Kunst op Zondag | Dan maar de lucht in – Tomás Saraceno

Reizen zonder fossiele brandstoffen. Ook zonder helium of waterstof. Zelfs geen zonnepanelen, accu's. Kunstenaar Tomás Saraceno heeft ontdekt dat het kan. Sinds 2007 gaat zijn Museo Aero Solar (Museum van lucht en zon) de wereld rond. Een ‘gemeenschapsproject’ dat al 34 keer, in 21 landen is uitgevoerd. Honderden gebruikte plastic zakken, verzameld en bewerkt door mensen in de buurt van waar het museum ‘landt’, worden tot een ballon gemaakt. Het gevaarte stijgt op louter door de lucht en de warmte van de zon. Zoals in 2007 in Medellin (Colombia) gebeurde: https://www.youtube.com/watch?v=1bp8YiHvREc Volgens het statement dat Tomás Saraceno hier mee wil maken leven we nu nog in het ‘Capitaloceen’:  "Dagelijks merken we de schadelijke effecten van kapitalistische productie op de aarde, het milieu, menselijke gemeenschappen en andere soorten". Saraceno vindt het de hoogste tijd hier afscheid van te nemen en over te gaan tot het ‘Aeroceen’: Een tijdperk om in te leven en in te ademen; een staatloze staat, zowel vastgebonden als vrij zwevend; een naam voor verandering. Aeroceen is een tijdperk vrij van grenzen en fossiele brandstoffen, een gemeenschappelijk denkbeeld naar een ethische hereniging met het milieu, de planeet en het kosmische/levensweb om voorbij het antropocentrisme te komen Het Museo Aero Solar is ook van binnen te bekijken: https://www.youtube.com/watch?v=Q6P_W_XCwTI Dat is allemaal nog sterk symbolisch van aard. Saraceno ging verder en zocht uit in hoeverre de mens  zich daadwerkelijk louter op lucht en zonnewarmte kan verplaatsen.  Dat resulteerde in Aerocene Pacha. In de ‘witte woestijn’ van Argentinië (de zoutvlakte Salinas Grandes) werd op 25 januari 2020 met succes een bemensde aerocene vlucht gelanceerd.  Ballonvaarster Leticia Noemi Marqués vestigde 32 verschillende records door 16 minuten over een afstand van 667,85 meter te vliegen. Op de ballon stond: “Water en leven zijn meer waar dan lithium”. Een korte docu (3 min. 26”): https://www.youtube.com/watch?v=76-C4wcDyb0 Een beetje kunstenaar denkt natuurlijk nog verder. We hebben de lucht nodig om te überhaupt te leven, maar kunnen we ook in de lucht wonen? Zonder meteen aan wolkenkrabbers van beton en staal te denken? In Cloud Cities nam Tomás Saraceno de wolk als metafoor voor vliegende steden. Een utopie van ‘grenzeloze architectuur’. https://www.youtube.com/watch?v=GpD7zXXfp68 In 2008 werd in Sonsbeek (Arnhem) een vliegende tuin tentoonsgesteld. https://www.youtube.com/watch?v=NwbNBPfz74s Hoewel de schade meeviel, bleek deze tuin niet helemaal stormbestendig. Interessante concepten. Als we dan toch de lucht in moeten, lijkt me leven in een wolk aangenamer dan leven op Mars. Wie geïnteresseerd is in wat de Aerocene Community doet en/of daar aan wil bijdragen: bezoek de website. Tot slot: Al deze tijd denkt u misschien: waar ken ik die Tomás Saraceno toch van? Het kan zijn dat u zijn werk al eens bij Sargasso langs hebt zien komen in een van deze stukjes: Opgeblazen (2013), Site specific (2015), De wolk (2018), Wat vliegt daar (2019) en Vliegers (2019). Of u bent vorig jaar/begon dit jaar in het Rijksmuseum geweest en hebt zijn spinnenwebben bewonderd. Prettige dag verder.

Foto: Steven Zucker, Smarthistory co-founder (cc)

Kunst op Zondag | Frank Stella

Afgelopen vrijdag werd hij 87: Frank Stella, meester van minimalisme en puur abstract. In Nederland bekend van een reusachtige gebroken kruik. Wie in de laatste anderhalf jaar vanuit Harlingen naar Terschelling of Vlieland is overgestoken, heeft de enorme sculptuur wel gezien.

Broken Jug, 2021

Dankzij inspanningen van Joop Mulder (oprichter Oerolfestival en culturele ontwikkelorganisatie  ‘Sense of Place’) heeft de gemeente Harlingen het beeld nu in bruikleen. Mulder heeft de installatie van het werk niet meer mogen meemaken. Hier een timelapse filmpje met het plaatsen van het werk.

