei zal waarschijnlijk alleen maar doorzetten. Nog tien, twintig jaar, en vlees eten heeft hetzelfde imago als roken anno 2018. De grote vraag is natuurlijk wat hiervan de gevolgen zullen zijn. Gunstig voor dieren, dat is duidelijk. Maar voor de mens? Al die tofoe, bonen en pompoen, gaan we daar geestelijk op vooruit? (Afgezien van het feit dat we zouden kunnen genieten van het gevoel dat we goed bezig zijn.)

De klassieke voedingsleer zegt van niet. Voeding, dat draait om suikers, vetten en eiwitten, en een handjevol zeldzamer bestanddelen. Zolang je daar genoeg van binnenkrijgt, is er niks aan de hand. Ongeacht waar het vandaan komt. Dat is de klassieke opvatting. En u raadt het al: die klopt niet. We zijn namelijk niet de enigen die genieten van onze spijsvertering. Onze darmen zitten vol bacteriën die enthousiast met ons mee-eten. Maar (en nu komt het): wélke bacteriën dat zijn, hangt af van de samenstelling van ons voedsel. En daar komt bij: die bacteriën communiceren met ons brein. Langs neurologisch én chemische weg. Met andere woorden: uw darmen praten met uw brein, en als uw voedselpatroon verandert, verandert het gesprek. Dus nogmaals: zijn vegetariërs en veganisten wijzer – of juist niet?

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

De Vegetarische Slager reageert op Kamervragen

, door

Het briljante antwoord van de Vegetarische Slager op Kamervragen over zijn producten. CDA Kamerlid Jaco Geurts vond benamingen van vegetarische producten misleidend en stelde dat de Vegetarische Slager meelifte op ´het goede imago van de vleessector´. Geurts diende vervolgens Kamervragen over vegetarische kipspiesjes in. Kijk naar de reactie de Vegetarische Slager die met humor het klagende Kamerlid de hand toereikt (vanaf 0.55 wordt het hilarisch).

Foto: Vlees!

Flexinist

, door

COLUMN - Ik ben er een geworden. Ondanks dat ze eigenlijk niet bestaan. Maar toch.

Maar laten we bij het begin beginnen: de vleesconsumptie, bij ons in het westen maar ook in het algemeen, ligt veel te hoog. Dat is dramatisch voor het klimaat. Slecht voor de gezondheid. Er is allerlei gerotzooi in de vleessector. En last but not least is het ook heel zielig voor de dieren. Hoewel ‘zielig’ niet helemaal de lading dekt, als het gaat om het in erbarmelijke omstandigheden gevangenhouden van miljarden levende wezens.

Een deel van de lezers ben ik nu al kwijt, die zitten, al het bewijs ten spijt, al schuimbekkend een commentje te tikken. Want zo gaat dat, als het gaat over minder vlees eten, dat roept heftige emoties op. Ook al zijn er eigenlijk wel belangrijkere dingen, zoals in dit geval het milieu en onze gezondheid. Zo zij het, ik schrijf dit stuk niet voor hen die nu al een rood waas voor ogen hebben.

De termen voor mensen die geen of minder vlees eten zijn grotendeels wel bekend, al betekenen ze niet voor iedereen hetzelfde. De vegetariër, die geen dode dieren eet (maar soms dan wel weer vis, gevogelte, of insecten). De flexitarier, een uitvinding van Natuur en Milieu, die af en toe het vlees achterwege laat.* En de veganist, de in de beeldvorming wat militante radicalo die alle dierproducten rücksichtslos afzweert. Ook als het gaat om die leren bank of schoenen, die lepel honing in de thee, of iets met kleurstof gewonnen uit geperste rode luizen.

Foto: Opgelet, onderstaande tekst kan sporen van ironie bevatten

KRAS | Schnitzelgate en identiteit

, door

Dezer dagen vraag ik mij wel eens af wat er zou gebeuren als iemand op het idee kwam ‘vegetarische kipstuxkes’ te verkopen waar wél kip in zat. Want hé, als je ‘kip’ mag zetten op iets met 0% vogel, dan toch ook ‘vegetarisch’ op iets met 95% plantaardige ingrediënten. Het huis zou vermoedelijk weer te klein zijn, maar dan op een andere manier.

