Nederlandse Spoorwegen Archives

Genderneutraal = geen onderscheid?

30 juli 2017 , 11:00 , door Klokwerk

“Taal is namelijk per definitie onderscheidend.”

Deze zin is het centrale argument dat in dit filosofisch bedoelde stuk van gisteren in Trouw wordt opgevoerd, over de beslissing van onder andere de NS en de gemeente Amsterdam hun taal te moderniseren, meer genderneutraal te maken. Het wordt gebruikt in een impliciet pleidooi om toch vooral maar ‘dames en heren’ te blijven gebruiken, en niet over te gaan op genderneutraal taalgebruik.

Maar daar wordt echt een flinke denkfout gemaakt.

De vraag hoort namelijk te zijn: welke onderscheiden maak je in de taal, en is zo’n onderscheid altijd relevant? Door een publiek aan te spreken met ‘dames en heren’ maak je een irrelevant onderscheid, en verspreid je geen kennis.

Feitelijk verspreid je dus kennelijk dus zelfs een beetje desinformatie.

Met ‘beste Amsterdammers‘, ‘geachte aanwezigen‘, ‘beste reizigers‘ maak je ook onderscheid. En een relevanter onderscheid bovendien.

Ik vind het bovendien eerlijk gezegd ook gewoon prettiger en minder ouderwets-truttig taalgebruik. ‘Dames en heren’, daarbij zie ik een aantal mannen in het zwart met een hoge hoed op zitten, en een paar vrouwen met een hoepel om hun middel en een pluim in het haar.

Dat dit nu weer het gesprek van de dag is, en ‘dames en heren’ wordt uitgeroepen tot het zoveelste slachtoffer van die oh zo gehate politieke correctheid (want intolerantie is de nieuwe religie), wat zegt dat over ons?

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Daniël Bleumink (cc)

Arrestatie in de trein

18 februari 2017 , 11:00 , door Jona Lendering

COLUMN - Vorige week donderdag (9 februari) zat ik in de trein van Zwolle naar Amsterdam. Meestal is dat een rustige trein en dat kwam dit keer goed uit, want ik was niet helemaal goed in orde. Zittend in de stiltecoupé probeerde ik desondanks wat te schrijven en dat ging me naar omstandigheden goed af. Als er al een bron van ergernis zou zijn geweest, was het een medereiziger die de vragen stelde die buitenlanders soms stellen: was dit de trein naar de luchthaven? was zijn kaartje goed? moest hij nog overstappen? Hij zei aëroport en geen airport, dus ik neem aan dat hij uit een Franssprekend gebied kwam. Misschien een Algerijn of een Syriër: donker haar, kort baard. Hoe dat ook zij: zijn gefluister vormde geen werkelijke bron van ergernis.

Het moet rond half twee zijn geweest toen we station Almere bereikten en er een medewerker van Service en Veiligheid binnenkwam. Voor wie niet geregeld met de trein reist: S&V-ers worden ingezet op problematische trajecten (met bijvoorbeeld veel zwartreizigers) en zijn vooral gericht op ordehandhaving. Anders dan conducteurs, die vooral service verlenen, lijken S&V-ers meer op politieagenten, compleet met zichtbaar gedragen handboeien.

De S&V-er sommeerde de buitenlander de trein te verlaten. Die stamelde iets over de “aëroport” en kreeg als antwoord iets over “smoking on the toilet”. Als medereiziger zit je altijd wat gegeneerd bij zo’n gesprek. Het was me niet opgevallen dat de man van zijn plaats was geweest, maar van de andere kant: ik had geprobeerd wat te schrijven en had niet echt aandacht gehad voor wat er nog meer in de coupé gebeurde. De beschuldigde verliet de trein, kwam even later terug en ging weer zitten. Hij werd meteen gevolgd door de S&V-er, die de man, die zich alleen verzette door te herhalen dat hij naar de “aëroport” wilde, in de handboeien sloeg en hem de trein uit leidde.

