Een laffe kerkgeschiedenis

Laat ik beginnen bij de allerlaatste woorden van dit boek, het slot van de tekst op de achterkant: De vraag naar de verhouding tussen religie en het moderne denken komt indringend aan bod, evenals de actuele situatie van het katholicisme in het geseculariseerde Avondland. Een rijk gestoffeerd werk dat bij zowel liefhebbers als verachters van religie niet mag ontbreken op de boekenplank. Indringend? Actueel? Een must read voor de verachters van religie? Ik moest het een paar keer lezen. Zelden is zo’n blurp achterop een boek zó way off the mark. Sterker, na het lezen van Katholicisme in Europa vroeg ik me ernstig af of er überhaupt  een groep lezers aan te geven is die dit boek op de plank zou willen hebben.

Door: Foto: Façade van de Sint-Pieter, Rome (foto LiviusOrg)
Foto: copyright ok. Gecheckt 21-02-2022

De Kroonboekenclub | Melati van Java, dochter van Indië

COLUMN - Als de critici wraak hadden willen nemen op Melati van Java, hadden ze het niet effectiever kunnen doen: hebben jullie weleens wat van haar gelezen? Toch was zij in haar tijd – ze leefde van 1853 tot 1927 – een van de populairste Nederlandse schrijfsters, die de ene roman na de andere publiceerde én van wie vrijwl al die romans als warme broodjes over de toonbank gingen.

Marie Sloot heette ze. Ze gebruikte naast Melati ook nog het pseudoniem Mathilde voor haar katholieke, en ook zeer populaire, damesromans. Tegen het eind van haar leven kwam daar Max van Ravestein bij, voor haar wat modernere werk.

Al die pseudoniemen waren bedoeld om het lezerspubliek zo min mogelijk in de war te brengen. Marie Sloot kende, blijkens de onlangs verschenen biografie van Vilan van de Loos, de kracht van merknamen. Ze had bovendien een sterk ontwikkelde neus voor zaken. Hoewel ze een van de eerste vrouwen was die van haar pen moest leven, wist ze van vrij stevig onderhandelen zodat ze inderdaad haar hele leven zelfstandig kon zijn, en waarschijnlijk zelfs kostwinner voor het gezin dat ze vormde met haar inwonende vriendin Lina.

Chinese vrouw

Het is een razendinteressant boek geworden, de biografie van Vilan van de Loo. Het leven van Sloot was misschien nog niet eens zo interessant. Daar werkte ze te hard voor, en haar hele leven stond duidelijk in het teken van dat werk, aan het schrijven, aan het redigeren. Daar wordt je leven niet heel erg woelig van. Ze had bijvoorbeeld kennelijk maar één serieuze privé-relatie, met Lina, en ook daarover komen we weinig te weten.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: European Commission DG ECHO (cc)

Bed Bad Brood

OPINIE - De armen niet laten delen in uw eigen bezittingen is hen bestelen en hen beroven van het leven. Wat we bezitten is niet ons eigendom, het is het hunne.

Wanneer wij aan de armen de voor hen onmisbare goederen bezorgen, zijn dat geen bewijzen van onze persoonlijke vrijgevigheid; we geven hun immers slechts wat hun toekomt.

Aan het woord zijn hier niet Pierre-Joseph Proudhon, de radicale filosoof die de uitspraak ‘eigendom is diefstal’ muntte, en evenmin Karl Marx in zijn meest radicale bui. Deze citaten zijn van niemand minder dan de heiligen Johannes Chrysostomos en paus Gregorius de Grote. Beide heren worden met instemming geciteerd in de Katechismus van de Katholieke Kerk, een bijzonder saai geloofsleerkundig werk uit de late jaren negentig, onder het hoofdstuk over het zevende gebod: ‘gij zult niet stelen’.

Johannes Chrysostomos leefde in de vierde eeuw, Gregorius de Grote in de zesde. De katechismus citeert nog wat andere heiligen uit de periode tussen deze twee heren en de katechismus zelf en levert zo een weliswaar kort, maar duidelijk beeld over hoe de katholieke kerk denkt over eigendom en diefstal: wie genoeg te eten heeft, terwijl zijn naaste omkomt van de honger, begaat een misdrijf: diefstal.