De bruikleen kost de gemeente 10.000 euro per jaar, maar dat denkt de gemeente te kunnen dekken door het parkeertarief met een kwartje te verhogen.

Daar kwam natuurlijk kritiek op van ‘eilandgangers’. Twee weken naar Vlieland werd ineens 3,50 euri duurder. Met die kritiek rekende een van de Harlingers af: “Ze veroorzaken meer overlast dan dat ze iets bijdragen aan de toeristische sector hier in Harlingen” (bron: Harlinger Courant, 26-2-2021)

Een kleinere versie (zo’n 3 x 4 x meter) van de 14 meter hoge Harlinger kruik (waar deze ‘eye of the beholder’ meer een slakkenhuis in ziet) is in bezit van het Berardo Museum in Lissabon.

The Broken Jug, 1999

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Chris Hunkeler (cc)

Kunst op Zondag | Mannetjes

Er zijn van die mannetjes die met recht vervelende kereltjes genoemd kunnen worden. We noemen geen namen, u kent zelf wel bepaalde alfamannetjes en frustraten die haatcampagnes tegen feminisering voeren.

Jammer, want mannetjes kunnen zo leuk zijn….

Functionele mannetjes

Mannetjes waar je je veilig mee voelt. Het enige wat het mannetje van je vraagt is wat geduld op te brengen tot-ie groen wordt.

Het Ampelmännchen uit de voormalige DDR is dermate iconisch geworden dat het werd ingezet bij de feestelijkheden rond het 25-jarig bestaan van de Duitse eenheid. Vormgegeven door kunstenaar Ottmar Hörl waren de ‘alle-mensjes -zijn-broedertjes’ op veel plaatsen te zien.

Als standbeeld in Frankfurt am Main

Groepsgewijs op de Postsdamer Platz in Berlijn

Het verkeerslichtmannetje is overigens niet te beroerd zich in een ander te verplaatsen. Van Karl Marx….

… tot Elvis

Sterker nog: het mannetje kan ook een vrouw zijn. De eerste keer verschenen als  ‘Sofie’ in Amersfoort. Nu zijn ze  over heel de wereld te zien. Onder andere in Australië en Litouwen. Speciale vermelding is voor Wenen waarin 2015 voor het eerst homoseksuele en hetero ‘Ampelpärchen’ (verkeerslichtstelletjes) verschenen. Ook dat voorbeeld werd snel wereldwijd gevolgd.

Foto: Andrew Black (cc)

Kunst op Zondag | Beeldengalerij Het Depot

Lang voordat een zwaar gesubsidieerd kunstdepot in Rotterdam werd geopend (2021), bestond er al een kunstdepot in Wageningen (sinds 2004).

In Rotterdam kost een toegangskaartje 20 euro. Met een museumkaart kost het slechts 1 euro. Eenmaal binnen is er verrekt weinig te zien. Bijna alle afdelingen waren dicht. Dat is niet alleen mijn ervaring, ook vrienden die op een andere dag en tijdstip  op bezoek waren, vonden het tegenvallen. Misschien waren we op een verkeerd tijdstip op bezoek?

In Wageningen is de entree gratis en sta je met je neus bovenop de kunst, die je in bijna  alle gevallen ook mag aanraken. Hoe zit dat?

Beeldengalerij het Depot is geen museum. Het is ook geen kunstgalerie. Het is en verzamelplaats voor beeldhouwkunst, waarbij de mensen staat centraal staat. ‘De mensen’ zijn niet alleen de beeldhouwers die door het Depot worden gesteund, maar ook ‘mensen die niet zo gemakkelijk of niet zo dikwijls naar kunst kunnen of komen kijken. Kinderen, studenten, blinden, ouderen en mensen met een beperking.’

Deze formulering is gebaseerd op het ideaal van ondernemer Loek Dijkman. De ‘overwinst’ die zijn verpakkingsbedrijf maakt, wordt niet aan aandeelhouders uitgekeerd maar aan haar omgeving waaraan zij haar bestaansrecht ontleent. De winst wordt aangewend voor het algemeen nut.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Ars Electronica (cc)

Kunst op Zondag | Darlings reanimeren II

‘Kill your darlings’ is een vast ritueel bij de totstandkoming van Kunst op Zondag. Onderweg van idee naar artikel worden soms heel wat schatten om zeep geholpen. Die halen de definitieve publicatie niet omdat het anders veel te lange stukken zouden worden. Dat zou de spanningsboog van de lezers zwaar onder druk zetten.

