Iedereen ziet het probleem van de inflatie. Maar door blikvernauwing en de dogma’s van de vrije markt hebben we het vooral over de consequenties van dat probleem. De oorzaken, voortkomend uit de geopolitieke en geo-economische context, lijken we meestal als gegeven te accepteren. Terwijl we op die schaal oplossingen moeten zoeken. Eerst die blikvernauwing. Het is oorlog en wij zijn daar onderdeel van. We voeren een economische oorlog tegen Rusland. Dat drijft de energieprijzen op en daarmee de inflatie. Maar hoewel iedereen dat wel weet, gaat het daar de laatste maanden steeds minder over. De discussie is verschoven, weg van Poetin. Ze vernauwt. Van die economische oorlogsvoering, naar de inflatie, naar de consequenties van die inflatie. Het is in Den Haag binnenlandse politiek geworden, waar miljarden op de begroting worden gezocht om de onderklasse te ondersteunen met het betalen van haar torenhoge energierekening. Heel goed hoor, maar dat is dus niet waar het om gaat. De vraag moet zijn: hoe brengen we die prijzen naar beneden, zodat er überhaupt niet van die hoge energierekeningen ontstaan. Die hoge rekeningen moeten voorkomen worden, niet gecompenseerd. En dan komen we in het onontgonnen gebied waar rechtse politici niet over na mogen denken en waar linkse politici blijkbaar (of heb ik iets gemist?) niet over na kunnen denken. De ideeënwereld waarin het voor mogelijk wordt gehouden dat we de markt niet ‘z’n werk te laten doen’. Waarin eindelijk aan de dogma’s van de vrije markt wordt getornd, in dit geval de vrije prijsvorming. Want dat lijkt in Den Haag na maanden ongekende inflatie, nog steeds een politiek taboe. Terwijl de prijzen hoogtes bereiken die we niet voor mogelijk hadden gehouden. Waarom accepteren we dat? Het economische front Westerse sancties zijn succesvol als ze (de financiering van) de oorlog direct bemoeilijken, of als ze de Russische economie structureel ondermijnen. En dan met name de oorlogsindustrie, die grotendeels afhankelijk is van westerse machinerie en bijvoorbeeld chips. En dat gebeurt niet zolang Rusland miljarden blijft binnenhalen. Met die miljarden kunnen militairen en huurlingen betaald blijven worden, kunnen smokkelroutes worden opgezet om onder de westerse sancties uit te komen, enz. Zolang Rusland miljarden blijft binnenhalen blijft kan ze haar economische stagnatie afkopen. De Westerse kant van dat economische front begint bij de eerste linie, onze onderklasse, die volledig overrompeld wordt door de energieprijzen. Maar de financiële dreiging die uitgaat van die stijgende energiekosten is veel groter dan dat en kan in potentie grote maatschappelijke onrust veroorzaken (die Rusland zal willen uitbuiten). En niet alleen omdat huishoudens eronder te lijden hebben, maar ook omdat het de economische toekomst voor veel ondernemers op losse schroeven zet. Vooral ondernemers waarbij de energieprijs veel invloed heeft op hun economische succes. Voor hen kan overheidsingrijpen in de energiemarkt een zegen zijn. Gasprijs maximeren? In plaats van de schatkist aan te spreken om huishoudens en bedrijven te compenseren voor de hoge energiekosten, kan de overheid dus beter ingrijpen in de energiemarkt. Niet alleen, maar gecoördineerd, binnen de EU en het liefst samen met de V.S. en zoveel mogelijk andere landen. De meeste landen - ook dictaturen die maatschappelijke onrust willen vermijden - hebben vooral last van die hoge prijzen en dus baat bij het drukken van energieprijzen. Daarmee wordt een soort kartel opgezet, in zekere zin vergelijkbaar met de OPEC. En het ingrijpen zou dan kunnen gaan om het instellen van een maximumprijs voor gas. Een prijs die hoger ligt dan een jaar geleden - er moet reden blijven om te besparen op energie - maar die een stuk lager ligt dan de huidige prijs. Een prijs waarbij energiebedrijven nog winst kunnen blijven maken, maar die niet zo hoog ligt dat we die winsten moeten afromen. Een prijs die wel gevoeld wordt, maar niet leidt tot de onheilspellende maandelijkse prijsstijgingen die we nu zien. Zo’n maximumprijs zal moeten samengaan met afspraken over verdeling en distributie. Want als vraag en aanbod niet meer zorgen voor een verdelingsmechanisme dan moet dat op een andere manier gebeuren. Dat kan betekenen dat huishoudens gelimiteerde hoeveelheden gas krijgen, of dat bepaalde industrieën niet meer rendabel kunnen opereren en dus (tijdelijk sluiten). Dat