Hoe voorkomen we een nieuwe WODC affaire?

Één op de zes ambtenaren wordt onder druk gezet tot niet-integer handelen. De WODC affaire zou daarom wel eens de kanarie in de kolenmijn kunnen zijn. Het is dus wachten tot een nieuwe affaire zich aandient. In deze gastbijdrage doet Gjalt-Jorn Peters een voorstel hoe een nieuwe affaire kan worden voorkomen. Onderzoek is een methode om iets te leren. Overheidsbeslissingen en -beleid moeten gebaseerd zijn op feiten, dus overheden en semi-overheden moeten vaak onderzoek doen om verstandig te handelen. Het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (het WODC) zou zulk onderzoek moeten doen voor de overheid. Echter, in 2014 is onder andere door een moedige klokkenluider de klok geluid over WODC-onderzoeken die niet tot feitenkennis, maar tot mogelijk schadelijke misinformatie leidden doordat er politieke belangen meespeelden. Ironisch genoeg gold hetzelfde voor het onderzoek dat vervolgens is ingesteld. In deze tekst doe ik een voorstel om te voorkomen dat dit in de toekomst weer gebeurt. De hoofdpunten: Gebrek aan transparantie kan leiden tot ineffectief en zelfs schadelijk beleid; Open Science principes zijn praktisch gratis en eenvoudig te implementeren; Open Access, Preregistratie, Open Materialen en Open Data besparen geld en voorkomen beïnvloeding van onderzoek; Als onderzoek door en voor (semi-)overheden altijd volgens Open Science principes plaatsvindt, verbetert dat beleid, bespaart dat geld, en redt het levens. Veel wetenschappelijke velden, waaronder het mijne (de psychologie), hebben de afgelopen jaren flinke stappen gezet om de gebruikte procedures te verbeteren. Dit was nodig omdat veel vermeende kennis die men dacht te hebben verworven uit die wetenschappelijke bevindingen onwaar bleek. Achteraf bleek dat de manier waarop wetenschappelijk onderzoek werd gedaan, en de manier waarop onderzoekers carrière maakten, beiden niet waardheidsvinding, maar productie van zoveel mogelijk ‘resultaten’ stimuleerde. Snel veel ‘resultaten’ produceren is niet te verenigen met waarheidsgetrouwe resultaten produceren. Hetzelfde geldt voor politieke belangen: deze zijn ook niet te verenigen met waarheidsvinding.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 11-02-2022
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Loyaal aan de baas

, door

OPINIE - Over het gebrek aan respect voor klokkenluiders

Uitkeringsinstantie UWV probeert te voorkomen dat zijn werknemers misstanden naar buiten brengen. Het laatste nummer van het personeelsblad is geheel gewijd aan het onderwerp loyaliteit. De boodschap in het blad is duidelijk: bespreek kritiek intern, los de problemen binnenshuis op.
Het UWV wordt al jaren geplaagd door schandalen. Er loopt een langdurig conflict met bedrijfsartsen, er is een falend ICT-systeem en het ministerie doet onderzoek naar de oorzaken van achterstanden bij de beoordeling van uitkeringen. De organisatie wordt overspoeld door klachten van cliënten. Even googelen en je vindt regelmatig nieuwe berichten over problemen (afgelopen week bijvoorbeeld hier, hier en hier).

Maar de werknemers moeten hun mond houden. Ze worden zelfs bedreigd. Met de media praten kan negatieve gevolgen hebben volgens de personeelskrant van het UWV. Als voorbeeld wordt Ad Bos genoemd die de bouwfraude aan het licht bracht. “Hij eindigde berooid in een caravan”, stelt het blad, en vervolgt: “Sommige klokkenluiders krijgen een demotie, anderen worden ontslagen of door collega’s met de nek aangekeken.”De dreigende toon is opvallend en suggereert dat bij deze organisatie het water naar de lippen is gestegen.

Loyaliteit aan de organisatie waar je voor werkt is in beginsel een positieve waarde. Tegenwoordig heeft elke grote organisatie wel een integriteitsbeleid met procedures voor het afhandelen van misstanden. Dat begint dan standaard bij een interne klachtencommissie. Die kan een nuttige zelfreinigende functie vervullen. Maar niet altijd en niet overal. Dwang om onder alle omstandigheden loyaal te blijven kan ook negatieve consequenties hebben. Soms moet het maatschappelijk belang zwaarder wegen dan de loyaliteit aan de baas. Dat UWV kennelijk niets wil weten van deze optie is een teken aan de wand. UWV is een bedrijf dat met belastinggeld publieke taken uitvoert. Het is een bedrijf van en voor burgers. Dat betekent dat bij UWV openheid voorop hoort te staan. Dienstbaarheid aan de burgers gaat hier boven loyaliteit aan de organisatie. Enig respect voor klokkenluiders zou de organisatie dus sieren.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.