Om te voorkomen dat sommige van die ‘darlings’ tot eeuwigheid verstoffen zullen we zo nu en dan enkele van die omgekomen ‘darlings’ reanimeren. Opdat u er toch van kunt genieten, vandaag deel II (hier deel I) .

In Europa en de stier zagen we en stukje grensoverschrijdende mythologie: de god Zeus die vermomd als stier zich vergreep aan een prinses genaamd Europa. Een stier die de aflevering niet haalde was dit exemplaar, gemaakt door Pablo Picasso.

U ziet, een fietszadel en een fietsstuur, dat is alles. Dat zou voor Europa een veel comfortabeler stier zijn geweest. Een zadel in plaats van de schonkige rug van het rund en, niet onbelangrijk, het stuur. Daarmee zou Europa de richting van het verhaal zelf in de hand gehad kunnen hebben.
Deze kernachtige stier is in bezit van het Museum Nationcal Picasso-Parijs en onderdeel van de tentoonstelling Picasso celebration: the collection in a new light (tot 27 augustus 2023)

Foto: Ars Electronica (cc)

Kunst op Zondag | ‘Darlings’ reanimeren

‘Kill your darlings’ is een vast ritueel bij de totstandkoming van Kunst op Zondag. De weg van idee naar artikel is erg leuk, maar soms worden er heel wat schatten om zeep geholpen. Die halen de definitieve publicatie niet, simpelweg omdat het anders veel te lange stukken zouden worden. We moeten tenslotte rekening houden met de moorddadige spanningsboog van de lezers.

Het ziet er naar uit dat sommige van die ‘darlings’ tot eeuwigheid liggen te verstoffen. Om dat te voorkomen zullen we zo nu en dan enkele van die omgekomen ‘darlings’ reanimeren. Opdat u er toch van kunt genieten.

Petri Damstén

In Tot op het bot ging over het skelet. In de kunsten vaak symbool voor de dood. Tijdens onze research kwamen we een kunstwerk tegen van de Finse fotograaf Petri Damstén.
Flickr CC BY-NC-ND 2.0 Petri Damstén Skeleton in the Closet

‘Skeleton in the Closet’ is een van de werken in de ‘death series’. Het is ook een zelfportret. Damstén figureert zelf in bijna al zijn werk. Met interesse voor de donkere kanten van het leven en dus afficheert hij zich als ‘dark art’ fotograaf.

Kunst op Zondag is er eigenlijk nooit bij als kunstenaars in hun ateliers aan het werk zijn.  Gelukkig geven kunstenaars sosm een blik in hun keuken en leggen het maakproces van een werk uit. Petri Damstén deed dat bij zijn ‘Skeleton in the Closet’.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Wout Herfkens, zelfportret met anderen. Foto - Sven Scholten

Kunst op Zondag | Wout Herfkens

LONGREAD - Tussen de bedden die in april bij Kunst op Zondag te zien waren, lag ook ‘Jésus à l’Hôpital’ (Jezus in het ziekenhuis), een van de crucifixen die kunstenaar Wout Herfkens heeft verzameld.

Hij koopt afgedankte crucifixen op, haalt Jezus van het kruis, doet pleisters op de wonden en legt hem in bed. Als dank voor het feit dat Jezus eeuwenlang voor het heil aller mensen aan het kruis heeft gehangen, verzorgt hij hem nu. De serie ‘Jésus à l’Hôpital’ telt nu zo’n 140 patiënten.

Wout Herkens Jésus à l’Hôpital b36 (2015), div. materialen, 34 x 36 x 7cm

Het werk van Wout Herfkens is ruim drie keer per jaar wel ergens te zien. Meestal in groepstentoonstellingen. Momenteel in museum Tot Zover, waar twee van zijn werken zijn opgesteld. In de tentoonstelling ‘Kwaadaardig mooi’ brengt Wout Herfkens zijn overleden broer in herinnering met een portret in ijzerdraad en de kijkdoos ‘Mijn broer en het uitzicht’ (2016/2022).
‘Kwaadaardig Mooi’ is nog te zien tot en met 9 april 2023.

Wout Herfkens richtte in 2001, samen met Rinke Nijburg en Jan Meijering (geen lid meer) ‘De Vrienden van Job’ op. Ze organiseren tentoonstellingen en projecten van hedendaagse professionele beeldende kunst met een religieuze of filosofische inhoud.

Foto: Hannah F (cc)

Kunst op Zondag | Covid monument

Het Covidvirus gaat weer lekker tekeer. Zo ook sommige mensen die uit het OVV-rapport over het coronabeleid van het kabinet zo hun eigen kersen plukken om de verdediging tegen het virus maar op zijn beloop te laten.