Foto: Simon Pielow (cc)

Eerste kerstpakkettendag

19 december 2015 , 11:00 , door Richard Kroes

COLUMN - Komende vrijdag (de laatste vrijdag voor kerst) is het eerste kerstpakkettendag. U denkt nu misschien: daar heb ik nog nooit van gehoord. Dat klopt, ik heb het zojuist hoogstpersoonlijk uitgevonden en – al zeg ik het zelf – het is een briljant idee, dat ook nog eens een reëel probleem oplost. Ik lanceer het vandaag in de hoop dat het een beetje opgepikt wordt.

Kerstpakkettendag is een dag voor forenzen. Op kerstpakkettendag neemt iedereen die een kerstpakket heeft gekregen dat mee in de trein of de bus. Het kerstpakket wordt daar opengemaakt en dan begint het grote ruilen. ‘Wie wil mijn slagroomspuit hebben voor een zak chips?’ ‘Ik heb een fles bocht in de aanbieding!’ Roept u maar! Zo kom je van je ongewenste onderdelen in je kerstpakket af en scoor je er misschien nog wat bij ook. Ik zeg: een win-win situatie.

Het is de bedoeling dat je – voor je uitstapt – de doos van je kerstpakket weer dichtmaakt en dus vertrekt met ongeveer dezelfde hoeveelheid spullen als waarmee je je reis begon. Dat geldt ook voor overstappers. Bijkomend voordeel is dat het niet zorgt voor extra schoonmaakwerk. Het spreekt voor zich dat iedereen uit veiligheidsoverwegingen blijft zitten. Wie wat wil ruilen met iemand die een paar stoelen verderop zit, geeft het maar via zijn buren door. Daar gaat gegarandeerd wat bij mis, maar dat is de bedoeling ook: jolijt en verbroedering in trein en bus. Stiltecoupés doen uiteraard mee, niet van dat benauwde.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Judy van der Velden (cc)

Fiets in de trein

9 november 2014 , 14:00 , door Jona Lendering

COLUMN - Ik moest zaterdag mijn fiets meenemen in de trein en moest daarom een extra kaartje kopen. De reiziger voor me was een toerist en de verkoopmachine stond nog ingesteld op het Engels toen ik mijn fietskaartje kocht. “Single use”, zei de machine.

Toevallig ben ik een Nederlander en begrijp ik wat het woord “Dagkaart” op mijn kaartje betekent. “Single use” is daarvan een misleidende weergave. Het suggereert immers dat je, als je terugreist, opnieuw een kaartje moet kopen. (Navraag bij enkele Engelse vrienden leerde dat ze het zo interpreteerden.) “One day only” of zoiets zou duidelijker zijn.

Het is dat de op deze manier behaalde winsten aan de lage kant moeten zijn, maar anders zou ik denken aan straatroverij. Na eerdere ervaringen met het doortrapte taalgebruik van de NS ben ik er althans moeilijk van te overtuigen dat dit alleen maar een dommigheidje is.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Rotterdam CS

29 maart 2014 , 10:00 , door Jona Lendering

COLUMN - Ik zou zo verschrikkelijk graag eens iets aardigs willen schrijven over het – zoals ik me werkelijk kan herinneren – ooit prachtige voormalige rijksspoorwegbedrijf. Soms gaan op de rails de zaken namelijk nog altijd gewoon goed en ik heb ook wel eens iets aardigs kunnen vertellen. Als zich een gelegenheid voordoet, zal ik dat zeker nog eens doen, bijvoorbeeld als in de nieuwe dubbeldektreinstellen inderdaad een duidelijk onderscheid komt tussen werkplekken en gezelligheidsplekken.

Even leek het erop dat ik vandaag al iets leuks zou kunnen melden. Ik moest gisteren namelijk in Rotterdam zijn en verheugde me op het nieuwe station, dat ik in de afgelopen jaren heb zien veranderen. Het leek mooi te worden.

