Reality? Het is de schuld van fiction

Waarom denken sommige mensen dat achter de werkelijkheid de meest fantastische surrealiteit schuilt? Dat, hooggeëerd publiek, is de schuld van fictie. Ik kwam op dat idee toen uit het stof van Sargasso’s archief een rubriek opdwarrelde, die precies tien jaar geleden ophield te bestaan. Woensdag 31 augustus 2011 stopte Victor (a.k.a.pokeythecat) met de Wondere Woensdagmiddag, een wekelijkse rubriek “met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland”. De serie begon in 2007 met een stukje over “een idee dat dusdanig bizar was dat het tot dan toe alleen in SF-werk voorkwam”. En “de relatie tussen wetenschap en science fiction”, schreef Victor, “bleef niet alleen hem, maar veel uitvinders en onderzoekers fascineren”. Voilà! Zowel voor- als tegenstanders van wetenschap zouden kunnen denken: ‘zie je wel, science is fiction’. De voorstanders menen dat uit fantasie een betere wereld kan worden geschapen. De tegenstanders zien er monsterachtige uitvindingen in, die van de mens roboteske zombies maken. Om maar wat te noemen: Van Jules Verne naar de hedendaagse realiteit was al een kleine stap, van nu naar een Stars Wars-achtige toekomst is dichterbij dan we willen weten. De bewijzen? In tachtig dagen de wereld rond met trein en stoomboot? Achterhaald! Het kan tegenwoordig in 56 dagen met de trein. Maar, teleurstelling, de aanbieder speelt vals. Het laatste stukje gaat per vliegtuig! Tja, kom er dan rond voor uit dat het idee van Jules Verne met vliegmachines veel korter kan. Andrew Fisher volbracht in 2018 in een kleine tweeënhalve dag het rondje aarde met louter lijnvluchten. Nooit van gehoord, hè? Het is waarschijnlijker dat u wel gehoord of gelezen heeft van solisten (want de mens is uniek, toch?) die records aan diggelen vliegen (want er moet altijd iemand  nog beter zijn dan een ander). Steve Fossett vloog in drie dagen de aarde rond (2005). In een vliegtuigje van niks. Eerder deed hij twee weken over een ballontocht rond de globe (2002). De miljonair maakte een hobby van dat soort tripjes tot de dood er op volgde. Travis Ludlow staat sinds 12 juli te boek als de snelste jongste wereldrond vliegende man. Hij steeg op van ‘ons’ vliegveld Teuge (tussen Apeldoorn en Deventer) en wist daar na 44 dagen ook weer gezond en wel te landen. Moet dat allemaal zo snel? Welnee. Zara Rutherford is sinds 18 augustus onderweg om het record van ‘jongste vrouw die de wereld rondvloog’ te breken. Niet op snelheid (ze verwacht er zo’n drie maanden over te doen), maar op leeftijd. Shaesta Waiz is de huidige recordhoudster. Ze werd geboren in een vluchtelingenkamp. Haar ouders ontvluchtten Afghanistan toen de Russen daar huis hielden. Later (1987) trokken ze naar Amerika en op haar dertigste werd ze in 2017 de jongste rondvliegende vrouw. In ruim vierenhalve maand vloog ze solo de aarde rond. Maar wellicht is er een wetenschapper in de zaal die kan uitleggen waarom een eenpersoonsvliegtuigje trager is dan een zeilbootje? En dat zijn dan de wereldreisjes. Niks trein en stoomboot meer, maar vliegen. Tegenwoordig zo gewoon dat we niet meer zonder kunnen, hetgeen de staatssteun voor KLM verklaart. Het idee dat science fiction werkelijkheid kan worden, en omgekeerd: dat de werkelijkheid de fantasie prikkelt tot science fiction, wordt sterk levend gehouden. Door een miljonair die waarschuwt dat robots de wereld overnemen. Door televisieprogramma’s die bekende science-fiction films onder de loep nemen en dan onderzoeken of het wel waar is dat robots de wereld overnemen. Door internetmagazines die lijstjes SF- films presenteren die al “(bijna) werkelijkheid zijn geworden”. En natuurlijk door weblogs waar we lezen over de ontwikkeling van kunstmatige exoskeletten, naar analogie van de SF-kraker ‘Iron Man’ (niet te verwarren met ‘De man van staal’). Lees wat Victor er over schreef op de Wondere Woensdag van 7 mei 2008. Nu, zo’n dertien jaar verder, worden stappen gezet om een exoskelet uit te rusten met artificiële intelligentie. Zul je zien dat bij de volgende Paralympische Spelen een sprinter met dwarslaesie denkt dat zij het wereldrecord 500 meter gaat verbeteren, dat signaal via haar stappenteller naar haar exoskelet stuurt en de rest wordt geschiedenis. Tot dan moeten de atleten het vooral van hun eigen kracht hebben en dat is mooi. Heel mooi. Een wereld zoals in Star Wars wordt door De Ingenieur voor onmogelijk gehouden. (De Ingenieur is een uitgave van het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs). Maar zou het niet mooi zijn als de honderden miljoenen euro’s die dit kabinet in de wetenschap investeert, leiden tot (onder andere) supercomputers die helpen klimaatproblemen op te lossen of kansenongelijkheid de wereld uit te helpen? Wie weet komt er dankzij het ‘Strategisch Actieplan voor Artificiële Intelligentie’ na de volgende verkiezingen een robot als kabinetsformateur. Die klaart de klus in een paar uur. Kortom: er is nogal wat ‘science’ onderweg om ‘reality’ te worden. Maar bedenk: het is al menselijke energie.