Foto: Post-Atheïst

Post-atheïst | Esthetiek

COLUMN - Zondag herdacht de katholieke kerk Petrus en Paulus, de twee apostelen die het christendom naar Rome brachten en daar om het leven kwamen toen keizer Nero de christenen liet executeren. De intree in de hemel is voor christenen iets feestelijks en lange tijd zette het Vaticaan de feestelijkheden op 29 juni extra luister bij door duizenden en duizenden lantaarns op de koepel van de Sint-Pieter te plaatsen. De foto, die de Vlaamse classicus Patrick Lateur zondag op zijn Facebookpagina deelde, toont de laatste keer dat dit gebeurde, in 1937.

koepel

Voor een moment heb ik overwogen op Lateurs Facebookpagina te schrijven dat het Vaticaan de traditie moest herstellen. Het heeft iets feeërieks. Ik zou ook de paus wel eens met een tiara hebben willen zien, rondgedragen in zijn draagstoel, en ik zou ook eens een Vaticaanse hoogmis hebben willen bijwonen, zoals die moet zijn geweest voor het Tweede Vaticaanse Concilie. Puur vanuit historische en esthetische motieven, zoals ik ook zou willen rondneuzen in Versailles, een Kruisvaarderskasteel of de bibliotheek van Alexandrië.

Maar nee, het Vaticaan kan de koepel van de Sint-Pieter beter ongeïllumineerd laten. Als ik voor de katholieke kerk een balans van goede en minder goede dingen zou moeten opmaken, dan staan de pracht en praal vrij hoog in het lijstje van mindere zaken. Voor het goede begrip haast ik me te zeggen dat er ook een lange lijst van goede dingen bestaat, waarbij ik meteen denk aan de wijze waarop de parochie in mijn stadswijk zorgt voor vereenzaamde ouderen, aan de hulp die de zusters augustinessen boden aan een gedwongen prostituee en een vluchtelinge, of aan recente pauselijke uitspraken over de georganiseerde misdaad.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: copyright ok. Gecheckt 23-11-2022

Brief aan paus Franciscus

BRIEF - Alle kerken wereldwijd hebben twee dingen gemeen: van binnen lopen ze over van weelde en buiten zitten de bedelaars honger te lijden.

Geachte paus Franciscus,

Als het over religie gaat, is er niet heel veel nodig om mij op de kast te krijgen. Ik ben erg gesteld op logica en ratio ziet u, en dat botst nogal eens met religieuze opvattingen. Die zijn namelijk niet zelden doorspekt met een dubbele moraal of zijn, zoals uw vredesboodschap afgelopen week, hypocrieter dan Albert Verlinde die zich beroept op zijn recht op privacy.

In uw vredesboodschap (samenvatting nu.nl) hekelde u ’the greedy pursuit of material goods’ die volgens u aan de basis staat van de wereldwijde economische malaise. In plaats van die greed, roept u op tot ‘rediscovery of fraternity in the economy’. Op zich is daar niet zoveel mis mee, maar omdat u het zegt, gaan al mijn nekharen ervan overeind staan.

Ik wil best geloven dat u persoonlijk daadwerkelijk begaan bent met de armen. U bent als jezuïet min of meer verplicht tot armoede, slaapt schijnbaar liever in het gastenverblijf van het Vaticaan dan in het Pauselijk Paleis en draagt ook niet van die dure rode leren schoenen als uw voorganger. U zult het kortom allemaal best goed bedoelen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Het Woord van God

Over ongelovigen en gelovigen. Ik ben een ongelovige hond. Ik redeneer zo. Het universum bestaat ongeveer 12½ miljard jaar. God heeft alles geschapen? Dan moet hij er 12½ miljard jaar geleden geweest zijn. In wat voor vorm? Toch minstens in een intelligente, moleculaire vorm. Maar moleculen bestonden toen nog helemaal niet. All right, dan in een andere vorm. Welke vorm dan? Een geestelijke vorm? Geesten bestonden toen niet en nu nog steeds niet, het spijt me. Ja, in uw hoofd misschien.

Dus: totdat er bewijs geleverd wordt, kan ik geen geloof serieus nemen, zoals ik ook de homeopathie of de nieuwe kniehuppeltherapie niet serieus kan nemen. Dat die 12½ miljard jaar oude God ook ons mensen geschapen zou hebben en dat Hij ook belang stelt in ons dagelijkse wel en wee – dat is allemaal aardig bedacht, maar natuurlijk onzin.