Iemand kan me vast wel uitleggen dat de vergelijking niet opgaat, maar Schnitzelgate is niettemin tekenend voor de asymmetrische identiteitscrisis in het eiwitschap. Margarine is al lang het stadium voorbij dat het zich wil afficheren als ‘vegaboter’. Denk tahoe. Denk falaffel. Denk tempé. De kipstuxkes zijn niet zozeer een symptoom van misleidende labeling als wel van een adolescent minderwaardigheidscomplex.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: debbychen (cc)

Soja, de witte moker

, door

COLUMN - Je bent erop berekend dat de alcoholisten en de tabakisten als eerste de pijp aan Maarten geven. Hoe dan te verklaren dat in mijn vriendinnenkring uitgerekend de vegetariërs vroegtijdig de reis naar de eeuwige jachtvelden aanvingen?

Ik had hier geen antwoord op. Dat was één van de mysteriën des levens. Mij buggen deed het wel. Ik hang halfslachtig een geloof aan van “gezond eten doet langer leven”. Ben ik ziek dan probeer ik mijn gedrag te beteren: niet meer schransen, geen drank, tabak absolute no go, bewegen, vroeg naar bed. Maar als de grootst mogelijke gezondheidsfreaks die ik kende allemaal 10 jaar eerder dan de rest kanker kregen was er iets dat ik niet vatte.

Ik vroeg het rond. Niemand wist het. Stress werd geopperd als mogelijke factor. Het werd er niet helderder op.

Tot ik het volgende eindelijk begreep: oestrogenen laten dingen groeien en progestagenen remmen die groei weer af. Voornamelijk in de speciale vrouwenzones zoals borsten en baarmoeder. Het kwartje bleef maar vallen. Wat aten die vegetarische vriendinnen van me bij de kilo’s? Tofu, tempeh, vleesvervangers gemaakt van… soja! Soja, een bron van plantaardige oestrogenen. Tel daarbij op dat de productie van progesteron in het vrouwenlichaam vanaf 40 jaar een duikvlucht neemt terwijl die van oestrogeen juist himmelhoche pieken vertoont en klaar is het antwoord: SOJA! Soja, bom van oestrogeen!

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Vlees: hoe het ook kan

, door

Tja, het is me wat met die vleesconsumptie. Die moet terug, en als u dat niet gelooft, dan wonen wij op verschillende planeten en ontbreekt elke basis voor begrip. Een ideaal moment, dunkt me, om het mooie adagium van Michael Pollan in de praktijk te brengen: “eat less, pay more”. Niks kiloknaller. Subliem vlees dat van een goede veehouder via een goede slager is gegaan. Duur, ja, maar aan zulk vlees één keer per week heb je vele malen meer plezier dan aan zevenmaal treurlapjes. Zo doe ik het.

Maar het kan natuurlijk ook anders. Je kunt ook op de fundamentalistische toer gaan en over al het vleselijke (van bord zo niet van bed) op vertoornde wijze de banvloek uitroepen. Er zijn individuen voor wie dat de Enige Juiste Weg is. Gewoonlijk spreken zij dit ook met die hoorbare hoofdletters uit.
Let wel, ik heb vegetariërs zowel onder mijn vrienden als in mijn familiekring. Prima mensen met wie wederzijds respect voor elkaars leefwijze heel goed mogelijk is. Over die mensen heb ik het hier nadrukkelijk niet.

Ik doel nu op die militante vegetariërs die menen hun boodschap het best over het voetlicht te kunnen brengen door in niet mis te verstane bewoordingen uit te weiden over de geestelijke onvolkomenheid van de primitievelingen onder ons die nog verkiezen zich met dood dier te voeden. Zij worden des te onuitstaanbaarder wanneer zij hun fundamentalistische visie overgieten met een pseudo-wetenschappelijk sausje dat er qua wolligheid zowaar in slaagt het geitenwollen gepsychologiseer van de jaren ’60 ruimschoots te overtreffen. Je houdt het anno 2011 niet meer voor mogelijk, maar het kan.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Volgende