Boer Koekoek langstzittende partijleider ooit

Hoe lang zijn partijleiders in Nederland aan de macht, en verandert dat over tijd? Op basis van zijn eigen dataset analyseert politicoloog Gijs Schumacher hoe het zit met Nederlandse partijleiders. Partijleiders zijn belangrijke figuren. Het falen van een partij bij de verkiezing of bij een coalitieonderhandeling is vaak het falen van de leider. Een partijleider moet ‘leiderschap tonen’ en wanneer zij dit niet doet is de partij gedoemd haar invloed te verliezen. Hoewel media dolgraag allerlei ditjes en datjes over partijleiders opschrijven, weten we systematisch weinig van partijleiders: wanneer ze aftreden, wanneer ze het beleid van de partij veranderen en wanneer ze bijdragen aan het electorale succes of verlies van een partij. Om dit (en andere dingen) te onderzoeken heb ik een paar maanden geleden een beurs gekregenvan de Deense Raad voor Onafhankelijk Onderzoek. Ik heb recentelijk data over partijleiders uit achttien democratieën (West-Europa, Canada, Australië en Nieuw Zeeland) verzameld en licht hier een heel klein tipje van de sluier op. De leidraad is: hoelang blijven partijleiders aan de macht? Zijn er verschillen tussen partijen, en belangrijker, is het waar dat de politiek competitiever en jachtiger is geworden, met andere woorden vervangen partijen hun leiders vaker dan vroeger? Ik zoom in op Nederland, maar vergelijk Nederland ook met de andere landen.

Door: Foto: Fotocollectie Nationaal Archief/Anefo/Hans van Dijk [CC-BY-SA-3.0-nl (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/nl/deed.en)], via Wikimedia Commons
Foto: GroenLinks (cc)

GroenLinks is en blijft Modern Links

, door

ANALYSE - Sinds de dreun voor GroenLinks buitelen de veronderstelde oorzaken van het verlies over elkaar heen. Een vermeende ‘nieuwe’ en ‘rechtse’ koers onder Femke Halsema wordt genoemd. Maar die koers past naadloos in de oude traditie, schrijft Noortje Thijssen, medewerker van Bureau De Helling (het wetenschappelijk bureau van GroenLinks).

‘Focus, focus, focus. Herhaling, herhaling, herhaling. Bereik, bereik, bereik’. Dat was het mantra waarmee Jesse Klaver, campagneleider van GroenLinks, zijn partijgenoten hoopte te bezielen de afgelopen maanden. Ondanks deze inzet waren er relatief weinig kiezers te verleiden tot een stem op het enige groene én sociale alternatief. Zo’n tegenslag vraagt om reflectie. In het publieke debat zijn al veel beschouwingen en analyses verschenen. De één herleidt het verlies tot ‘Kunduz’, een ander gooit het op ‘het gedoe’ en een derde wijt de dreun aan de ‘strategische stemmer’. Aan Andree van Es de taak om alle mogelijke oorzaken op een rijtje te zetten en op evidentie te sorteren.

Binnen de vele bespiegelingen voeren verschillende commentatoren de ‘koerswijziging Halsema’ op als begin van de electorale afrekening. Daarbij verwijzen zij dikwijls naar de nota ‘Vrijheid Eerlijk Delen’ die Femke Halsema en Ineke van Gent in 2005 schreven. In de kritische betogen klinken twee aannames door over deze periode. De eerste is dat GroenLinks destijds een nieuwe weg insloeg. De tweede is dat die nieuwe weg ‘rechts’ was of in ieder geval niet meer ‘links’. Zo vindt Laurens Buijs het ‘niet verwonderlijk dat de associatie met rechtse politiek gemaakt wordt’. Volgens Hans Sietsma heeft GroenLinks zich sindsdien ‘ongelooflijk kwetsbaar gemaakt’. Voor Hans Feddema is de sociale koers ‘niet helder’. En Brechtje Paardekooper vraagt zich hardop af of ‘we ons verhaal op sociale zekerheid niet nog eens goed moeten overdenken?’

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quote van de Dag: Fitna einde PVV

, door

[qvdd]

Terwijl Geert op zijn vrije avonden een filmpje in elkaar zette, bemoeide de baas van de VN zich ermee. Met allerlei incidenten had het heel anders kunnen uitpakken.

Volgens Martin Bosma vreesde de PVV ten tijde van Fitna voor een rechtszaak, een grote schadeclaim en een partijverbod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Groen regeren in Europa

, door

GroenLinks is een uitzondering in Europa. Van Bulgarije tot België hebben Groene partijen geregeerd. In Nederland alleen nog niet. Wat kan GroenLinks leren van haar zusterpartijen over de grens?