Het bleek ook mooi te zijn. Het gebouw is licht en ruim. De natuursteen op de grond heeft een zachte kleur en lijkt nauwelijks geluid te weerkaatsen. Er hangt een echt fijne sfeer. Ik liep er met een goed humeur doorheen, drentelde nog wat rond en constateerde met een glimlach dat op het eerste perron niet minder dan vier conducteurs zich verdrongen om een opvallend mooie vrouw te helpen: die kerels voelden zich op hun gemak en de dame leek het niet erg te vinden. Er is een ‘stationshuiskamer’ die weliswaar is bedoeld om je laptop neer te zetten en te werken, maar die me herinnerde aan de oude stationsrestauraties.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Gerard Stolk (cc)

De geschiedenis van NS in vogelvlucht

22 oktober 2013 , 13:00 , door Eva Schram

ACHTERGROND - De NS is een bijzonder bedrijf. Als naamloze vennootschap met één aandeelhouder, de Nederlandse Staat, is het een schoolvoorbeeld van het grijze gebied tussen private en publieke partijen. Aan de ene kant handelt de NS als volledige marktspeler, die meedoet aan aanbestedingen, nieuwe BV’s opzet en marktconforme prijzen stelt aan zijn diensten. Aan de andere kant: wat is marktconform als de NS de enige speler op het grootste gedeelte van het railnetwerk is?

En hoe ziet die markt er in Nederland eigenlijk uit? Hoeveel ruimte hebben concurrenten om de strijd met de NS aan te gaan?

Geen verzelfstandiging maar reorganisatie

In 1992 werd een proces in gang gezet dat bekend is geworden als de verzelfstandiging van de NS. Maar juridisch gezien was hiervan geen sprake. De NS was al sinds de fusie tussen de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HSM) en de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen (SS) in 1938 een privaatrechtelijk bedrijf. De Nederlandse overheid kocht toen weliswaar alle particuliere aandelen op, maar de NS werd desondanks geen staatsbedrijf. In plaats daarvan werd de NS een semipubliek bedrijf dat eigenaar en beheerder was van het spoor en alle vervoersdiensten op dat spoor exploiteerde. Omdat de NS geen staatsbedrijf was, had het veel meer financiële en bedrijfseconomische bewegingsruimte dan officiële staatsbedrijven zoals de PTT en DSM. Niettemin stond de overheid wel degelijk garant voor exploitatietekorten en maakte jaarlijks een algemene subsidie over aan de NS.

Foto: Michael Day (cc)

Themablog | De macht van de NS

21 oktober 2013 , 13:00 , door de Redactie

OPEN DRAAD - De EU onderzoekt verboden staatssteun aan de NS, meldde het NRC Handelsblad vorige week. Het gaat om de gunning van de exploitatie van het hsl-traject aan de NS in 2001, waarvoor destijds ook andere vervoerders in de running waren. Na het hele Fyra-debacle, waar de Tweede Kamer afgelopen donderdag over vergaderde, wil Arriva een kans op het traject te rijden. De gemeente Den Haag heeft al samenwerking met Arriva gezocht om een verbinding vanaf die stad naar Brussel te maken, de zogenaamde Lage Landen Lijn.

Het roept de vraag op of de macht van de NS langzaam aan het afbrokkelen is. Aan de andere kant: het bedrijf heeft afgelopen jaar net de exploitatierechten voor het hoofdrailnet van 2015-2025 gekregen, waarmee we ook het komende decennium op veruit de meeste trajecten op de NS aangewezen zijn. Bovendien heeft de NS inmiddels ook bedrijven in het buitenland én is het de enige aandeelhouder van busbedrijven Qbuzz (actief in Noord-Nederland en Utrecht) en heeft het 49% van HTM personenvervoer (Den Haag) in handen.

