Traditie Archives

Op zoek naar een nieuwe definitie van mannelijkheid

8 december 2022 , 08:00 , door Studium Generale Universiteit Utrecht

COLUMN - van Rosa van den Dool

De emancipatie van de vrouw kent een lange geschiedenis en zet zich stukje bij beetje voort. Hoe zit het eigenlijk met de emancipatie van mannen? Moet de man wel emanciperen, en zo ja, hoe?

Feminisme heeft een duidelijk doel: meer gendergelijkheid creëren. Door de emancipatie van de vrouw en van lhbtqia-personen, komt dit streven langzaam dichterbij. Maar om echte gelijkwaardigheid te kunnen bereiken, moeten mannen meer doen dan alleen het aanmoedigen van feminisme vanaf de zijlijn. Gendergelijkheid nastreven kan namelijk alleen als de man ook emancipeert.

Mannelijkheidsnormen

Waarom moeten mannen emanciperen? “De man zit vast in traditionele normen van mannelijkheid,” legt historicus prof. Geertje Mak uit. “Zo heb je de Tarzanman, die is stoer, sterk en competitief. Maar je hebt tegenwoordig ook de Zuidasman; die is beheerst, rationeel, redelijk en verantwoordelijk.” Twee verschillende soorten van mannelijkheid, maar tóch benadrukken ze allebei een mannelijk ideaalbeeld. Binnen de norm van mannelijkheid horen eigenschappen als kwetsbaarheid, zachtaardigheid, empathie of medeleven niet thuis. In het mannelijkheidshokje is nog geen ruimte voor eigenschappen die als vrouwelijk beschouwd worden.

Het toewijzen van bepaalde eigenschappen aan mannelijkheid of vrouwelijkheid heeft volgens Geertje Mak niet altijd zo bestaan. “Vroeger werden mensen in het gareel gehouden door macht en geweld, nu doen we dat zelf, door een norm vast te stellen.” Hoe we mannelijkheid tegenwoordig definiëren komt voort uit het idee van de ‘hegemoniale man’ dat begin 19e eeuw ontstond: het type man dat dominant, krachtig, zelfverzekerd en competitief is. Dit mannelijk ideaalbeeld sloot automatisch andere typen mannelijkheid uit.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Closing Time | Evoluerende traditie

27 april 2019 , 16:00 , door P.J. Cokema

Geen idee hoeveel traditities er vandaag in het land te zien waren, maar grote kans dat er maar weinig eigentijdse klompendansen bij waren. Elders in de wereld is dat wel anders, waar Ierse en hillbilly klompendansen geëvolueerd zijn.

Uiteraard bestaat het traditionele werk daar ook nog, maar het zou best eens kunnen dat door de traditie te moderniseren, de folklore ook levend blijft. Wellicht iets voor de uitstervende Oranjeverenigingen om over na te denken.

Foto: IISG (cc)

Online nieuwjaarsrecepties

2 januari 2021 , 08:00 , door P.J. Cokema

De jaarlijkse gemeentelijke nieuwjaarsrecepties gaan niet door. Niet op de traditionele wijze: de burgemeester ontvangt lokale ondernemers, vertegenwoordigers van organisaties en wat individuele burgers onder het genot van een nootje en een drankje.

Dat gaat dit jaar niet door, want u weet wel…. De lokale overheid kan het natuurlijk niet maken de lockdown te trotseren. Geen nieuwjaarstoespraken van burgermoeders- en vaders? Geen erepenningen, stadscomplimenten, vrijwilligersprijzen en de lokale ‘inwoner van het jaar’?

Dat soort eerbetoon kreeg vaak een plaats op de gemeentelijke nieuwjaarsrecepties. Zowel de recepties als de huldeblijken gaan dit jaar online.

In Oldebroek was men er op tijd bij en de burgemeester reikte de Oldebroeker Erepenning op 19 december al twee inwoners. Door de lokale omroep gefilmd en gisteren uitgezonden, als zijnde een ‘Anders dan anders’-nieuwjaarsreceptie.

De gemeente Eindhoven zendt vandaag een videoboodschap uit op haar de internetpagina en social media. De inhoud is nog verborgen gehouden, want “Eindhoven wil de inwoners graag verrassen, zegt een woordvoerder.”

