Perverse trends in de wetenschap

Zwarte schapen heb je overal, ook in de wetenschap. Toch is er in dit werkveld wel meer aan de hand. De drang te scoren is zorgwekkend. Recentelijk zijn er enkele schandalen in de wetenschap geweest die de media hebben gehaald. Een psycholoog wist met verzonnen data reviewers van internationale tijdschriften te passeren en kon er carrière mee maken en een jurist publiceerde een leerboek met hoofdstukken van andere auteurs zonder hun namen te vermelden. Eigenlijk niets bijzonders. Het zou immers naïef zijn te denken dat er in de wetenschap geen zwarte schapen rondlopen. Potsierlijk zijn wel de pogingen van universiteitsbestuurders één en ander nog goed te praten, zoals is gebeurd met dat juridische leerboek. Zorgerlijker is een aantal algemenere ontwikkelingen, die allemaal verband houden met de pressie op een specifieke manier te ‘scoren’. Om te scoren worden veel wetenschappers steeds opportunistischer, wordt het aantal nietszeggende artikelen groter, vieren systematisch slordige referenties hoogtij en neemt strategisch publiceren in groepsverband gestaag toe – één hoofdauteur en twee à vijf meelifters met bij volgende keren omgedraaide rollen. Dit zijn trends in de sociale wetenschappen en de economie.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.