De zorg is een aap voor je moeder

Mijn moeder wordt in februari 87 jaar en ze verblijft in een woonvorm voor ouderen die een hoge zorgvraag hebben. Volgens de site krijgt de bewoner daar zorg op maat. Verzorging, verpleging, tot aan het overlijden toe. En men houdt daar ‘persoonlijkheid, kwaliteit en respect hoog in het vaandel’, zoals de woonvorm het omschrijft. Mijn moeder is dementerend, maar ze weet nog wel wie ik ben. Gelukkig wel. Maar waar ze is en in welk tijdperk precies, en hoe ze daar is gekomen, dat weet ze dan weer niet. Op het digitale zorglogboek had ik gelezen over de entree van een interactieve pop in mijn moeders  bestaan. Er werd geen motivering of introductie bij gegeven. Dus toen ik bij haar op bezoek was, was ik wel nieuwsgierig naar die pop. Iets nieuws. Hoe zou dat interactieve eruit zien? Ik had wel ’ns filmpjes van interactieve zorgrobots gezien. Een kijkje in de toekomst. Maar ik werd teleurgesteld. Want de pop die ik aantrof bij mijn moeder was een variant op de sprekende pop die ‘mama’ zegt als je op de buik duwt. Er was niets interactiefs aan. En de pop bleek een aap met een roze strikje, inclusief een poppenwagen. De aap lacht, kirt, lonkt met haar ogen en maakt wat kronkelbewegingen. Dat is het. Interactief is wat je noemt een praktisch woord. Het woord vertelt zelf wat het betekent: actieve wisselwerking. Dus dat er een interactie bestaat tussen twee partijen. In dit geval zouden dat dus mijn moeder en de aap zijn. Maar ik heb die aap even bekeken, maar zij beschikt niet over zintuigen en ik zag ook geen receptoren, sensoren, of hoe heten die dingen. Met andere woorden: die aap weet niet van mijn moeders bestaan en kan dus ook niet op haar reageren. De pop is een koppeling van scharniertjes, chip en luidsprekertje, gegoten in de vorm van een aap die op baterijen loopt. Het begrip ‘interactief’ is dus niet van toepassing op dit stuk speelgoed, want dat is het, niets meer. Het is een prijs die je zou kunnen winnen bij de schietkraam op de kermis. Het klinkt natuurlijk professioneler als je een speelgoedpop verkoopt als interactief en als zorginstrument, maar ik trap daar niet in. Maar mijn moeder helaas wel. En dat vind ik treurig om te zien, mijn moeder, op haar oude dag, in de weer met een kermisaap en een poppenwagen en een dekentje, godbetert. Een inkijkje in de zorg voor dementerenden in 2021.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 23-11-2022
Foto: Daniel X. O'Neil (cc)

Kunst op Zondag | Ego pretpark

Musea denken jonge bezoekers te trekken door meer Instagramwaardige kunst te exposeren.

Jonge bezoekers worden voor musea steeds belangrijker. Zo belangrijk zelfs dat tentoonstellingen zo worden ingericht dat je er de ideale foto voor Instagram kunt maken.

Raar bericht van de NOS, want je zou denken dat alle kunst de moeite van het fotograferen waard is. Zou er verschil zijn tussen wat jonge en oudere museumbezoekers graag fotograferen? Geen idee.

Dat musea al jaren zich in allerlei bochten wringen om meer publiek trekken is vooral sinds de economische crisis van 2007- 2009 een gegeven. Overheden verminderden de toch al schamele financiële ondersteuning maar musea behielden de plicht kunst toegankelijk te houden voor een breed publiek.

En toen kregen we meer museale attracties.

Pardon, we bedoelen: meer beleving. Bijvoorbeeld glijbanen die we al kenden van o.a. zwempretbaden. Je zou zeggen dat zo´n glijbanenwerk prima past op het terrein van een design museum…..

… maar wat doet zoiets in een museum voor moderne kunst?

U zag de glijbanen van kunstenaar Carsten Höller, die volgens een van onze trouwe lezers gezegd heeft dat  de kermiservaring volledig wordt onderschat en dat een glijbaan een sculptuur is waarin je kunt reizen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Heidi De Vries (cc)

Kunst op Zondag | Voelen

Kunst mag jou raken, maar jij mag kunst niet (aan)raken. Dat is begrijpelijk, maar jammer.