Dat is kortweg gezegd mijn visie op dit probleem, en ik zeg dit omdat het laatstelijk op dit blog tot veel keurige en minder keurige reacties heeft geleid, zoals een reactie van iemand die zei dat veel wetenschappers toch nette christenen zouden zijn. Ik zou zeggen: tél die wetenschappers dan eens, die christen zouden zijn. Buiten het vak van de theologie kom je er niet zoveel tegen, is mijn schatting. Mijn schatting is: 99% van de wetenschappers is níet christelijk of islamiet of weet ik van welk ander geloof. En uiteraard niet: ze hebben méér gelezen dan één boek, dus ze weten wat fabeltjes zijn en wat niet. Het lijkt mij de hoogste tijd om de fabeltjes over Jezus nu maar eens gelijk te stellen aan de fabeltjes over Thor, Ra, Zeus, Vishnu, Allah of een van de andere 3000 goden.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Katholiek zijn in de jaren zestig

Ik ben geboren in Limmen, op 24 september 1953. Limmen, zo’n 8 kilometer ten zuiden van Alkmaar, was een katholiek vlekje temidden van wereldser plaatsen zoals Castricum, Uitgeest, Heiloo en Egmond. Daar woonden de Hervormden en Gereformeerden, volgens mij, hoewel ik nog niet wist wat dat was. Ik weet het trouwens nog steeds niet, ik weet alleen dat ze geloviger zijn dan de katholieken, dat ze geregeld lezen in de bijbel en dat ze de psalmen uit hun hoofd kennen.

Om aan te geven op welk niveau dat katholicisme zich in het begin van de jaren zestig bevond, deze anekdote. Ik had, vlakbij ons huis, aan de Kerkweg een tante Anna wonen. Een vriendelijk, oud mensje. Ik was eens bij haar op bezoek en het begon te bliksemen. Tante Anna schrok ook van het gedonder en zei, bijna angstig: ‘Lieve heertje, kalm toch!’ Dat ‘Lieve heertje’ kwam ook terug in zinnen als ‘Daar zal lieve heertje nog wel voor zorgen’, als je bijvoorbeeld had opgemerkt dat de appelboom in haar achtertuin geen fruit droeg.

Bij ons thuis ging het er betrekkelijk ontspannen aan toe. We moesten niets, behalve op zondag naar de kerk. Toen ik zes zeven acht jaar was, moest er ook gebiecht worden bij pastoor Bangert. Dat werd van school uit geregeld: je ging met de hele klas op een middag naar de kerk, je ging in de mannenzijbeuk zitten en dan moest je om de beurt het donkere biechthokje in. Het was zaak je te herinneren wat je zoal fout had gedaan en gedacht. Eén van de eerste keren zei ik opgewekt: ‘Ik heb volgens mij niets fout gedaan, pastoor.’ Daarop zei pastoor Bangert bestraffend: ‘Dan zou ik er nog maar eens goed over nadenken!’ Ik moest terug naar mijn plaats, maar ik liep de kerk uit, want ik had inderdaad een geheel schone ziel en was zondenvrij. De volgende keren bedacht ik, om de lieve vrede te bewaren, maar dingen zoals appeltjes gestolen, belletje getrokken, schuin overgestoken over de Rijksweg enz. Dingen waaraan je je geen buil valt. Je moest dan vervolgens knielend in de kerkbank je penitentie gaan doen: bijvoorbeeld drie Onzevaders en drie Weesgegroetjes bidden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Hoofddoekjes in Volendam

Een bijdrage van GB van Publiekrecht & Politiek.

In PVV-heartland, Volendam, heeft een katholieke scholengemeenschap de regels meteen aangescherpt toen de eerste hoofddoek zich meldde. Het betrokken meisje deed een beroep op de Commissie Gelijke Behandeling, en kreeg daar gelijk. De CGB rekende het de school zwaar aan dat ze pas in tweede instantie met hun katholieke grondslag op de proppen kwam. Dat speelt zo’n grote rol, omdat een school die een onderscheid maakt op basis van een godsdienst dat alleen mag doen als het om bijzonder onderwijs gaat dat die regels nodig heeft voor het verwezenlijken van die grondslag, en als die school die regels ook consequent handhaaft. Een rector die pas bij de Commissie over zijn katholieke grondslag begint, wekt niet echt de indrukt met de verwezenlijking van zijn grondslag bezig te zijn en valt dus niet onder die uitzondering. De PVV in de Tweede Kamer was uiteraard over de zeik, maar Donner en Van Bijsterveldt namen het op voor de CGB.In eerste instantie had de rector gezegd zich te voegen naar het oordeel van de CGB, maar toen hij later begreep dat die oordelen niet bindend zijn kwam hij daar van terug. De hoofddoek bleef verboden en het meisje wendde zich tot de rechter. Je zou zeggen, dat een school die op een dergelijk amateuristische wijze de rechtszaal komt binnenstruikelen binnen niet al te lange tijd weer buiten staat met een veroordelend vonnis aan de broek. Dat was echter niet het geval.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Volgende