Noorwegen zet diepzeemijnbouw door

'Dit is wat je noemt ecocide,' schrijft een aantal milieuexperts in de EU-Observer. Het besluit van Noorwegen om te starten met diepzeemijnbouw heeft veel afwijzende reacties opgeleverd. Het Europees Parlement dringt er in een deze week aangenomen resolutie op aan dat Noorwegen voorlopig stopt met diepzeemijnbouw. Eerst moet er meer duidelijkheid komen over de gevolgen voor het milieu en de biodiversiteit. ‘Dit is de grootste schande in de moderne geschiedenis van het Noorse maritieme beheer en het einde van de reputatie van Noorwegen als verantwoordelijke maritieme natie’, zei Karoline Andaur van het Wereld Natuur Fonds vorig jaar toen de Noorse minderheidsregering met de oppositie een akkoord bereikte over diepzeemijnbouw. Noorwegen is geen lid van de EU, al volgt het normaal gesproken alle Europese wetgeving. Dat het Europarlement zich nu met de Noorse diepzeemijnbouw bemoeit heeft te maken met het feit dat gevreesd wordt voor onomkeerbare gevolgen voor de oceaan die heel Europa raken. Juridisch heeft dat gebied een aparte status: de bodem is van Noorwegen, het zeewater van de internationale gemeenschap. En dus vindt het Europees Parlement dat het óók wat te zeggen heeft over de plannen van de noorderbuur. “Het besluit heeft consequenties voor ónze wateren, ecosystemen en economische bedrijvigheid. Veel Europese vissers verdienen in het gebied hun brood”, zegt Mohammed Chahim (PvdA). Geopolitieke motieven Noorwegen verdedigt de mijnbouw met verwijzing naar de energietransitie die veel kostbare metalen vereist. Nu komen die metalen vooral uit China. Terwijl de Noorse zeebodem vol ligt met mangaanknollen waaruit die kostbare grondstoffen gehaald kunnen worden. Wil Europa dan afhankelijk blijven van China? Bij de presentatie van de plannen zei het Noorse parlementslid Baard Ludvig Thorheim van de Conservatieve partij dat er hoge eisen worden gesteld ter bescherming van het milieu. Maar ook weer niet te hoog, want 'als de voorwaarden te streng en te gecompliceerd zijn, zal er geen interesse zijn.' Premier Støre van de Noorse Arbeiderspartij heeft inmiddels een brief gestuurd aan voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie waarin hij schrijft dat hij "misverstanden" over de winning van mineralen op de zeebodem wil wegnemen. Parlementslid Marianne Sivertsen Næss, ook van de Arbeiderspartij, benadrukt dat het om een verkenningsfase gaat. ‘Alleen zo komen we er erachter of het daadwerkelijk mogelijk is om metalen op een winstgevende, duurzame en verantwoorde manier te winnen.’ Volgens Europarlementslid Chahim is de diepzeemijnbouw misschien helemaal niet nodig. Europa zou volgens hem in zijn eigen behoefte kunnen voorzien door meer aan recycling te doen, een circulaire economie op te zetten en de consumptie te verminderen. In oude mijnen liggen misschien ook nog onontdekte voorraden van de zo gewilde grondstoffen, bijvoorbeeld in de bergen en meren vol mijnbouwafval. “Dat soort laaghangend fruit moeten we eerst plukken”, zegt Chahim. Pas daarna mag de deur naar de diepzee eventueel open. Klimaatdoelen halen dankzij olie en gas Noorwegen is goed op weg om de klimaatdoelen te halen. Maar het land zit in de paradoxale situatie dat dit vooral mogelijk wordt gemaakt door de export van olie en gas, constateerde David Boyd de speciale VN-rapporteur inzake klimaat en mensenrechten al in 2019. Noorwegen is een rijk land en werkt hard aan het realiseren van allerlei milieudoelen. Het Noorse elektriciteitssysteem is overwegend emissievrij en het land heeft het hoogste aandeel in de verkoop van elektrische voertuigen ter wereld. Maar er zijn ook schaduwzijden volgens Boyd. De koper- en goudwinning kan ten koste gaan van vissers en rendierhoeders en vormt zo een bedreiging van de Sámi-cultuur. De milieubeweging heeft de Noose regering nu in een rechtzaak teruggeroepen van verdere steun aan de fossiele industrie. In tegenspraak met alle mooie woorden over het uitfaseren van fossiele brandstoffen gaf de Noorse regering oliemaatschappijen vorig jaar toestemming voor boringen naar olie en gas in negentien nieuwe velden op de Noordzee. Onlangs heeft de rechter drie vergunningen ingetrokken die de milieugroepen ter toetsing hadden voorgelegd. Volgens de rechtbank heeft de regering de gevolgen van de olie- en gaswinning voor de mondiale uitstoot van broeikasgassen onvoldoende meegewogen in de besluitvorming. In 2020 hadden de rechters in een vergelijkbare zaak nog geoordeeld ten gunste van de staat. Ze wilden voorkomen dat ze op de stoel van regering en parlement gingen zitten. Dat argument hebben ze nu kennelijk laten varen.

