Kunst op Zondag | Laatste maaltijd

Nog een krappe maand en dan is de paascyclus ten einde. Deze cyclus bewijst maar weer eens tot welke desastreuze gevolgen het ‘van je geloof vallen’ leidt: waar we nu 3 vrije dagen hebben, hadden dat er minstens 15 kunnen zijn als de paascyclus ten volle gerespecteerd zou zijn. En zo ging, de cyclus was ruim halverwege, de ‘Dag van Het Laatste Avondmaal’ voorbij zonder dat het land ter file ging voor een lang vrij weekend. Zo’n laatste hapje, waar gaat dat eigenlijk over? Natuurlijk over de iconische muurschildering van Leonardo da Vinci. Een fijn stukje graffiti dat in duizenden pastiches is geciteerd en geparodieerd. En altijd in nagenoeg dezelfde opstelling: aan een lange tafel zit in het midden een noodlottige, een stuk of twaalf jandoedels links en rechts van hem. Zouden er nog andere laatste maaltijden zijn? We slaan de 60 laatste avondmaaltjes van Andy Warhol over, evenals het valse laatste maal van Vermeer, beter bekend als het echte laatste diner van Han van Meegeren. We kijken wel naar…

Door: Foto: Naval S (cc)
Foto: Duncan Hull ? (cc)

Kunst op Zondag | Idee of kopie

In de vorige Kunst op Zondag zagen we een fenomeen voorbij komen dat de hele kunstgeschiedenis lang onuitroeibaar blijkt:  één idee door meerdere kunstenaars uitgevoerd.

Het ging toen om ‘kauwgomhoofden’. Het idee het publiek te vragen een hoofd vol te plakken met kauwgum blijkt in de hoofden van meerdere kunstenaars gespeeld te hebben. Zonder dat ze het van elkaar wisten?

Voor zo ver we kunnen nagaan verscheen in 2012 het eerste hoofd (dus het meest oorspronkelijke idee?) in Vancouver (Canada).

Drew Shaffer en Chris von SzombathyYou complete me,  2012.
© Drew Shaffer and Chris von Szombathy You complete me 2012

Niet lang daarna, in 2014, verscheen eveneens in Vancouver een tweede kauwgomhoofd, nu van een andere kunstenaar.

Douglas CouplandGumhead, 2014.
cc Flickr Ted McGrath 2014 - Vancouver - Mr. Gumhead

En een oplettende Sargasso-lezer wees ons op de kauwgumkop die in 2016 in Arnhem was te zien. Deze keer van een Filipijnse kunstenaar.

Louie CorderoThe Happy Camper, 2016.
cc Flickr harry_nl Arnhem Happy Camper by Louie Cordero

Het hoofd in Arnhem mocht ook met klei worden beplakt. Overigens meent de kunstenaar nog geld tegoed te hebben voor de aankoop van twee andere kunstwerken die tijdens dezelfde expositie te zien waren.

Eén van de kunstenaars van het oorspronkelijke kauwgomhoofd reageerde laconiek op het kopiëren van zijn idee.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: copyright ok. Gecheckt 27-09-2022

Kunst op Zondag | Nep is Kunst

We hebben het hier al eens eerder betoogd: kunst is per definitie het ultieme nep. Kunst is nep omdat het niet anders kan zijn dan namaak. Dat geldt voor de bedrieglijke reproductie van een meesterwerk, voor plagiaat, kitsch en doelbewuste fake en voor feitelijkheden als soepblikjes en urinoirs.

Kunst heet kunst omdat het niets anders is dan weergave van een idee. Het is nooit het idee zelf. Het is een uitvoering er van. Die gedachte is niet nieuw, maar omdat ik vergeten ben welke grote denkers dat ooit hebben beschreven, zou ik mezelf gemakkelijk hoogst origineel kunnen vinden. Natuurlijk ben ik te lui om het even na te pluizen en er van uitgaand dat lezers ook die moeite ook niet nemen, zou de gedachte zomaar aan P.J. Cokema toegeschreven kunnen worden.