Door: Foto: Sleestak (cc)
Foto: Brecht Bug (cc)

Mary Shelley’s Frankenstein laat ons nadenken over de wereld van nu

Het gruwelijke verhaal van monster van Frankenstein kent iedereen. Toch valt er meer te lezen in de klassieke horrorroman dan alleen een griezelverhaal. Frankenstein geeft een waarschuwing af over de kracht van technologie, kan gezien worden als feministische kritiek én laat ons op een andere manier naar onze eigen samenleving kijken.

Frankenstein kennen we als het beroemde verhaal van een gekke geleerde die een levend monster schept uit overgebleven lichaamsdelen. Het boek van Mary Shelley liet het publiek voor het eerst kennis maken met de mogelijkheden van technologie en sprak mede daarom enorm tot de verbeelding. Nu, ruim 200 jaar later, is Frankenstein nog steeds een icoon in popcultuur. In de serie Cover to Cover vertelt mediawetenschapper dr. Dan Hassler-Forest (UU) hoe je het ook boek met een feministische blik kunt lezen. Wat is de rol van de vrouw in de samenleving? En hoe houdt science fiction genderstereotypen in stand? Wat is de relatie tussen mens en technologie? De bestseller is een product van de tijd waarin het geschreven is, maar behandelt vraagstukken die ook nu relevant zijn.

Product van de tijd

Mary Shelley was pas 18 jaar toen ze Frankenstein schreef. Wat begon als een verhalenwedstrijd op een stormachtige avond, groeide uit tot een horrorklassieker én markeerde het begin van het science fiction genre. Wie cultuurproducten dieper analyseert, ziet dat ze vaak onderliggende verhoudingen in de samenleving weerspiegelen én de manier waarop we naar de wereld kijken vormen. Volgens Hassler-Forest is Frankenstein zo veel meer dan een griezelverhaal. Het is een belangrijk tegengeluid in een wereld gedomineerd door mannen en hun liefde voor technologie en controle. “De onverantwoordelijke wetenschapper maakt een wezen waarvan hij niet zo goed wist wat het was en waar geen plek voor was in de wereld van toen.” legt hij uit. Mary Shelley, een uitgesproken feminist in haar tijd, verwoordt hiermee de frustratie over het feit dat zij als vrouw geen plek had in de samenleving. Daarnaast is het boek een reflectie van de tijd waarin zij leefde. Frankenstein komt uit in 1818, een roerig jaar want het was het begin van de industriële revolutie. Technologie kreeg een steeds grotere rol in de samenleving en Mary Shelley beschrijft de verwarring, onzekerheid maar ook verwondering die hoorden bij die verschuiving. Het verhaal biedt een kijkje in de toekomst van technologie en dat slaat direct aan. Frankenstein groeit uit tot een bestseller waarvan de invloed en symboliek zelfs vandaag nog merkbaar is.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Quote du Jour | Geen wezenlijke doorbraken

