Klimaatschok

Alweer. Alweer een klimaatschok. Die van 2016 en die van 1998 en die van 1983 zijn we eigenlijk alweer vergeten. Maar goed, iedere keer bij een stevige El Nino schrikt ineens de wereld toch weer even wakker. Verdomd! De aarde warmt op! En best snel ook. Het zijn de pieken die het doen. En ja, na iedere piek kan je weer een tijdje denken dat het relatief meevalt. Maar eerst de huidige piek maar even goed in beeld:

Door: Foto: Toshiyuki IMAI (cc)
Foto: Thomas Gartz (cc)

Inkomen bepaalt of je met auto of OV reist

DATA - Er komen verkiezingen aan en dus is het scoren geblazen. Zoals met de komende accijnsverhoging op brandstof. Ineens is iedereen tegen, en vooral de VVD. Want “er raakt de hardwerkende Nederlander” of zoiets. Tweee maanden geleden werd bekend dat het OV in 2024 heel veel duurder zou worden. Daar hoorde je nauwelijks draagvlak voor tegenhouden van die verhoging.
Daarom even wat data om dit in de context van de klassenstrijd te plaatsen. Kort samengevat: bij tegenhouden accijnsverhoging profiteren de rijkste mensen in Nederland en het verhogen kosten OV raakt de armste mensen het hardst.

Twee grafieken. Eerst autobezit naar huishoudens verdeeld naar inkomensklasse. Links de armste groepen, rechts de rijken (hoe passend). Bij de onderste 10% van de huishoudens heeft 70 procent geen auto. Bij de bovenste 50 procent is dat 15%.
Grafiek autobezig naar huishoudens per inkomensklasse. Data:
Groep	Geen auto
 1e 10%-groep	71%
 2e 10%-groep	58%
 3e 10%-groep	44%
 4e 10%-groep	31%
 5e 10%-groep	23%
 6e 10%-groep	18%
 7e 10%-groep	15%
 8e 10%-groep	14%
 9e 10%-groep	14%
 10e 10%-groep	15%

En dan het dagelijks gebruik van openbaar vervoer naar inkomensklasse. De armste mensen gebruiken het OV twee keer zo vaak als de rijkste.
Grafiek dagelijks gebruik openbaar vervoer naar inkomensklasse.
Data:
Groep	Dagelijks OV
1e 20%-groep	10%
2e 20%-groep	6%
3e 20%-groep	5%
4e 20%-groep	6%
5e 20%-groep	5%

Iedere partij die nu vooral alleen over die accijns aan het roepen is, maar niets doet aan het OV, is dus vooral bezig de rijken te sponsoren. Oh ja, en het klimaat verder om zeep te helpen.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Toshiyuki IMAI (cc)

Juli 2023 was warmste maand op aarde sinds mensenheugenis

DATA - Nee, dit is geen alarmisme, dit is een constatering, een feit. De gemiddelde temperatuur op het aardoppervlak, zoals geanalyseerd door Copernicus ERA5, was ruim 16,9 graden in juli 2023. Dat is ruim drietiende graad warmer dan het vorige record uit 2019. De hoogste waarde uit de meetreeksen. En daarmee ook met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid de hoogste waarde in de afgelopen 100.000 jaar. Sinds mensenheugenis dus.

Deze constatering doen we op basis van de recent beschikbaar gekomen gegevens van de ERA5 klimaatdata reeks.
Grafiek afwijking wereldtemperatuur per maand sinds 1979

De twintig warmste maanden op aarde lagen allemaal in deze eeuw.

En dit is al de warmste periode van de zeker laatste 100.000 jaar.

En het is trouwens ook 1,5 graden boven het pre-industrieel gemiddelde. U weet wel, die grens die we in Parijs hebben afgesproken. Daar breken we nu (2023!) dus al doorheen.

Kortom, de warmste maand sinds lang. En dat record hebben we bereikt in minder dan 200 jaar.

De wereld zag er 100.000 jaar geleden overigens heel anders uit. En er moest nog een ijstijd volgen.

En we gaan weer over tot de orde van de dag.

Ruimtelijke ordeningsverkiezingen 2023

OPINIE - De afgelopen 13 jaar was visie de olifant die het zicht belemmerde. Waar het eerste kabinet Rutte zo’n 10 jaar geleden verklaarde dat Nederland af is kondigde het laatste Kabinet Rutte de ‘grootste verbouwing van Nederland’ aan. Hoewel veel mensen dan denken aan het energiesysteem, gaat de verbouwing op veel meer terreinen spelen en veel meer aspecten van de leefomgeving raken. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) publiceerde vier scenario’s voor de inrichting van Nederland in 2050.