Foto: Groninger Gasveld, gaswinningslocatie Wildervank (bron)

Eind aan opsporing aardgas in provincie Utrecht

NIEUWS - Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) heeft de verlenging van de opsporingsvergunning naar olie en gas voor het gebied Utrecht afgewezen. Hiermee is de opsporingsvergunning verlopen en kan er in een groot gedeelte van de provincie niet langer gezocht worden naar olie en gas.

Het gevolg van dit besluit is dat de opsporing van gas en olie onder een gebied van 1144 km2 stopt. In het gebied dat zich uitstrekt van Mijdrecht tot Hedel heeft Vermilion Energy geen recht meer om op zoek te gaan naar gas- en olievelden.

schermafdruk NLOG met kaart opsporingsvergunning koolwaterstoffen Utrecht

In oranje het gebied van de opsporingsvergunning koolwaterstoffen Utrecht. in geel de winningsvergunningen. Bron: NLOG

Wat vooraf ging

In november 2018 vroeg Vermilion Energy bij het ministerie van EZK verlenging aan van de opsporingsvergunning koolwaterstoffen Utrecht. De opsporingsvergunning stamt al uit 2007 en was bij de provincie Utrecht en de gemeenten nauwelijks bekend. De vergunning kwam in zicht door vragen van stichting Laat Woerden niet Zakken aan de gemeente Woerden over wat de opsporingsvergunning koolwaterstoffen Utrecht inhield. De status van deze vergunning was op NLOG veranderd in het vierde kwartaal van 2018. Na enig doorvragen bij het ministerie van EZK werd duidelijk dat het ging om een vergunning om in grote delen van de provincie Utecht en in het oostelijk deel van de provincie Zuid-Holland naar olie- en gasvoorraden te zoeken. Het bestaande winningsgebied Papekop viel buiten de opsporingsvergunning. In Zuid-Holland behoort (naar mijn weten) de gemeente Krimpenerwaard tot het gebied van de opsporingsvergunning koolwaterstoffen Utrecht. Vermilion heeft hier in het verleden geprobeerd een proefboring uit te voeren, maar de vergunning hiervoor is destijds geweigerd door de gemeente. Een beslissing die ook bij de Raad van State stand hield.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Closing Time | The devil put the coal in the ground

Op 5 april 2010 kwamen 29 mijnwerkers in West Virginia om het leven bij een explosie. Theatermakers Jessica Blank en Erik Jensen maakten een stuk op basis van interviews met de overlevenden en familie van de overledenen. Steve Earl schreef, op basis van de interviews, de nummers voor het stuk. Waaronder het nummer The devil put the coal in the ground. Ter herinnering dat niet alleen mijnbouw in Congo zwaar en gevaarlijk werk is, maar ook mijnbouw voor oude vormen van energie: kolen.

Foto: Greenpeace Polska (cc)

Het zwarte schaap van Europa

Maandag beloofden in Glasgow leiders van honderd landen een einde te maken aan de ontbossing. Daaronder was ook Polen, het land dat dit voorjaar nog in strijd met uitspraken van het Europese Hof besloot de bijl te zetten in het woud van Białowieża, een bijzonder waardevol bosgebied aan de grens met Wit-Rusland. In het bos, dat ongeveer even groot is als de provincie Utrecht, verblijven wolven en Europese bizons. Het wordt een oerbos genoemd, omdat een groot deel van het woud in zijn natuurlijke staat is behouden. Het staat al tientallen jaren op de werelderfgoedlijst van UNESCO. Milieubeschermers die jarenlang actie voerden tegen de aantasting van dit gebied verliezen het bij de Poolse regering van de houtkappers. Het Europese Hof heeft Polen in 2018 al verboden om bomen in het bos te kappen. Een eerdere weigering om te stoppen met kappen kostte Polen een boete van 100.000 euro per dag. De regering zegt nu net als drie jaar geleden bomen te willen kappen om paden vrij te maken, de plaatselijke bevolking te voorzien van brandhout en de bomen te beschermen tegen een schorskever.

