Hulspas weet het | Leren leven met het multiversum

We leven in een multiversum. Dat werd de NRC-lezer afgelopen zaterdag goed ingepeperd. Het stond op de voorpagina van de krant, op de voorpagina van de wetenschapsbijlage, en dan waren er twee pagina’s in de bijlage met een interview met Andrei Linde en zijn vrouw Renata Kallosh. Heel aardige mensen, deze beide wiskundigen, dat is duidelijk. En ze verkondigen het multiversum. Ons heelal is er slechts één uit vele. Oud nieuws, zult u denken. Zeker. Maar wellicht niet voor NRC-lezers. Voor de goede orde, we zullen zo’n ander universum van Andrei en Renata nooit betreden, nooit zien, nooit kunnen bewijzen. Het betreft hier namelijk geen natuurkunde maar hogere wiskunde. Tijdens mijn studie natuur-  en sterrenkunde leerde ik dat de wiskunde veel meer kan aantonen dan waar de natuurkunde behoefte aan had.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022
Foto: StarryEarth (cc)

Is ET nu wél gevonden? (Het zal wel niet.)

Het is met ET als met poema’s op de Veluwe of het monster van Loch Ness: zo nu en dan is er een bericht over een waarneming, maar uiteindelijk verdampt het nieuws. Zoals zes weken geleden. Dat zal ook dit keer wel het geval zijn, maar het is desondanks interessant dat een beperkt aantal sterren van een redelijk normaal type een regelmatig terugkerend signaal afgeeft. De wetenschappers hebben alle mogelijke verklaringen bekeken en overwegen ook dat buitenaardse wezens elkaar willen tonen dat ze bestaan.

Zou het?

De onderzoekers menen dat de “signals probably from Extraterrestrial Intelligence” zijn, maar wij weten dat onderzoekers nogal eens het belang van hun vondsten overdrijven. We zullen niet snel weten wie er gelijk heeft, maar dit moet een van de eerste keren zijn dat ET in een peer-reviewed wetenschappelijk tijdschrift wordt genoemd als een serieuze verklaring van de waarnemingen.

Persoonlijk denk ik wel eens dat het verlangen ET te vinden zó groot is dat wetenschappers de benodigde zelfkritiek wat makkelijk laten varen, maar van de andere kant: we moeten ET een keer vinden, dus waarom niet op deze elfde oktober 2016?

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Post-Atheïst

Post-atheïst | Religie en wetenschap

COLUMN - Het is jammer dat we niet wonen in Amerika of Australië, want daar is dinsdagavond een maansverduistering te zien en dat is toch altijd indrukwekkend. Als er veel stof in de atmosfeer zit, kleurt de maan bloedrood. Geen wonder dat de oude volken er een akelig voorteken in zagen.

De Mesopotamiërs dachten dat het aangaf dat binnen honderd dagen een vorst zou sterven. Het aardige is dat dit klopt. Er zijn namelijk nogal wat staatshoofden en het zou vreemd zijn als er binnen honderd dagen niet ergens een regeringswisseling was.

Kleitablet (British Museum) met een lijst van verduisteringen tussen 518 en 465 v.Chr. Vermeld is onder de dood van de Perzische koning Xerxes.

Uit hun voortekencatalogus kennen we de betekenis die de Mesopotamiërs gaven aan allerlei hemelse verschijnselen. Als de hemelgoden bijvoorbeeld het sterrenbeeld Maagd hoog aan de hemel plaatsten, waarschuwden ze de mensen voor de naderende overstroming van de Eufraat en Tigris. Wij beschouwen dat niet als een wonder omdat wij weten dat de seizoenwisseling, smeltende sneeuw en de plaats van de sterrenbeelden allemaal samenhangen met dezelfde scheve baan van de aarde om de zon, maar dat wisten de Mesopotamiërs niet. Zij waren vooral de goden dankbaar voor het hulpmiddel om toekomstige waterstanden te voorspellen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Boekrecensie | Het universum uitgelegd aan mijn kleinkinderen

Wat was er voor de oerknal? Waarom weten wij zo zeker dat er kernexplosies in de zon plaatsvinden? En wat zijn zwarte gaten nou precies?

Voor filosofisch ingestelde kinderen is er een mooi boekje verschenen over de geschiedenis van het universum. Hubert Reeves behandelt in dialoogvorm een keur aan vragen die ingaan op allerlei aspecten van het heelal. Als grootvader is hij met zijn kleindochter in gesprek over zijn vakgebied: de astronomie. Vanuit hun ligstoelen bekijken zij de nachtelijke sterrenhemel.

Het boek begint met een hoofdstukje over de menselijke voortplanting. Dat lijkt misschien overbodig in een kinderboek over sterrenkunde, maar het heeft toch een functie: Reeves wil zijn kleinkind uit leggen dat wij zelf ook sterrenstof zijn.

Hij gebruikt in het boek vaker huis- en tuinbegrippen om het universum te beschrijven. Bijvoorbeeld: het heelal kun je vergelijken met een rozijnenpudding en ons sterrenstelsel is net een bijenkorf. Dat is de kracht van dit kinderboek: abstracte feiten over het universum worden uitgelegd aan de hand van alledaagse voorbeelden. Hubert Reeves weet ook een brug te slaan tussen astronomische kennis en het klimaatprobleem.

