Eerst de rotzooi opruimen, stommeling

De wetenschap heeft de aanval ingezet op de formerende politici. Op zaterdag 22 april waarschuwde Robbert Dijkgraaf in het NRC Handelsblad dat er minimaal een miljard op tafel moet komen voor fundamenteel onderzoek, en op donderdag 27 april roffelde neurowetenschapper en Max-Planck-directeur Peter Hagoort in De Volkskrant op dezelfde trom. 'Het zijn de feiten, stommeling', zo luidt de titel van zijn bijdrage. En feiten, die haal je volgens hem bij de wetenschap. Dat diezelfde wetenschap redelijk vastgelopen is, vermeldt hij liever niet. Na een veel te lange inleiding over zwaartekrachtgolven ('een machtige illustratie van het gegeven dat er feiten zijn'), komt Hagoort als volgt ter zake: Dit is een geruststellende gedachte in een tijdsgewricht waarin ons wordt verteld dat er geen objectieve feiten bestaan, maar slechts subjectieve constructies van de menselijke geest. In overeenstemming met deze opvatting is het vandaag gemeengoed om te beweren dat wetenschap ook maar een opinie is, niet beter dan andere fantasieën of beweringen die door geen enkel bewijs worden gestaafd. Voorbeelden van dergelijke beweringen zijn: 'klimaatverandering is een leugen van de Chinezen en bestaat niet echt'; 'Hiv is een verzinsel van het rijke Westen'; 'autisme wordt veroorzaakt door vaccinaties'. Dergelijke beweringen worden gedaan... Ik laat Hagoorts poging om Immanuel Kant onder het tapijt te schoffelen even rusten. Wat mij intrigeert is hoe een wetenschapper in staat is om te beweren dat de opmerking 'wetenschap is maar een mening' gemeengoed zou zijn. Waar baseert hij dat op? Er is helemaal niks mis met het publiek respect voor wetenschap. Hagoort moet nou niet gaan doen of hij en zijn collega's zielig zijn.

Foto: Andrew Becraft (cc)

Trollen

ACHTERGROND - Kijk, dat is nou interessant. Een team van Italiaanse geleerden doet onderzoek naar de wijze waarop onbevestigde geruchten en samenzweringstheorieën zich via de sociale media kunnen verspreiden. Een van hun conclusies is dat mensen die zich bezighouden met dit soort ideeën, op Facebook alleen (99%) kijkt naar onderwerpen die dat bevestigen. Ook de omgekeerde conclusie is waar: wetenschappers becommentariëren vrijwel alleen (90%) wetenschappers.

Dat stemt overeen met wat ik weet over degenen die geloven dat de Cyruscilinder een mensenrechtendocument is: ze citeren vooral elkaar en nooit de laatste wetenschappelijke inzichten. Jezusmythicisten lezen alleen Jezusmythicisten – het boek van Van der Kaaij noemt bijvoorbeeld Meiers Marginal Jesus-serie niet.

Kwakhistorici zoeken bevestiging, zoeken niet naar de informatie die het eigen gelijk tegenspreekt en zijn er – dat bewees Trouw zo mooi – niet van op de hoogte welk wetenschappelijk onderzoek bestaat.

Ik kan ook de tweede conclusie bevestigen: wetenschappers weten nauwelijks wat er omgaat in de kwakgeschiedenissfeer, al is men zich ervan bewust dat er kwakgeschiedenis is. Ik ben blij dat mijn subjectieve indruk met cijfers valt te onderbouwen.

commentaaractiviteit
 
De onderzoekers wilden vervolgens weten hoe mensen reageerden als ze werden geconfronteerd met evident onjuiste informatie. Daarvoor keken ze of informatie van bestaande satirische websites (“troll posts”) was herkend. Ze schrijven:

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.