Een muur in het bos

Niet alleen de houtindustrie bedreigt het bos. Natuuronderzoekers van het Zoogdieronderzoeksinstituut in Białowieża waarschuwen  voor de negatieve gevolgen van de bouw van een muur aan de grens met Wit-Rusland. De Poolse regering wil een muur bouwen om de migranten tegen te houden die vanuit Wit-Rusland het land proberen binnen te komen op weg naar Duitsland. De wetenschappers wijzen er op dat een muur ook een negatieve invloed kan hebben op de migratie van dieren in het Białowieża-woud. Zij vrezen dat een muur in het bos er toe zal leiden dat het Białowieża-bos van de UNESCO-werelderfgoedlijst wordt verwijderd. De regering kondigt de oprichting aan van corridors voor dieren. Het conflict met Wit-Rusland over de migranten, die Loekasjenko opzettelijk de grens over zou sturen als reactie op de sancties van de EU tegen zijn bewind, escaleerde deze week toen Poolse militairen ’s nachts oog in oog kwamen te staan met gewapende Wit-Russen die zich volgens Polen aan de verkeerde kant van de grens bevonden.

Foto: Kapil Dev Singh (cc)

Kiruna: de verplaatsing van een stad

ELDERS - Onlangs werd ik herinnerd aan dit artikel uit 2014 over mijnbouw in het hoge noorden. Dat ging onder andere over Kiruna, een Zweedse stad op de poolcirkel die dreigt weg te zakken door de winning van ijzererts. Hoe staat het er nu mee? En valt er nog wat van te leren?

Kiruna is rond 1900 gesticht door mijnwerkers. De stad is voor een groot deel afhankelijk van de mijnbouw. Kirunavaara is de grootste ondergrondse ijzerertsmijn ter wereld. Toen aan het begin van deze eeuw bleek dat het nog te winnen ijzererts zich recht onder het stadscentrum bevond werd besloten de stad drie kilometer naar het oosten te verplaatsen. Delen van het centrum waren al ingezakt, het stadhuis was niet meer te redden. De oude kerk  nog wel.

Deze kerk wordt in z’n geheel samen met 38 andere gebouwen verplaatst naar het nieuwe centrum van Kiruna. Daar is inmiddels een nieuw, rond stadhuis gebouwd als centrale blikvanger van de nieuwe stad. De oude klokkentoren van het voormalige stadhuis staat er naast. Inmiddels zijn meer dan 6000 inwoners verhuisd, ongeveer een derde van de bevolking van het oude stadscentrum. Het project gaat nog minstens tien jaar duren voordat het gehele gebied dat gevaar loopt is verplaatst.

Onderzoek regionale omroepen: Gegevens en rapporten mijnbouw vol met fouten

Officiële gegevens en rapporten over gaswinning in ons land zitten vol met fouten. Ook is regelmatig  sprake van tegenstrijdige adviesrapporten over de gas-, olie- en zoutwinning en afvalwaterinjectie. Dat blijkt uit onderzoek van de vier noordelijke regionale omroepen RTV Noord, RTV Drenthe, Omrop Fryslân en RTV Oost. Volgens de omroepen worden de Europese richtlijnen niet altijd nageleefd en worden milieuvergunningen niet aangevraagd. Verder worden risico’s in veel conceptrapporten beschreven, maar zijn ze ineens verdwenen uit het definitieve rapport.

Foto: Brian Evans (cc)

Mijnbouw versus mensenrechten en milieu

ACHTERGROND - In november 2018 werd de Filippijnse mensenrechtenadvocaat Benjamin Ramos vermoord. Saskia Harkema tekende het verhaal op van zijn echtgenote Clarissa die zijn strijd voortzet.