Ook Leiden houdt van verrassingen. Op 4 januari kunnen inwoners deelnemen aan een online nieuwjaarsreceptie (wel vooraf registreren). Behalve de nieuwjaarstoespraak van de burgmeester en een interactief programma met wethouders en gasten, staat er een ‘verrassende afsluiting’ op het programma. Gokje? Dat wordt een van de Leidse jongeren die coronaproof lekker bezig zijn geweest.

Foto: Richard (cc)

Het proactieve Driekoningen-stukje

5 januari 2019 , 08:00 , door Jona Lendering

COLUMN - Morgen is het 6 januari ofwel Driekoningen ofwel Epifanie ofwel een van die momenten waarop kwakhistorici hun kans grijpen om even wat onzin in de krant te krijgen. Het jaar is nog jong, de krant van vandaag heeft ruimte, de nieuwsredacties zijn nog niet helemaal scherp en oudheidkundigen bijten, anders dan klimaatwetenschappers en artsen, zelden terug als er onzin wordt gedebiteerd. Tijd dus voor weer een proactief stukje – ik las laatst dat er al een vakterm voor zulke voorwaartse verdediging was: prebunking – zodat u weet wat u vandaag niet hoeft te geloven.

Er waren drie koningen

Tweemaal niet waar. Het verhaal over het bezoek van de wijzen uit het oosten is alleen te lezen in het evangelie van Matteüs – en wel hier – en vermeldt (a) geen koningen en (b) geen aantallen. Een onbepaald aantal magoi verschijnt ten tonele, dat is alles. Het aantal van drie is afgeleid van het drietal geschenken (goud, wierook en mirre) maar in de oosterse kerken kunnen het er twaalf zijn.

De namen Caspar, Balthasar en Melchior zijn later verzonnen, al zijn ze al te lezen in de laatantieke Sant’ Apollinare in Ravenna. Zie boven. Merk op dat ze geen koninklijke attributen hebben. De koninklijke status zou een toevoeging zijn uit de Middeleeuwen, gebaseerd op Psalm 72.11:

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Waan van de dag

Klimaat bedreigt traditie

20 april 2019 , 10:47 , door P.J. Cokema

NIEUWS - Het wordt een warm Pasen. Terwijl hogere temperaturen en gebrek aan neerslag nu al een bedreiging vormt voor graanoogsten en kievitskuikens, zijn klimaatsceptici wonderbaarlijk stil over hoe klimaatopwarming een actuele bedreiging vormt voor eeuwenoude Nederlandse tradities.

Foto: © Sargasso logo Goed volk

Goed volk | Zin en onzin over Halloween

8 oktober 2018 , 15:30 , door Hans Overduin

ACHTERGROND - Een paar decennia geleden zijn er een paar feesten overgewaaid uit het land aan de andere zijde van de Atlantische Oceaan, meer specifiek: Valentijnsdag en Halloween. Beide feestdagen zijn door emigranten meegenomen uit Europa en kort door de bocht kun je redeneren dat de Amerikanen deze feesten voor ons behouden en bewaard hebben, althans voor de Nederlanders, want elders in Europa zijn deze feesten nooit weggeweest.

Met name Halloween is behoorlijk gedeformeerd tot ons gekomen, positiever gezegd: in zijn laatste ontwikkelingsfase waarbij speelsheid en commercie de boventoon voeren. Vervolgens hebben met name orthodox-christelijke gemeenschappen (orthodox-gereformeerden en evangelikalen) zich, niet gehinderd door grondige kennis terzake, tegen Halloween gekant als zijnde een orgie van hekserij, magie en dood. En dat is jammer, want de oorsprong van Halloween verraadt heel andere intenties. En omdat over ruim drie weken ook in Nederland weer Halloween gevierd gaat worden en er ongetwijfeld weer enige flauwekul het net op zal worden geslingerd, wil ik dit voor zijn door de nodige feiten op een rijtje te zetten. Want Halloween is een intrigerend brok – van origine – Keltische volkscultuur.

De christelijke traditie

De naam Halloween (of Hallowe’en; ‘hallow’ betekent ‘holy’) komt voor het eerst voor in 1745 en is een samentrekking van de woorden All Hallows’ Evening en staat ook bekend onder de namen Allhalloween, All Hallows’ Eve (1556) of All Saints’ Eve, die duidelijker verwijzen naar het Rooms Katholieke en Anglicaanse hoogfeest van Allerheiligen (All Hallows’ Day) waarop de gedachtenis aan alle christelijke heiligen en martelaren en in feite alle christenen die reeds in de hemel zijn wordt gevierd. De Oosters-Orthodoxe Kerk kent een soortgelijk feest rond Pinksteren, maar dat is een verhaal apart. Allerheiligen wordt sinds de instelling door paus Gregorius IV op 1 november gevierd.