Begrijpelijk omdat anders veel kunst zou bezwijken onder de zweetdruppeltjes en bacteriën die kunstliefhebbers aan hun klamme jatten hebben hangen. Jammer, want sluit ook maar één zintuig uit en de “totale beleving” is  onmogelijk geworden.

Maar alle weerloze waarde “wordt van aanraakbaarheid rijk”, sprak de dichter. En daarom is het goed dat beeldhouwster Roelie Woudwijk een tentoonstelling ‘Voelbare Kunst’ organiseerde (gisteren geopend, tot 13 oktober te zien).

Misschien niet zo gek dat juist een beeldhouwer op zo’n idee komt. Velen zullen het herkennen: bij sculpturen is er, eerder dan bij schilderijen en tekeningen, een neiging ze te willen aanraken. Toch is dat ook bij sculptuur niet altijd toegestaan.

Bij de Britse Henry Moore Studios & Gardens mag je alleen de beelden die buiten staan aanraken. De organisatie waarschuwt wel: “On very bright, sunny days the bronzes can be quite hot, so be careful!

Henri Moore – Double Oval. 1966.
cc Flickr Peter O'Connor aka anemoneprojectors GOC Much Hadham 131 Double Oval, Henry Moore

In 1960 zei Henry Moore in een interview (te lezen in Henry Moore– Writings and Conversations):

Tactiele ervaring is zeer belangrijk als esthetische dimensie in de beeldhouwkunst. Onze kennis van uiterlijk en vormen blijft, in het algemeen, een mengsel van visuele en tactiele ervaringen… sculptuur met tactiele overdrijvingen kan zo veel spannender.

Foto: Andrew Dubber (cc)

Kunst op Zondag | Aantrekkelijke beleving

Zet een speel-, klim-, sluip-door-kruip-door attractie in een museum en het heet geen pretpark maar een beleving. Dat is natuurlijk veel beter geformuleerd. ‘Attractie’ suggereert toch dat het om iets aantrekkelijks gaat. Er zijn ongetwijfeld sujets die aangetrokken worden door de angst, misselijkheid en kots van het publiek dat een Sledge Hammer of een Python verlaat. Maar omdat daar ook anders over gedacht kan worden is het beter kiezen voor ‘beleving’. Daar kun je alle kanten mee op.

Dat een museum de allure van een pretpark kan hebben ontdekken we als er reusachtige interactieve installaties zien waar het publiek aan mag zitten. Wat heet ‘aan mag zitten’: er op klimmen, er af springen, er door rennen, er tegen gaan leunen.

Je zou denken dat een dergelijk kunstwerk van uiterst robuust materiaal moet zijn. Dat gaan we zien bij twee kunstenaars wiens werk je moet ‘beleven’. De één gebruikt robuust textiel, de ander juist heel tere lappen. Uiteraard ga je bij dat laatste kalm en voorzichtig er doorheen.

Eerst de Braziliaanse kunstenaar Ernesto Neto, wiens werk je wellicht in Nederland al eens hebt gezien tijdens Den Haag Sculptuur 2016 of in 2004 en 2009 in museum Boijmans van Beuningen, waar ´Célula nave´ (losjes vertaald: cel schip) werd geïnstalleerd.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Libby (cc)

Kunst op Zondag | Participatie

In de vorige twee afleveringen waren verschillende voorbeelden te zien van kunstparticipatie in kunst. In Brazilië zagen we hoe kunstenaars samen met bewoners van sloppenwijken aan de slag gingen. Tik in je zoekvenster “kunstparticipatie” in en je zult ontelbare projecten vinden waar kunstenaars wijken en buurten intrekken om met bewoners artistiek sociale kunst maken.

De aflevering over Marina Abramoviç eindigde met een performance en publieksparticipatie. De toeschouwer wordt onderdeel van het kunstwerk. Vandaag een aantal voorbeelden waar het publiek een min of meer actieve rol heeft.

Publieksparticipatie is een veelzijdig en soms vreemd concept. Waarom zou het niet voldoende zijn als het publiek gewoon kijkt of luistert? Wil het publiek wel “meedoen”? Is het nodig de consumptieve houding van het publiek te veranderen een meer actieve bijdrage?