Hoe zit het eigenlijk met de macht van de NS? Hoe is die verzelfstandiging ook alweer gegaan in de jaren ’90, op welke trajecten vindt er concurrentie plaats? En zou de NS weer volledig onder controle van de overheid moeten komen? Sargasso onderzoekt het deze week in het Themablog: De macht van de NS.

Ook schrijven voor Sargasso?

Mededeling

Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Eerste klas bewijs van beschaving

9 oktober 2013 , 07:00 , door Marc van Oostendorp

OPINIE - Als je eens je vertrouwen in de mensheid dreigt te verliezen, moet je plaats nemen in de eerste klas. Sinds ik dat van mijn werkgever mag doen, ben ik mijn medeburger ineens een stuk positiever gaan bekijken. Mocht je denken dat het Nederlandse volk een ongedisciplineerde bende is – een reisje van Amsterdam naar Rotterdam leert je wel anders.

Het gebeurt natuurlijk weleens dat er mensen in zo’n wagon komen zitten met alleen maar een tweedeklaskaartje. Die mensen zijn onder te verdelen in precies drie groepen, die elkaar niet overlappen.

De eerste zijn de buitenlandse toeristen die zo naief zijn te denken dat de eerste klas in een trein er wel heel anders uit zal zien dan de tweede en die daardoor echt niet in de gaten hebben dat ze in de eerste zitten.

De tweede groep zijn de mensen die vinden dat zij sowieso recht hebben op een eersteklaszitplaats, omdat ze door Onzelieveheer zozeer zijn voorzien van voortreffelijke kwaliteiten dat het overdreven zou zijn om van hen te verlangen dat ze überhaupt een kaartje kopen – de zeventienjarige scholier die naar zulke geweldige muziek luistert op zijn telefoon dat iedereen begrijpt dat de NS eigenlijk hém zou moeten betalen dat hij in zijn coole kleren op het ribfluweel heeft plaatsgenomen.

Foto: Gerard Stolk (cc)

Stiltecoupé

9 augustus 2013 , 08:00 , door Jona Lendering

COLUMN - Ik heb al eens eerder geblogd over mijn frustratie dat het in de stiltecoupé lang niet altijd stil is. Soms besteed ik er een kunnen-die-proleten-hun-mond-niet-houden-in-de-stiltecoupé-tweet aan, wat door mijn reguliere volgers op Twitter inmiddels wordt herkend als een niet helemaal serieus te nemen running gag. Ik realiseer me dat de stiltecoupé, in het licht der eeuwigheid bezien, niet zo’n groot belang heeft.

Dat wil niet zeggen dat de frustratie niet reëel zou zijn. Op zondag 21 juli reisde ik rond het middaguur van Amsterdam naar Heerlen, toen op het Amstelstation een echtpaar binnenkwam dat de gezelligheid uitstraalde. Ik wist instinctief dat ze geen boeken, laptops of kranten tevoorschijn zouden halen, en inderdaad: ze keken uit het raam en gaven commentaar op wat ze zagen (“zie je wat een leuke crossbaan dat is?”). Na verloop van tijd besloot ik er iets van te zeggen.

Doorgaans werkt dat. Mensen hebben vaak niet in de gaten dat ze in een stiltecoupé zijn komen zitten, want het is niet heel erg duidelijk aangegeven. Dit keer werkte het niet.

Zo vriendelijk mogelijk vroeg ik of ze hadden gezien dat ze in een stiltecoupé waren gaan zitten. “Wat ongezellig, het is toch weekend?” Ik legde uit dat er mensen zijn die op zondag moeten werken. “U had toch ander werk kunnen kiezen?” Het was niet eens beledigend bedoeld – de mevrouw sprak me aan met “u” – maar een uiting van totaal onbegrip voor het eenvoudige feit dat een stiltecoupé er is om mensen in staat te stellen te lezen of te schrijven. Ik ben vol machteloze woede weggelopen en ergens anders gaan zitten.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.