is ingewikkeld. Maar liever lagere prijzen met moeilijke keuzes over het verdelen van gas, dan de huidige astronomische energierekeningen waarbij sommige bedrijven alsnog (tijdelijk) hun activiteiten staken. Werking Zo’n kartel werkt het best als er veel landen samenwerken. En haar reikwijdte kan vergroot worden door een serieus sanctieregime in te stellen voor bedrijven die eronder uit proberen te komen. Als westerse gaswinning, distributie, onderhoudsbedrijven, havens, verzekeraars van transportschepen, en zo verder, sancties te wachten staan als ze zich niet aan de maximumprijzen houden, dan zal dat wereldwijd de gasprijs drukken. Rusland zal haar inkomsten dan drastisch zien dalen. Dat kan ze compenseren door de gaskraan naar Duitsland weer verder open te zetten. Dat levert haar direct meer inkomsten op, maar drukt gelijk de gasprijs verder omlaag, waardoor de winst per kubieke meter lager wordt. Zo ontstaat in het ideale geval een reactie omgekeerd aan wat we in de afgelopen maanden hebben gezien. Steeds lagere prijzen. En dan wordt die maximumprijs misschien niet eens gehaald. China en India zullen zich niet aansluiten bij zo’n kartel, maar hebben wel baat bij lage prijzen. Op dit moment kopen ze, met korting, grote hoeveelheden Russische olie in, waar Rusland met de huidige prijzen, ondanks die korting, goed aan verdient. Als door een westers kartel de prijzen gedrukt worden, zullen China en India onverminderd lagere prijzen bedingen. Dat is tenslotte in hun eigen belang. Maar daardoor dragen ze uiteindelijk ook bij aan het omlaag brengen van de Russische inkomsten. Gevolgen Poetin heeft er, geholpen door vele Duitse politici, in de afgelopen jaren alles aan gedaan om Europa afhankelijk te maken van Russisch gas. De macht die hij via die afhankelijkheid probeert uit te oefenen gaat uit van het functioneren van een markt. Als wij erin slagen dat marktmechanisme buiten werking te stellen, dan slaat dat Poetins wapen uit handen. Dan hebben zijn pogingen tot afpersing geen zin meer. De gevolgen voor Rusland van inkrimping van de gasinkomsten zullen groot zijn. Het zal de financiering van de oorlog in Oekraïne bemoeilijken. En de economische sancties zullen harder aankomen als er minder geld is om deze met dik betaalde gesmokkelde waar te verlichten. Von der Leyen heeft deze week al duidelijk gemaakt iets te willen gaan doen. Laten we hopen dat ook bij politici, voor wie de markt bijkans heilig is, langzaam doordringt dat ingrijpen soms een goed idee is. ---------- [ Terwijl ik de laatste hand legde aan bovenstaande tekst is bekend geworden dat de G7 voor olie een maximumprijs wil gaan invoeren. Wellicht dat gas kan volgen. ]
Hoe begin vorige eeuw een gloeilampenkartel Phoebus, waaronder Philips, de levensduur van de lamp liet verkorten. Mooi om weer eens te lezen nu Philips afscheid neemt van zijn roots.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
Ruim een jaar geleden kregen de vier grootste brouwerijen op de Nederlandse markt; Heineken, Grolsch, Bavaria en Inbev door de Europese Commissie onder leiding van kartel-waakhond Neelie Kroes een boete opgelegd van bijna 274 miljoen euro wegens prijsafspraken. Afnemers hadden jarenlang teveel betaald en uiteraard werden deze hoge kosten doorberekend aan de consument zodat ook wij veel te veel betaalden voor ons biertje in de kroeg en in de supermarkt. Maar, er was goed nieuws; dankzij de boete zouden de prijzen dalen en zou de consument uiteindelijk profiteren van een prijsverlaging. Ik heb er niks van gemerkt; op dit moment klaagt de horeca over de gederfde inkomsten door de invoering van het rookverbod dus die prijzen zullen alleen maar stijgen. Of het is de slechte zomer. Vanuit mijn werk heb ik veel te maken met één van die grootste brouwerijen en jaarlijks krijg ik netjes een bericht dat de prijzen helaas weer omhoog zijn gegaan. Er lijkt dus niets te zijn veranderd.
En zo zag ik enkele weken geleden op het journaal dat we ook jaarlijks zo’n € 130,- te veel voor onze energiekosten betalen. Ook hier hebben we te maken met prijsafspraken, maar ik voorzie nu al dat de stijgende olieprijs of de mondiale financiële crisis als mooi excuus kan worden gebruikt om de hoge prijs te handhaven. En zo worden we telkens weer een loer gedraaid. En dan vraag ik me dus af hoe dat maar door kan blijven gaan.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.