Er zijn grote verschillen tussen Groene partijen in Europa. Ze delen allemaal een nadruk op ecologische duurzaamheid. Maar ze verschillen van mening over sociale rechtvaardigheid. Sommige Groene partijen staan, zoals GroenLinks, aan de linkerkant van het politieke spectrum. Andere partijen bevinden zich in het politieke centrum. Er zijn ook groene partijen die aan de rechterkant van het politieke spectrum staan. West-Europese Groene partijen, zoals de Duitse of Franse Groenen zijn links. In een aantal Noord-Europese landen (Ierland en Finland) staan Groenen in het politieke centrum. In Oost-Europa zijn Groene partijen afkomstig uit anticommunistische hervormingsbeweging. Eind jaren ’80 waren het lokale bewegingen tegen kernenergie, mijnbouw en andere vormen van milieuvervuiling die het eerst in opstand kwamen tegen het communisme in landen als Estland, Letland en Litouwen. Deze bewegingen kozen voor de democratie en dus voor een Westerse markteconomie, voor privatisering van overheidsbedrijven en afbraak van de sociale zekerheid. Rechtse groene partijen dus.

De positie van individuele Groene partijen in het politieke spectrum is belangrijk om te begrijpen hoe ze in de regering zijn gekomen. Er zijn grofweg drie soorten regeringscoalities met Groenen: een rood-groene combinatie met sociaal-democraten, Groenen en misschien andere linkse partijen. Of een blauw-groene combinatie met conservatieven, Groenen en misschien andere rechtse partijen. Daarnaast kan er een regenboogcoalitie gevormd worden met groenen, linkse en rechtse partijen. Linksgeoriënteerde Groenen komen terecht in rood-groene coalities. Vaak hebben de Groenen dan voor de verkiezingen een bondgenootschap gesloten met de sociaal-democraten, met daarin de afspraak om samen te gaan regeren. Een typisch voorbeeld hiervan zijn de Franse Groenen die van 1997 tot 2002 in een linkse coalitie samenwerkten met socialisten, communisten en andere linkse partijen. Als links op zichzelf geen meerderheid haalt is er de mogelijkheid voor een regenboogcoalitie, zoals in Belgie met liberalen, socialisten en groenen. Rechts- en centrumgeoriënteerde Groenen kunnen ook terecht komen in regenboogcoalities maar kunnen ook samen werken in blauw-groene coalities. De Ierse Groenen staan in het politieke centrum en werken op dit moment samen metde conservatieve Fianna Fáil partij. De eerste keer dat Groenen in een regering terecht kwamen was in zo’n rechtse combinatie: in 1990 leverden Groene partijen in Bulgarije, Estland en Letland ministers in regeringscoalities van anticommunistische hervormers.Slechts enkele Groene partijen overleefden de daaropvolgende verkiezingen. In Tsjechië en Letland overleefden ze langer en zijn ze zelfs teruggekomen in de regering. In Letland leverden de Groenen zelfs kortstondig de premier (Indulis Emsis in 2003). Hij was zo de eerste groene regeringsleider en gaf leiding aan een rechtse coalitie.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quote van de Dag: Buitenlandse giften wettelijk uitsluiten

, door

[qvdd]

Er gaan verhalen dat Wilders zijn geld krijgt uit de Verenigde Staten of Israël, dat moeten we niet willen. In Nederland voeren we binnenlandse politiek, buitenlandse giften moeten we wettelijk uitsluiten.

PvdA-Kamerlid Heijnen doet een voorstel om de financiering van politieke partijen vanuit het buitenland te beperken. In andere landen is deze beperking er al.

Overigens ligt er al een voorstel dat politieke partijen verplicht om grote giften openbaar te maken, maar dit voorstel is niet van toepassing op de PVV, omdat het een beweging is. Heijnen wil daar verandering in brengen:

Alle politieke organisaties die volksvertegenwoordigers leveren, vallen wat ons betreft hieronder. Kiezers moeten kunnen beoordelen waar het geld vandaan komt.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Stemgedrag bij regeringsverklaring: kloof oppositie-coalitie

, door

Het stemgedrag van partijen betreffende de moties die zijn ingediend bij het debat over de regeringverklaring laten een duidelijke kloof tussen oppositie en coalitie zien. Aan de kant van de oppositie staan SP, GroenLinks, D66, PvdA en (iets verder weg) de ChristenUnie. Het ‘regeringskamp’ wordt naast VVD en CDA bevolkt door PVV en SGP. Hoewel er enkele verschillen zijn tussen de regeringspartijen en hun gedoogpartner PVV stemmen zij toch in 74% van de niet-unanieme stemmingen gelijk. De overeenkomst tussen oud-coalitiegenoten CDA en PvdA is 47%.

Op basis van het stemgedrag van partijen kun je een schatting maken van hun ‘ideaalposities’: de onderliggende verschillen van inzicht die ten grondslag liggen aan het stemgedrag. Het eendimensionale model hieronder afgebeeld is behoorlijk accuraat: met behulp van deze partijposities (en bijbehorende posities van elke motie) kun je 88,8% van de stemkeuzes correct voorspellen.