De kleindochter stelt goede vragen. Ze wil bijvoorbeeld weten hoe je de leeftijd van de zon kunt bepalen en waarom er op de aarde wel zuurstof is en op andere planeten niet. Het boeiendste onderwerp vind ik of er in de toekomst op aarde een hogere levensvorm dan de mens te verwachten is. Als wij ons hebben ontwikkeld vanuit eencelligen, dan is het toch niet ondenkbaar dat de mens zal evolueren tot een nog complexer wezen?

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Kepler vindt vijf nieuwe buren

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

De Kepler-sonde (Foto: NASA/geen copyright)

Langzaam aan, beetje bij beetje maar gestaag wordt er door astronomen gewerkt aan een antwoord op één van de Grote Vragen: zijn we alleen in het universum of hebben we buren? Alle speculaties en berekeningen ten spijt is er eigenlijk maar één manier waarop we zeker weten hoe de zaken ervoor staan, we zullen het met onze eigen ogen moeten zien. Empirisch bewijs van buitenaards leven dus. Geen gemakkelijke opgave, gesteld dat het voorlopig nog wel even buiten ons bereik zal blijven om zelfs maar naar de meest dichtstbijzijnde sterren te reizen. De aanpak die astronomen nu voor handen hebben gaat dan ook niet uit van dichtbij zijn maar van heel goed kijken. Om precies en ver te kunnen kijken bouwen de heren en dames sterrenkundigen aan de ene kant steeds grotere telescopen en lanceren ze aan de andere kant steeds betere telescopen de ruimte in, waar ze geen last hebben van lichtvervuiling en dampkringen.

In mei 2009 werd de Kepler sonde gelanceerd door NASA. Deze satelliet bestaat uit een hele grote telescoop die gebruikt wordt om exoplaneten te ontdekken. Exoplaneten zijn planeten die horen bij andere sterren dan onze zon en aangezien al het bekende leven zich tot nu toe op planeten bevindt is het een zinnige eerste stap om naar nieuw leven te zoeken (hoewel het volgens sommigen waarschijnlijker is dat buitenaardsen op de manen van die exoplaneten zullen leven).

Tot op heden werden exoplaneten ontdekt door te zoeken naar zogenaamde ‘wobbelende’ sterren. Door de aantrekkingskracht van hun planeten draaien deze sterren niet geheel rond hun eigen as maar wiebelen ze een beetje heen en weer (zoals een kogelslingeraar ook niet geheel rond zijn as draait). Dit is alleen merkbaar het geval als de exoplaneet erg groot is. De planeten die tot nu toe gevonden zijn (bijvoorbeeld door de Hubble telescoop) zijn dan ook van het formaat Jupiter en dus niet bewoonbaar voor Aarde-achtig leven. De zoektocht naar exoplaneten is tot nu toe erg succesvol. Er zijn inmiddels al meer dan 400 (grote) exoplaneten ontdekt.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: De Tranen van Laurentius

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Vallende sterren tattoo (Foto: Flickr/cwalker71)

Wie vannacht de slaap niet kan vatten en behoefte heeft aan wat astronomisch spektakel heeft geluk: in de nacht van 12 op 13 augustus zal de jaarlijkse meteorenregen bekend als de Perseiden te zien zijn. Deze meteorenregen (of nog mooier: -zwerm), trekt zoals elk jaar midden Augustus aan ons voorbij en zorgt ervoor dat we met een beetje mazzel tientallen ‘vallende sterren’ met het blote oog kunnen waarnemen. Deze ‘Tranen van Laurentius’ (ze vallen op de naamdag van deze heilige) geven ons mooi de gelegenheid om eens te bekijken waar we het nou eigenlijk over hebben.

Meteorenregens worden zichtbaar omdat kleine deeltjes (meteoroïden) afkomstig van een komeet onder hoge snelheid de dampkring van de Aarde binnen komen vliegen. Door de enorme wrijvingswarmte – de meteoren komen met een snelheid van zo’n 60 km/sec de dampkring binnen – ontvlammen de deeltjes en verhitten de lucht eromheen, wat een heldere streep van licht tot gevolg heeft. De meeste deeltjes hebben ongeveer de grootte van een zandkorrel, wat het des te indrukwekkender maakt dat we de resultaten van de wrijvingsontbranding vele kilometers verder zo duidelijk waar kunnen nemen. De Perseiden zijn afkomsting van de komeet 109P/Swift-Tuttle. Kometen zijn kleine hemellichamen die in een baan rond de zon draaien en dat doet Swift-Tuttle dus ook. Hij komt daarbij niet zo heel vaak op ons pad: Sinds zijn ontdekking in 1862 vloog hij nog maar één andere keer relatief dicht langs de Aarde, in 1992 (de volgende keer is vrij ver weg in 2126).

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Afdaling in een zwart gat

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Hoe is het om in een zwart gat te vallen? Deze vraag stellen zowel leken als wetenschappers zich al sinds de ontdekking van deze singulariteiten. Wat er precies gebeurt op het moment dat je de singulariteit ‘raakt’ is nog onbekend, maar dankzij wetenschappers van de Universiteit van Boulder in Colorado kunnen we nu een klein beetje ervaren hoe het is om head first op een zwart gat af te duikelen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Volgende