De ultieme participatie is natuurlijk kunst waarbij het publiek zelf meewerkt aan de totstandkoming van een kunstwerk. Zelf meedenken over het idee en de uitvoering. Zelf kwast en verf ter hand nemen. Zelf meespelen in een orkest. Zover gaat het bij de meeste publieksparticiperende kunstwerken niet. Meestal is het niet meer dan wat interactiviteit. Elektronica die op de aanwezigheid van het publiek reageert. Of kunstenaars zetten een installatie in elkaar waar het publiek in rond kan dollen. Kunst als pretparkje.

Foto: copyright ok. Gecheckt 26-11-2022

Kunst op Zondag | Surveillance

Ook KOZ kan niet achterblijven bij Sargasso’s research naar bewakingscamera’s. De afgelopen week heb je er weer een en ander over kunnen lezen.
De kunstenaar volgt en kijkt. Observeren of gluren? Met of zonder respect voor de privacy van de toeschouwer? Een kijkje in de wereld van ‘surveillance art’.

Het streetart collectief Luz Interruptus (Spanje, Madrid) zette politici onder surveillance. Verkiezingsposters werden stevig in de gaten gehouden door talloze camera’s.

Niet alleen de bewaking op straat trekt de aandacht van kunstenaars. Sherry Karver fotografeerde scans bij de bagagecontrole op vliegvelden, maakte er collages van en plaatste ze in kofferdeksels. Binnenin de koffer zit verlichting, zodat het allemaal heel transparant lijkt.

Onthullen, daar gaat het om. Niets blijft onzichtbaar. Jonathan Schipper maakte de Invisible Sphere, een bol met 215 camera’s en evenveel monitors. De bol neemt de omgeving waar uit elke mogelijke hoek. Symbool voor de poging van media alles te willen onthullen.

Kijk naar jezelf, lijkt de Koreaan Hwang Kim te zeggen. Hij maakte de Virtuele Dubbelganger Simulator. Leer jezelf kennen vanuit alle mogelijke hoeken.

Dat ziet er dan ongeveer zo uit.

Bestaat er ook nog zoiets als vriendelijk volgen van publiek vroeg Christian Moeller zich af. Hij maakte Mojo om mensen eens in de spotlights te zetten.
Een impressie in dit filmpje. Mojo aan het werk op 1 min, 26 tot 2 min. 15.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: copyright ok. Gecheckt 24-11-2022

KOZ | Interactiviteit

In de volgende KOZ een hommage aan een van de leukste kunstgaleries van Nederland. Vandaag sluiten we eerst nog even aan bij de vorige afleveringen over licht en schaduw. Daarin was ook kunst te zien, waarbij de kijker een actieve rol was toebedeeld.

Hoewel de traditionele “je mag er naar kijken maar aankomen niet”-kunst onuitroeibaar is, zijn er al jaren kunstenaars die het publiek uitnodigen (c)(re)actief deel te nemen aan hun kunstwerken. Grofweg zijn er twee stromingen. Eén waarbij kunstenaars gebruik maken van ‘hardware’: sculpturen en installaties van allerhande materiaal, waar de toeschouwer door kan lopen, iets in beweging kan zetten of mee spelen. En er is de ‘software’-stroming. Hedendaagse technologie en media lijken oneindig veel mogelijkheden te bieden aan interactieve kunst.

Vooropgesteld dat een weergave van interactieve installaties hier op het scherm weinig recht doen aan de werkelijke presentaties, vandaag een willekeurige greep uit de collectie.

Een voorbeeld van analoge interactiviteit. Doet denken aan het apenkooien op gymnastiekles. Robert Morris, hier bekend van zijn observatorium in de Flevopolder, creëerde in het Tate Modern te Londen zijn “Bodyspacemotionthings”. Het ontaardde in een speeltuin, die na vier dagen werd gesloten, wegens de overstelpende drukte.

Een ander voorbeeld van opgaan in kunst is “Sway’d”, een interactieve installatie in de openbare ruimte. Ontworpen door Daniel Lyman, die ongetwijfeld zijn inspiratie ontleent aan de ‘Penetrables’ van de overleden kunstenaar Jesús Rafael Soto.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.