In deze vier scenario’s schetst het PBL wat de effecten zijn van verschillende keuzes voor de inrichting van Nederland. Het PBL heeft een scenario ontwikkeld waarin grote bedrijven de lead hebben, een scenario met nog verdere digitalisering waardoor afstanden verdwijnen, een scenario met veel ruimte voor de natuur en een scenario waarin burgers het initiatief nemen in hun eigen leefomgeving. De uitkomsten van de scenario’s laten zien dat er wat te kiezen valt en laat dat nou net zijn wat in november 2023 mag doen: kiezen.

Het belang van visie

Investeringen die nu gedaan worden in nieuwe woonwijken, (energie)infrastructuur of waterhuishouding gaan zeker 50 jaar mee. Het is daarom van belang om vooruit te kijken naar het land waar we over 30 tot 50 jaar in willen wonen. Hoe ziet het er uit? Hoe en waar verdienen we er ons brood? Hoe en waar wonen we? Hoe ziet onze energievoorziening er uit? Waar bufferen we water voor droge tijden? Hoe ziet onze zorg er uit? Hoe verplaatsen we ons binnen de stad, maar misschien juist wel in de gebieden buiten de stad? Zetten we landelijk nog steeds in op de auto, terwijl steden die stapsgewijs weg lijken te plaatsen?

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Closing Time | Midnight Oil – Rising Seas

De Australische band Midnight Oil bracht dit nummer uit vlak voor de COP26 (Klimaatconferentie van Glasgow november 2020). Ook deze internationale klimaatkoffietafel was een ‘belangrijk signaal’ of  ‘faliekant mislukt’ (NOS), afhankelijk van aan welke kant je staat.

Hoe dan ook: de uitkomsten van die conferentie waren te weinig en vooral: te laat. Midnight Oil onderstreept dat nog eens en zingt: “Let’s confess we did not act with serious urgency”.

Foto: CC BY-SA 4.0 Stephan Okhuijsen 2022

Schonere schepen leiden tot meer opwarming oceanen

ANALYSE - De internationale regels met betrekking tot hoeveel zwavel en andere vervuilende stoffen er mag zitten in de brandstof van schepen zijn de laatste jaren aangescherpt. De lucht boven met name de oceanen is daardoor in snel tempo schoner geworden. Helaas heeft dit als effect dat daarmee de opwarming van de oceanen ook versnelt.

Laat me dit wat nader uitwerken.

In Europa waren er al langer afspraken over het toegestane percentage zwavel in de brandstof van schepen op onder andere de Noordzee. Dat is van 1,5% in 2000 naar nu 0,1% gedaald. Maar daarbuiten was de norm nog 4,5%. Sinds 2015 werd dit echter ook afgebouwd tot 0,5% vanaf 2020.

Grafiek met maximaal percentage zwavel in brandstof schepen voor Europa en Internationaal in vijfjaar-perioden.

Tabel zwavelnormen site overheid.

Heeft dan ook echt significant effect? Ja. Er mogen dan wel maar enige tienduizenden grote zeeschepen zijn, ze leggen wel veel gewicht in de schaal. Zo zorgde 1 groot containerschip voor net zoveel zwaveluitstoot als bijna 20 miljoen auto’s in het verkeer (twee keer zoveel als er in Nederland rondrijden). Dat met een factor 9 omlaag brengen is dus significant.

Dat laten ook de eerste onderzoeken zien. De beruchte scheepspluimen zijn aan het verdwijnen.

En omdat die pluimen de warmtestraling van de zon op aarde (en dus vooral de oceanen) remde, is nu ook in de metingen van de netto “flux” de toename goed zichtbaar:

Foto: Flickr CC BY-NC 2.0 by Rasande Tyskar rethink capitalism Corona times Hamburg

Wat de groene beweging nodig heeft is niet meer denkkracht, maar meer daadkracht

ESSAY - van Sara Van Rompaey en Seppe De Meulder, eerder verschenen in tijdschrift ‘De Helling, (redactie Wetenschappelijk Bureau GroenLinks)

Het is een vergissing om de hoop op een ecologische omwenteling te zoeken in specifieke maatregelen of een uitgestippelde route. Hoop is niet het resultaat van de openbaring van een utopie, maar van verzet tegen de noodtoestand. Wie droomt van een ander economisch systeem moet daar zijn waar het huidige systeem ravages aanricht.