‘Er is heel veel bereikt,’ zegt Steels. ‘Maar de laatste dertig jaar zijn er geen wezenlijke doorbraken meer geweest. Natuurlijk, de nieuwe toepassingen zijn indrukwekkend. Dat komt doordat computers veel krachtiger zijn geworden, verbonden zijn met elkaar, en veel meer data tot hun beschikking hebben. Daardoor is nu van alles mogelijk. Maar als je kijkt naar de onderliggende intelligentie: die is hetzelfde gebleven. Die is gebaseerd op algoritmen (instructies, programma’s, red.) die er dertig jaar geleden ook al waren.’

Waar veel nieuwe toepassingen op neerkomen: patronen herkennen in grote hoeveelheden data. Dankzij het zogeheten machine learning kunnen computers die patronen zelf ontdekken, zonder dat programmeurs aangeven hoe een patroon eruit ziet.

Foto: Hubble ESA (cc)

Kunst op Zondag | Kosmospolitisme

Nee, dat is geen tikfout in de titel. Er zijn mensen, kosmopolieten, die bijvoorbeeld om redenen van klimaat verder dan hun landgrenzen kijken. Om diezelfde redenen zoeken anderen het in heel het al: de kosmospolieten. Miniscuul verschil, reuze reikwijdte.

Kosmospolitisme lijkt wel een trend. Het kietelt als vanouds de fantasie, hetgeen goed te zien was in de tentoonstelling ‘Science Fiction: A Journey into the Unkown’ (Kunsthal Rotterdam). In twee andere tentoonstellingen worden op uiteenlopende wijze belicht wat kunstenaars tegenwoordig over buitenaardigheden te melden hebben.

In het Kunstfort bij Vijfhuizen, waar we vorige keer de drones beschreven die plantengroei op Mars mogelijk kunnen maken, nog tot 6 oktober ‘Supre:organism’, een kritische kijk op ruimteactiviteiten (in samenwerking met de Waag).

In Kunsthal KAde, Amersfoort, tot 12 januari 2020 ‘One way ticket to Mars’, vier perspectieven op reizen naar Mars (verlangen, de reis, het verblijf en heimwee).

Holbewoner, jager, landbouwer, dorpeling, stedeling, wereldburger, ruimtevaarder. Wellicht eindigt de menselijke evolutie ergens ‘lost in space’. De kans dat bij de ruimtelijke ontdekkingsreizen kunst wordt gevonden is al lang geen fantasie meer.

De Belgische kunstenaar Paul Van Hoeydonck kreeg de opdracht een beeldje te maken dat door de bemanning van de Apollo 15 op de maan is neergelegd, naast een gedenksteen met de namen van omgekomen kosmonauten.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Hacking Habitat

Printschreen Hacking HabitatTot en met 5 juni vindt in de voormalige gevangenis aan het Utrechtse Wolvenplein Hacking Habitat plaats. Een tentoonstelling over de controle die technologische, politieke en economische systemen over ons hebben en het verzet daartegen. Kunstenaars “maken de controle voelbaar, hoorbaar en zichtbaar, komen met een krachtig tegengeluid – en laten zien hoe we de regie weer zelf in handen kunnen nemen”, aldus de organisatie.

Rond de tentoonstelling loopt een divers programma dat gedeeltelijk ook buiten de gevangenis plaatsvindt. Rondwandelingen, open podia en lezingen, waar in februari een van Sargasso’s voormalige hoofdredacteuren te gast was. Zijn lezing van afgelopen week is hier te zien.

Het is dat we daar de tijd niet voor hebben, maar dit had een Sargasso-tentoonstelling kunnen zijn. De beïnvloeding van onze privacy, controle over ons gedrag, de invloed op onze leefomgeving zijn hier toch wel de hoofdthema’s.