Foto: CHRISTOPHER DOMBRES (cc)

Alledaags racisme

7 juli 2016 , 08:00 , door Karin Spaink

COLUMN - Sander van Walsum beschreef in de zaterdageditie van de Volkskrant zijn positie ten opzichte van het racismedebat – plus, en passant, van de zwartepietendiscussie. Hij was altijd solidair geweest met de strijd tegen discriminatie. Maar met ‘de verhalen van mensen die zich in Nederland het slachtoffer voelen van racisme’ heeft hij weinig affiniteit, bekent hij, ‘want zij zijn niet rechteloos.’ Anderzijds sluit hij ‘niet uit dat hierin het onbegrip doorklinkt van iemand wiens voorouders vrije burgers waren van een welvarend land.’

Die laatste opmerking sneed nog het meest hout. Witte middelbare heren zijn niet de beste rapporteurs van alledaags racisme; dat Van Walsum dergelijke veelvuldige, soms zeer pijnlijke ervaringen aanmerkt als je slachtoffer ‘voelen’, alsof het een particuliere interpretatie is, onderstreept dat. Alledaags racisme is bepaald geen ‘gevoel’.

De term ‘alledaags racisme’ werd in de jaren tachtig geïntroduceerd door Philomena Essed; een koepelbegrip voor de stortvloed aan alledaagse terechtwijzingen, paternalismes, kleineringen, onwetendheden en soms agressieve bejegeningen die iedereen die niet wit is, ten deel valt. Ze muntte de term naar analogie van het toen net school makende begrip ‘alledaags seksisme’. Juist ja: de stortvloed aan terechtwijzingen, paternalismes, agressieve bejegeningen enzovoorts die vrouwen dagelijks ten deel valt.

Waan van de dag

Ook België kent nu zwartepieten-rumoer

19 maart 2015 , 22:01 , door P.J. Cokema

NIEUWS - Nadat een Franse journalist zich afvroeg of de Belgische minister van Buitenlandse Zaken er wel goed aan had gedaan afgelopen zaterdag zwart geschminkt mee te doen aan de jaarlijkse Noirauds (de Zwarten), is er nu ook in België “zwarte pieten rumoer”.
De Nigeriaanse schrijfster Chika Unigwe, die in België woont, schrijft dat in elk ander fatsoenlijk land iemands politieke carrière voorbij zou zijn. Er is niks veranderd sinds de dagen van Leopold, voegt ze daar nog aan toe.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Carnaval.com Studios (cc)

Kunst op Zondag | Carnavalswagens

7 februari 2016 , 08:00 , door P.J. Cokema

Dit weekend gaat het carnaval loos. Een stukje cultuur waarbij, naar verluidt, rangen en standen er niet toe doen en de spot wordt gedreven met de waan van de dag.

Voor velen bekend als een prachtig feest, waar je ongeremd jezelf kan zijn, mits verscholen achter maskers, pruiken en zotte kledij. Voor veel anderen bekend als een orgie van bierzuipen, lallen en billenknijpen. De vermeende carnavalsvierder die zich daaraan overgeeft heeft het carnaval net zo min begrepen als degenen die carnaval als louter een orgie van ongepaste zondigheid ziet.

Geen mens houdt het vol 365 dagen per jaar te hossen en te zingen, maar de wereld op vrolijke wijze op haar kop te zetten zou niet tot één week beperkt moeten zijn. De mens is te weinig nar.

Hoogtepunt van menig carnavalsfeest is de parade van carnavalswagens. Kunst of kunstig, u mag het zeggen. Zeker is dat hier veel creativiteit en ambachtelijkheid in is gaan zitten.

Het grappige is dat niet alleen humor om de humor voorbij rijdt. De essentie van carnaval indachtig, kun je ook maatschappelijk en/of politiek betrokken spot langs zien rijden. Het bespotten van staat (de politiek, de politici), kerk (of religie) en kapitaal (bedrijven, banken) hoort van oudsher bij carnaval.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling