Schokkend

In alle reisgidsen voor het Midden Oosten is te lezen dat de moderne westerse toerist daar beter niet zegt dat hij atheïst is, als hij naar zijn religie gevraagd wordt – aldaar een hele gewone vraag. Dat wordt in die regio niet echt goed begrepen. Althans: het komt daar over alsof hier iemand – gevraagd naar zijn politieke overtuiging – zou antwoorden: ‘nationaal socialist’. Ik ken een atheïst die zich voor dit doel identificeert als Boeddhist. De redenering die achter dat idee zit, is niet geheel gespeend van enige logica. De God die mensen uit het Midden Oosten doorgaans voor ogen staat, is een type bij wie ‘s mensens misdaden niet onopgemerkt blijven, of erger. Die wetenschap, zo wordt vaak gedacht, houd de mens bij de les. Uiteindelijk is een vorm van vergelding noodzakelijk om ervoor te zorgen dat mensen zich ook blijven gedragen in situaties waarin hen dat geen voordeel, of zelfs nadeel bezorgt. Wie niet op enigerlei wijze in zo’n soort vergelding gelooft, heeft als puntje bij paaltje komt geen reden om zich te gedragen. Helaas voor deze theorie zijn er in de echte praktijk mensen die niet in welke vorm van vergelding dan ook geloven en zich toch gedragen. Ik heb seculieren wel eens horen uitleggen hoe dat kan en de redenen die daarbij werden gedebiteerd waren alle van een zeer praktische tot zeer nobele aard. Het ziet ernaar uit dat het verband tussen geloof in een rechtvaardige tot wraakzuchtige God en fatsoen dus niet zo sterk is als in het Midden Oosten wordt geloofd.

Acceptatie van homoseksualiteit in Nederland

Gisteren verscheen een rapport van het SCP over de acceptatie van homoseksualiteit in Nederland.

De conclusies van het rapport zijn niet heel verrassend: over het algemeen ligt de acceptatie hoog, behalve onder bepaalde religieuze groepen.

Met name protestanten buiten de PKN (d.w.z. gereformeerden en evangelisch-protestanten) en moslims staan nog overwegend negatief ten opzichte van homoseksualiteit, waarbij eerstgenoemde groep nog net iets negatiever is.

Toch vindt nog 58% van de ondervraagde moslims dat homoseksuelen ‘hun leven moeten kunnen leiden zoals zij dat willen’ en vindt 47% homoseksualiteit niet ‘(bijna) altijd verkeerd’.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: han Soete (cc)

Minder contacten tussen niet-westerse minderheden en autochtonen

ACHTERGROND - In de afgelopen vijftien jaar is het contact tussen niet-westerse groepen en autochtone Nederlanders niet toegenomen. Onderlinge contacten zijn belangrijk, want ze bevorderen de beeldvorming en hebben een gunstig effect op de taal en de arbeidsmarktpositie.

De sociale contacten tussen autochtonen en niet-westerse migranten zijn niet toegenomen. Het aantal vrijetijdscontacten is de afgelopen twee decennia ongeveer gelijk gebleven. Tevens komen migranten en autochtonen steeds minder vaak bij elkaar over de vloer. Bijna de helft van de Turkse Nederlanders krijgt bijvoorbeeld nooit autochtone Nederlanders op bezoek. Begin deze eeuw was dat bij één op de drie zo. Kenmerkend voor de Turkse groep is de gerichtheid op de eigen herkomstgroep, die in de afgelopen jaren verder is toegenomen.

Ongeveer een op de tien Marokkaanse en Turkse Nederlanders huwt met een autochtone Nederlander. Dit is gelijk aan de situatie van tien jaar geleden. Binnen de Antilliaanse groep wordt veel vaker gemengd gehuwd, maar in vergelijking met tien jaar eerder is het aandeel huwelijken met autochtone Nederlanders afgenomen. Op het gebied van vriendschappen, bezoek thuis en relaties zien we geen ontwikkeling naar meer interetnisch contact.

Verklaringen voor trend

Dat groepen elkaar niet naderen is een opvallende bevinding. Vanuit het idee van voortschrijdende integratie is de veronderstelling dat migranten gedurende de levensloop en tussen generaties steeds dichter komen te staan bij de ‘ontvangende’ samenleving. Dat was ook de verwachting. In de achterliggende jaren is de omvang van de tweede generatie toegenomen, wordt er binnen migrantengroepen steeds vaker Nederlands gesproken en is het opleidingsniveau aanzienlijk gestegen. Dit zijn allemaal factoren die gunstig uitwerken op de het aangaan van contact met autochtone Nederlanders. Toch zien we dit niet terug in de ontwikkelingen van de afgelopen vijftien jaar. Uit ons onderzoek blijkt dat tenminste vier andere ontwikkelingen juist een rem hebben gezet op voortgaande sociale integratie: de toegenomen etnische segregatie en concentratie, de economische conjunctuur, de grote culturele afstand en het maatschappelijk klimaat.

Foto: copyright ok. Gecheckt 01-03-2022

Is beter onderwijs met geld te koop?

Het SCP gooit met een nieuw rapport “de knuppel in het hoenderhok”, en dat levert vernietigende commentaren op.