Stemgedrag rond de regeringsverklaring (1-dimensionaal, lijnen geven 95% credibility interval aan)

Aan de linkerkant van het spectrum staan achtereenvolgens PvdD, GroenLinks, PvdA, D66, SP en ChristenUnie. De laatste partij staat al iets verder naar het centrum. Aan de rechterzijde van het spectrum staan SGP, VVD, CDA en PVV. Dit stemgedrag lijkt sterk op dat in het vorige parlement, met een belangrijk verschil: PvdA en CDA staan nu duidelijk verder uit elkaar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Nederland kiest: Sociale zekerheid en arbeidsmarkt

, door

[i]Elke dag wordt er gepeild, redacties van praatprogramma’s draaien overuren en er zijn meer kieshulpen dan politieke partijen. Het aantal behandelde onderwerpen is echter beperkt (lees: het H-woord en coalitievorming). GeenCommentaar duikt een stuk dieper in de materie en zet voor een aantal onderwerpen de verkiezings- programma’s naast elkaar. Nu: Sociale zekerheid en arbeidsmarkt[/i].

Stembiljet en -potlood (Foto: Wikimedia Commons/J.M. Luijt)

Ontzettend veel gepraat over cijfers: Dat kenmerkt deze verkiezingscampagne. Wiens cijfers kloppen? Wie zal het zeggen? GC geeft voor de zekerheid maar even het woord aan het CPB voor de hoofdlijn:

“Over de sociale zekerheid verschillen de partijen van mening. De VVD en D66 zijn beide voorstander van netto ombuigingen op de sociale zekerheid (van achtereenvolgens 1 en 2 mld euro), terwijl de overige partijen juist meer middelen voor de sociale zekerheid ter beschikking willen stellen. De extra bepleite middelen liggen tussen 1,25 mld euro (ChristenUnie, SGP) en 3,75 mld euro (SP, GroenLinks).”

In deze quote van het CPB ontbreken de PvdA en CDA die extra middelen van respectievelijk 2 en 2,25 miljard euro ter beschikking stellen voor sociale zekerheid. Er is dus genoeg te kiezen als je alleen al naar de cijfers kijkt. Wil je bezuinigen op sociale zekerheid, dan kies je VVD of D66. Wil je er als kiezer meer geld in stoppen, dan heb je een aanzienlijk ruimere keuze. Maar er is veel meer dan alleen een macro-financieel verhaal. Er is ook het verhaal achter de cijfers: de concrete voorstellen die partijen doen voor de sociale zekerheid en arbeidsmarkt.

65 of 67
Er is vrij grote consensus over het optrekken van de pensioensgerechtigde leeftijd van 65 naar 67 jaar, met een paar uitzonderingen. CDA, PvdA, VVD, D66, ChristenUnie, PvdD en SGP stellen een verhoging van de AOW-leeftijd voor naar 67 jaar. PVV en SP willen de AOW-leeftijd handhaven op 65 jaar. GroenLinks pleit voor een flexibelere invulling, waarbij iedereen na 45 jaar werken een AOW uitkering krijgt. Nu de sociale partners al een principe-akkoord hebben over het verhogen van de AOW-leeftijd naar 67, lijkt het nauwelijks nog een vraag of de pensioensleeftijd omhoog gaat: De leeftijd waarop de AOW ingaat, gaat volgens het akkoord met ingang van 2020 naar 66 jaar en in 2025 naar 67.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quote van de Dag: Alarmfase

, door

Politici beloven van alles. Omdat ze het niet kunnen waarmaken, levert dat veel boosheid bij de kiezers op. En die woede van de kiezers komt vooral bij ons terecht. Want wij zijn toch het meest de partij van de gewone mensen.

PvdA-fractievoorzitter Hamer wast haar handen in onschuld, maar meldt daarna tussen neus en lippen dat alle geledingen van de PvdA in de ‘alarmfase’ verkeren en dat ze werkt aan een ‘reanimatieplan’.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Hooggerechtshof draait verwijdering partijen terug

, door

GeenCommentaar heeft ruimte voor gastloggers. Dit keer is dat Simon van Canards.nl, waar het stuk eerder verscheen.

Knesset (Foto: Flickr/Johnk85)

De Israëlische kiescommissie is teruggefloten door het hooggerechtshof op haar beslissing om twee Arabische partijen deelname aan de verkiezingen voor het parlement te verbieden. De Arabische partijen Balad en de Verenigde Arabische Lijst mogen daardoor wel meedoen aan de verkiezingen van 10 februari.

Ultranationalisten overtuigden de kiescommissie eerder dat vertegenwoordigers van de Arabische partijen  landen bezocht hebben die bekend staan als vijanden van Israël, waardoor deelname van die partijen aan de verkiezingen niet gewenst was. Bovendien zouden de vertegenwoordigers terroristen steunen en Israëls recht op een eigen staat ontkennen.

Eén van de ultranationalisten, volksvertegenwoordiger Avigdor Lieberman (Yisrael Beytenu), betreurt de beslissing van het hooggerechtshof. Op deze manier is er volgens hem geen grens gesteld aan het gebrek aan loyaliteit aan de Israëlische staat. Lieberman spreekt ook een voornemen uit;

“Aharon Barak said that democracy doesn?t have to kill itself in order to prove its strength. The court threw that statement in to the trash today, and gave the Arab parties a license to kill Israel as a Jewish and democratic state.”

“We will not give up. In the next Knesset we will pass the Citizenship Law, which will put a border on the disloyalty of some of the Israeli Arabs.” (Bron)

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.