Het aardige van Hacking Habitat is ook dat je er werk kunt zien van zeker 16 kunstenaars, waarover je eerder op Sargasso iets hebt kunnen zien of lezen. Wel vaker hebben we hier gezegd dat deze zondagse virtuele galerie niet voldoende is om kunst op echte waarde te schatten. Kunst moet je in werkelijkheid zien.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Quote du Jour | Descent into Libertarian Madness

Later in life, as a libertarian, he would rail against “loafers” and the welfare state but in his leftist days he knew how much he depended on the government. As he acknowledged in a 1941 letter, “This country has been very good to me, and the taxpayers have supported me for many years.” The popularizer of TANSTAAFL* ate more than his share of subsidized meals.

U kent Robert Heinlein via Paul Verhoevens scifi-oorlogsfilm Starship Troopers. Maar waar Verhoeven via satirische omkering van Heinleins werk de martiale cultuur van de VS op de hak nam, meende de laatste alles wat hij schreef doodernstig, zelfs al was Heinlein daarbij nogal eens inconsistent.

Foto: Abhi Sharma (cc)

Robots, aliens en popcorn

RECENSIE - robots-aliens-en-popcornWie deze zomer naar de bioscoop gaat, kan kiezen uit Antman, Jurassic World en Terminator Genisys.

De eerste film gaat over een superheld die dankzij zijn superpak zo klein is als een mier.

In Jurassic World zaait een zeer agressieve (want genetisch gemodificeerde) dino angst en paniek onder de bezoekers van het gelijknamige dino-pretpark.

En in de alweer vijfde Terminator-film stuurt een satanische machine, Skynet, de oude Terminator Schwarzenegger terug naar het verleden om Sarah, de moeder van verzetsleider John Connor te doden. Dit om te voorkomen dat deze tegenstander ooit zal bestaan. John hoort daarvan en stuurt zijn trouwe vriend Kyle Reese naar het verleden, om zijn moeder te beschermen. Maar die ontdekt bij aankomst tot zijn verbazing dat de Terminator haar ouders heeft vermoord, dat Sarah gered werd en nog leeft, en dat hij voorbestemd is de vader van zijn baas te worden.

Als u nu denkt ’typische Hollywood onzin’, dan moet u Robots, aliens en popcorn lezen. Want volgens George van Hal is dat helemaal zo gek nog niet.

Dat wil zeggen, reizen naar het verleden is een lastige klus waarvoor je een heleboel antimaterie nodig hebt, maar eenmaal daar kun je het verleden wel degelijk veranderen. Dat wil zeggen, door in het verleden in te grijpen schep je een parallel universum waarin de geschiedenis een andere draai neemt. Sterker, volgens Van Hal (en hij heeft de moderne natuurkunde aan zijn zijde) veroorzaakt élke keuze die we maken het ontstaan van een parallel universum. Wordt het muesli of een bruine boterham deze morgen? POP! Daar splitst de hele boel. Dat idee, daar maken de bedenkers van de vijfde Terminator gebruik van.

Foto: copyright ok. Gecheckt 15-11-2022

France In The Year 2000

France in the Year 2000 is a series of futuristic pictures by Jean-Marc Côté and other artists issued in France in 1899, 1900, 1901 and 1910. Originally in the form of paper cards enclosed in cigarette/cigar boxes and, later, as postcards, the images depicted the world as it was imagined to be like in the year 2000.

There are at least 87 cards known that were authored by various French artists, the first series being produced for the 1900 World Exhibition in Paris.

Meer verstrooiing bij The Presurfer

Foto: copyright ok. Gecheckt 18-10-2022

RUIN

ACTIE – een achtervolging in een post-apocalyptische wereld. Voor als je houdt van ongefundeerde achtervolgingen, kwaliteitsanimaties en fantasiewerelden. FILMPJE!

Foto: copyright ok. Gecheckt 15-11-2022

A Timeline Of Future Events

While some predictions of science fiction have come to pass, if we were to compile a calendar of future events based on speculative fiction, we would run some hazards – not least the natural reluctance of authors to affix specific dates to their imaginings.

By leaving their dates murky, writers allow their predictions the possibility of eventually coming true. Looking forward to science fiction dates that have yet to come, here are some dates to put on your future calendar.

(via Look At This…)

Volgende