Het SCP heeft zeven publieke diensten onderzocht: primair en voortgezet onderwijs, ziekenhuiszorg, extramurale en intramurale verpleging en verzorging, politie en rechtspraak. De kosten van deze diensten stegen in de periode 1995-2010 meestal veel sneller dan de hoeveelheid product, ook nadat rekening is gehouden met de invloed van de geldontwaarding. De kostprijs per eenheid product – een behandeling in het ziekenhuis, het onderwijs aan een leerling op de basisschool, enzovoort – nam dus voortdurend verder toe. Het SCP kijkt vervolgens of de hogere kostprijs te verklaren is door de verbetering van de kwaliteit en doeltreffendheid van de dienstverlening. Dat blijkt in het algemeen niet zo te zijn.

Het CBS constateert al jaren dat de kosten in het onderwijs stijgen, terwijl het aantal leerlingen in met name PO en VO nauwelijks toeneemt. 1 miljard erbij voor klasssenverkleining (zoals Ria Bronneman opmerkt, Netelenbos gebruikte daarvoor een “window of opportunity”) en 1 miljard erbij voor de leerkrachten zijn een deel van de verklaring. Dat klassenverkleining en méér geld voor leerkrachten op macroniveau geen rechtstreekse correlatie hebben met leerprestaties in enge zin is goed te begrijpen. Het geld is destijds ook niet alleen voor dat doel aangewend; aantrekkelijkheid van het beroep was ook een argument.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-03-2022

Beeldspraken en manipulatie

Het Sociaal en Cultureel Planbureau is niet optimistisch over de toekomst, zo lees ik. Er zouden “donkere wolken boven ons land” hangen. Er zijn beeldspraken die je nooit mag gebruiken, en dit is er daarvan een.

De kwestie is heel simpel. Wolken zijn een natuurmetafoor. Ze suggereren dat dingen even onvermijdelijk zijn als het weer. Maar de problemen waarin ons land zich bevindt, hebben noch iets natuurlijks, noch iets onvermijdelijks. Er zijn welbewuste keuzes gemaakt – we verlagen de belastingen, we liberaliseren de markten, we privatiseren de nutsbedrijven, we geven mensen die vóór 1960 zijn geboren een korting op de aflossing van hun studiefinanciering en vullen het gat op de onderwijsbegroting met een hogere rente voor mensen die zijn geboren na 1960.

Een variant op de “donkere wolken” zijn de “oorlogswolken” die zich samenpakken boven deze of gene natie. Het suggereert dat het besluit ten strijde te trekken, niet wordt genomen door politici met concrete belangen, maar dat geweldsuitbarstingen de natuurlijke gang van zaken zijn. Wie leest over samenpakkende oorlogswolken, weet dat iemand zijn verantwoordelijkheid ontwijkt.

Natuurmetaforen verdoezelen de werkelijkheid dat economische en politieke problemen door mensen worden gecreëerd. De lezer die er een ziet, weet dat hij óf om de tuin wordt geleid, óf te maken heeft met een totaal incompetente schrijver (“As the storm clouds of seeming Persian invincibility loomed ever darker over Ionia, so strange shadows from the past returned to haunt Athens, too” – Tom Holland denkt dat als je maar twee metaforen in één zin stopt, je literatuur schrijft). Welke optie van toepassing is op het SCP, laat ik ter beoordeling aan de lezer.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Zorgverlof zet werknemers voor het blok

Werknemers nemen minder verlof op dan waar ze behoefte aan hebben. Reden is dat ze hun collega’s niet willen belasten. Dat zal des te meer gaan wringen nu het Pgb op de helling staat, schrijven Edith de Meester en Saskia Keuzenkamp (beide Sociaal-Cultureel Planbureau) naar aanleiding van het vandaag verschenen SCP-rapport ‘Verlof vragen’.

In de Wet arbeid en zorg (2001) is een aantal verlofregelingen gebundeld ter ondersteuning van werknemers die betaald werk en zorgtaken combineren. Op basis van de Enquête Beroepsbevolking (EBB) 2009 hebben we gekeken naar het gebruik van wettelijke verlofregelingen, vooral of er verschillen zijn tussen mannen en vrouwen. We hebben drie situaties onderzocht waarmee werknemers te maken kunnen krijgen: kortdurende zorg voor een ziek familielid, langdurende zorg voor een ziek of hulpbehoevend familielid en de dagelijkse zorg voor jonge kinderen.

Volgens de wet kan iedere werknemer in Nederland een beroep doen op een verlofregeling als ze moeten zorgen voor een zieke naaste. Dit betekent niet dat alle werknemers daar ook gebruik van maken. Vooral bij langdurende zorg nemen werknemers minder verlof op dan zij zouden kunnen of willen. Bijna 20 procent van de werknemers die langdurend een zieke naaste verzorgen en geen verlof opnemen, zegt daaraan wel behoefte te hebben. In een kortdurende zorgsituatie is het verschil minder groot (ruim 12 procent). De meest genoemde reden om geen verlof op te nemen, is dat iemand zijn collega’s niet wil opzadelen met een hogere werkdruk als gevolg van zijn afwezigheid. Bij ouderschapsverlof is de discrepantie tussen behoefte en gebruik met iets minder dan 11 procent het kleinst. Hier zijn de financiële gevolgen van verlofopname de belangrijkste reden om geen gebruik van het verlof te maken.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.