Herinnert u zich het nationale applaus voor de zorgmedewerkers nog? Heeft u wel eens stil gestaan bij de vele coronamonumenten die overal werden opgericht?

Misschien zou de herinnering wat sterker zijn als het kabinet niet had getreuzeld met het ‘nationaal moment ter herdenking van de slachtoffers van de coronapandemie’. In maart dit jaar werd daartoe een comité opgetuigd, dat moet bedenken in welke vorm dat ‘nationaal moment’ gegoten kan worden.

Maar ja, dat verrekte virus… Voorlopig komt die nationale coronaherdenking er niet. “Het nationaal moment stilstaan was voorzien voor september 2022”, schreef minister Kuipers aan de Tweede Kamer. Nu de najaarsgolf over het land rolt, geeft het geen pas een herdenking te houden met lokale activiteiten en fysieke ontmoetingen (brief 4 juli 2002, paragraaf 14). Het comité is niet opgeheven, maar staat in pauzestand.

Moment? Monument!

Misschien in het volgend voorjaar. En dan nog… Een moment! Kan er geen monument van af? Neem een voorbeeld aan Schotland, waar afgelopen donderdag een sculptuur werd onthuld als eerbetoon aan de zorgmedewerkers die het zo voor hun kiezen hebben gekregen. Sommigen zijn er ook aan overleden.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Amber Case (cc)

Kunst op Zondag | Opgeblazen kunst

Sommige dingen  moeten de media niet zo opblazen. Is er toch iets leuks in Den Haag, is het weer niet goed.

Dat ‘leuks’ is BlowUp Art Den Haag: vijf opgeblazen kunstwerken rond het Binnenhof. Tot en met 13 oktober te zien in het gebied rondom het Binnenhof.

Het ‘weer niet goed’ werd aangewakkerd door een berichtje van de lokale Omroep West. De journalist leefde zich helemaal uit met de kop ‘kunst of kunstverkrachting?’ Niet meer dan twee tweets van conservatieve Haagse politici en een citaat van één ‘iemand’ vormden het bewijs van   respectloze minachting.

Eerlijk is eerlijk (fair balance?), de journalist wist er nog uit te persen: “Ook wordt er positief gereageerd. ‘Vind het zelf prachtig en prikkelend’, schrijft iemand. En een ander noemt het ‘leuk om zo tijdelijke kunst in de publieke ruimte te zien’.

U kunt zelf uw oordeel vellen en de installaties gaan zien. Bijvoorbeeld het werk van Steve Messam, met twee installaties vertegenwoordigd. Een daarvan is een opgeblazen reproductie van de kroon van het Amerikaanse Vrijheidsbeeld. Dat siert nu Willem van Oranje, die al weer zo’n 174 jaar op het Plein staat.
opgeblazen kunst

Naast de Hofvijver staat een koraalachtige sculptuur van Adrianus Kundert.
opgeblazen kunst

Foto: Sofi (cc)

Kunst op Zondag | Europa en de stier

De wereld gaat aan understatements ten onder en dit is er een van:

‘Europa en de stier’ is een geliefd thema in de schilderkunst en de beeldhouwkunst.

Het staat bij Wikipedia en menig ander platform zo beschreven. Het verhaalt van een viespeuk die zich oppermachtig waant.  Vermomt als stier verleidt hij een jonge vrouw. Ze gaat er in mee en net als ze denkt een gezellig ritje op zijn rug te maken, snelt het beest er vandoor.

Dwars door zee. Bang om te verdrinken klampt de deerne zich dan maar vast aan het ondier. De stier neemt haar mee naar Kreta, overweldigt haar en schopt haar zwanger. De een noemt het ‘Europa en de stier’, een ander betitelt het als ‘De ontvoering van Europa’. Maar het is niets meer en minder dan ‘De verkrachting van Europa’.

En dat staat dan ook nog door heel Nederland!

In Hilversum: Ek van Zanten (1933 – ) – Europa en de stier (1961)
Brbbl, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons, Europa en de stier Ek van Zanten Laapersweg Hilversum, 1961

In Deventer: Pieter d’Hont (1917 – 1997) – Europa en de Stier (1963)
JanB46, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons Europa en de stier Deventer 2010

In Utrecht: Gerard van der Leeden (1935 – ) – Europa op de stier (1973)
Brbbl, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons, Europa op de Stier Gerard van der Leeden Rivierenwijk Utrecht

In De Bilt: Jits Bakker (1937 – 2014) – Europa en de Stier (1998)
Brbbl, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons, Europa en de Stier Jits Bakker Hesenweg De Bilt. 1998

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Volgende