1 november 1755, Lissabon. De kerken van de hoofdstad van Portugal zitten stampvol gelovigen die Allerheiligen vieren. Omstreeks kwart voor tien begint de aarde minutenlang te beven. De beving wordt gevolgd door een tsunami en een brand die bijna heel Lissabon vernietigt. Meer dan een derde van de bevolking van Lissabon laat het leven, 85 procent van de gebouwen wordt vernield. De schade blijft niet beperkt tot Lissabon. Grote delen van Portugal worden getroffen. De schokgolven van de aardbeving zijn voelbaar door heel Europa en Noord-Afrika.

‘Op de aardbeving volgde een geestbeving’ schrijft Philipp Blom in een essay voor De Groene Amsterdammer. De aardbeving van Lissabon moet zowat de meest besproken natuurramp in de westerse geschiedenis zijn. Was het dominante denkkader voordien al wat aan het wankelen gebracht, dan ging het na de aardbeving daveren op zijn grondvesten. ‘Het verhaal over 1755 gaat niet over een aardbeving, maar over de crisis van een collectief verhaal’, aldus Blom.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Hebi B., via Pixabay.

Burgers in beraad voor het klimaat

VERSLAG - Het is een primeur: het eerste burgerberaad van de provincie Gelderland en het eerste burgerberaad in Nederland voor het klimaat! We zijn in september gestart met 150 burgers en op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan het advies. Het Gelders Burgerberaad Klimaat adviseert de provincie over het vernieuwen van het Gelders Klimaatplan. En ik ben erbij, want ik ben één van de geselecteerde burgers.

Burgerpanel

Voorafgaand aan het burgerberaad vond er een online onderzoek plaats: het burgerpanel. Via ouderwetse post zijn duizenden burgers gevraagd om de provincie te adviseren wat betreft maatregelen om CO2-uitstoot in te perken. 3.363 burgers hebben hier aan meegedaan; zij gaven voor 12 voorgestelde maatregelen aan in hoeverre de provincie daar op in moet zetten volgens hen. Ze konden schuifjes verplaatsen van ‘minimaal inzetten’ naar ‘maximaal inzetten’. Volgens deze raadpleging zijn de populairste maatregelen: ‘energieverbruik van
bedrijven helpen verminderen’, ‘stimuleren van zonnepanelen op daken’ en ‘bestaande huizen duurzamer maken’. Het rapport van de uitkomsten is via de website van Gelderland te bekijken.

Maar dat was nog niet alles! De deelnemers werden uitgenodigd om zich op te geven voor het burgerberaad dat in vier dagen verspreid over vier maanden verder gaat werken aan een zwaarwegend advies. Uit de geïnteresseerden werden 150 deelnemers gekozen. Zij zijn zo goed als mogelijk een representatieve afspiegeling van de Gelderse inwoners.

Foto: CC BY-SA 4.0 Stephan Okhuijsen 2022 copyright ok. Gecheckt 19-12-2022

Recensie | De theorie van warmte van Hans Custers

RECENSIE - Opwarming van de aarde is al jaren een “hot item” in het nieuws en hier op Sargasso. Stevige dialogen over hoe het precies zit en hoe erg het nou is overal.
Maar aan alle huidige inzichten over het klimaat en de opwarming ging nogal wat vooraf.
In zijn boek “De theorie van warmte” neemt Hans Custers ons mee op een toegankelijke reis door het verleden van de klimaatwetenschap, vanaf de vroege 19e eeuw.

En hoewel al heel vroeg er inzichten ontstaan over het zogeheten broeikaseffect, zijn er ontiegelijk veel stapjes nodig voor we ergens na de Tweede Wereldoorlog echt serieus kijken naar de koppeling van de activiteiten van de mensen (met name CO2 productie) en de lopende en komende opwarming van de aarde.

En omdat klimaatwetenschap zelf een redelijk jonge discipline is, voert Hans ons via onder andere natuurkunde, scheikunde, geologie, meteorologie en paleontologie naar de wetenschap van dit moment.
Heel soms verliest hij mij als lezer daarin als hij iets te diep ingaat op heel specifieke nieuwe wetenschappelijke inzichten in een bepaalde periode. Maar de grote lijnen blijven wel goed volgbaar.
Het is ook leuk dat hij af en toe de wat meer persoonlijke kant van de interactie tussen de wetenschappers, en sommige inspirerende “amateurs”, wat ruimte geeft.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Volgende