Op de 43e  zitting van de Mensenrechtenvergadering van de Verenigde Naties in maart 2020 ontmoette David Boyd, speciaal VN-verslaggever voor mensenrechten en milieu,  Clarissa  Ramos – echtgenote van wijlen Benjamin Ramos – van de  “Paghida-et  sa  Kauswagan” Development Group (PDG) van de Filippijnen (zie foto).

vlnr Clarissa Ramos, Eufemia Cullamat en David Boyd

Benjamin Ramos was een mensenrechtenadvocaat, oprichter van de National Union of People’s Lawyers (NUPL) en de secretaris-generaal van zijn afdeling in de provincie Negros Occidental. Hij was een bekende pleitbezorger voor boerenrechten en de directeur van de PDG, een niet-gouvernementele organisatie (NGO) die boeren in Negros bijstaat. Hij verleende pro-bono rechtsbijstand aan slachtoffers van mensenrechtenschendingen, de meest gemarginaliseerde groep in de Filippijnen. Hij stond onder meer de families van negen boeren bij, die omkwamen na een protest op een suikerrietplantage in Sagay in de provincie Negros. Op 6 november 2018 werd hij in de stad Kabankalan doodgeschoten door schutters op motoren.

Benjamins vrouw Clarissa Ramos zet zijn werk voort en treedt met vastberadenheid en toewijding in zijn voetsporen. In een recent interview in april 2020 beschrijft ze de situatie in de Filippijnen sinds haar man werd doodgeschoten. Hier is haar verhaal.

Foto: Benny (cc)

Ruhrgebied, alleen maar Steenkool en Staal?

COLUMN - Het Ruhrgebied, alleen steenkool en staal? Het beeld dat we in Nederland hebben en dat ook in Duitsland bestaat, moet worden veranderd. Een gastbijdrage van Jan Keuken.

Onlangs had ik het met mijn vader over het Ruhrgebied. Als we vroeger op vakantie gingen naar Oostenrijk, reden we altijd zo snel mogelijk aan dit gebied voorbij. Want ja, het Ruhrgebied, dat was toch niet meer dan fabrieken, milieuvervuiling, ongezonde lucht, en steenkolen en staal zover je kon kijken. Is dat zo? Volgens mij niet. Laten we eens naar de huidige stand van zaken kijken.

De tijden waarin de economie van het Ruhrgebied werd gedomineerd door de kolenindustrie en de staalindustrie zijn echt wel voorbij.

In 2018 zijn de landelijke overheid en de deelstaat NordRhein Westfalen met hun subsidies voor de mijnbouw gestopt en kwam het traditionele tijdperk van kolen in het Ruhrgebied grotendeels ten einde. Al in de jaren zestig en zeventig leden de twee grote sectoren van de economie enorme banenverliezen die noch een andere industrie, noch de dienstensector konden opvangen. Sindsdien is het werkloosheidscijfer in dubbele cijfers gestegen in bijna alle Ruhrgebied-steden. Tot zover de negatieve berichten.

Lange tijd was het enige doel van het Ruhrgebied om de grondstoffen te leveren voor de industriële ontwikkeling. Pas met de steenkoolcrisis aan het einde van de jaren 50 begint een verandering. Binnen de kortst mogelijke tijd werden vanaf 1960 vijf universiteiten opgericht in Bochum, Dortmund, Essen, Duisburg en Hagen. Later kwam hier ook nog de particuliere universiteit Witten-Herdecke bij.

Duitse rechter verbiedt kappen Hambach bos

NIEUWS - Na jaren van actievoeren is er succes voor milieu-activisten in Duitsland tegen de bruinkoolwinning. De rechter heeft RWE in kort geding verboden om het Hambach bos te rooien. RWE wil het bos rooien om plaats te maken voor bruinkoolwinning. De rechter heeft geoordeeld dat het beoordelen van deze plannen te complex is om in een kort geding procedure over te beslissen. Om onomkeerbare schade aan het bos te voorkomen heeft de rechter het rooien tijdelijk verboden.

Dreigend tekort aan zand door overmatige winning

Een tekort aan zand is niet alleen een probleem voor de bouw:

When people picture sand spread across idyllic beaches and endless deserts, they understandably think of it as an infinite resource. But as we discuss in a just-published perspective in the journal Science, over-exploitation of global supplies of sand is damaging the environment, endangering communities, causing shortages and promoting violent conflict.

Er is weinig aandacht voor het nakende tekort aan zand omdat het probleem niet op de radar van onderzoekers staat:

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Volgende