Het grote verschil tussen kunst en wat heden ten dage als nep de wereld wordt in geslingerd, zit hem in de intentie. Het hedendaagse actuele nep is bedoeld om mensen te bedonderen ter meerdere eer en glorie van een paar narcisten die louter op eigen gewin uit zijn. Kunst gaat louter om genieten of zet mensen zelf aan het denken.

Zo heeft Keith Haring zijn fake news wel bedoeld. In de tachtige jaren maakte hij collages van krantenkoppen uit de New York Post, fotokopieerde ze en verspreidde ze door New York.

Foto: Plum leaves (cc)

Kunst op Zondag | Realisme

Je bent kunstenaar en je denkt: laat ik de werkelijkheid nu eens exact naschilderen. Je bent kunstminnend toeschouwer en je denkt: Goh, zo mooi liggen de knollen en citroenen er bij mij thuis niet bij.

Waarom wordt realisme een serieus kunstgenre genoemd? Omdat kunstacademie geschoolde kunstenaars het maken? Of omdat de minder behendige leek het reuze knap vindt dat iemand kan tekenen en schilderen als een fotocamera?

cc Flickr Mia Feigelson photostream Andrew Wyeth Braids (1979)

Andrew Wyeth – Braids,1979.

Ik kan me voorstellen dat een kunstenaar het een uitdaging vindt een zo objectief en levensecht schilderij wil maken van mensen, dieren en dingen. Het vraagt veel van de ambachtelijke vaardigheden en kennis. Maar om nou een heel oeuvre met louter ‘kale werkelijkheid’ op te bouwen? Misschien kunnen we dat het ‘Rembrandtsyndroom’ noemen: wie realistisch schildert schopt het nog eens tot bekende oude meester. Want er is een groot publiek voor de werkelijkheid (niet te verwarren met de waarheid). Abstracte kunst blijft voor velen lastig te verteren. Dus is het al eeuwen figuratief wat de klok slaat.

Hoewel er sinds mensenheugenis naar de werkelijkheid wordt geschilderd is de term ‘realisme’ toebedacht aan Gustave Corbet, die propageerde voorwerpen, mensen en taferelen uit dagelijkse leven te verbeelden. In zijn tijd was het een schandaal iets heel gewoons als schaamhaar op het doek te kwasten. Tegenwoordig is het schandalig als je schaamhaar hebt.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-11-2022

Kunst op Zondag | Genept

We maken een trilogietje over nepkunst. De eerste aflevering ging over nep als bedrog. De tweede aflevering behandelde plagiaat, kitsch en doelbewuste fake. Vandaag in het derde en laatste deel: Het publiek voelt zich bij sommige ‘echte’ kunst genept. Hoe echt mag de verbeelding van de werkelijkheid zijn?

Vooral moderne kunst stuit wel eens op onbegrip. Het is de schuld van kunstenaars als Kazimir Malevitsj, Marcel Duchamp, Andy Warhol en hun navolgers. Zodra kunst te abstract wordt, het niet langer om een fraai schilderwerkje maar om een concept gaat, of als alledaagse attributen op zeefdrukken en posters oppoppen, dan haken ineens heel wat mensen af. Pindakaas kent men wel en men ziet er de kunstzinnigheid niet van in als dat op een museumvloer wordt gesmeerd.

Deze week viert men in Pittsburgh de 85e verjaardag van Andy Warhol, die 25 jaar geleden overleed. Het Andy Warhol Museum opende 6 augustus een life stream zodat de hele wereld nu op bezoek kan bij Andy Warhols graf. Gisteren begonnen enthousiaste vrijwilligers de Andy Warhol Bridge op te tuigen met gebreide dekens.

Zoveel fans als er van Warhol zijn, zovelen vinden zijn werk maar niks. Het is ook onbegrijpelijk dat het schilderen van een soepblikje miljoenen euro’s oplevert. Maar ingeblikt voedsel inspireert nog steeds. Lees vooral verder.

Foto: Yersinia pestis (cc)

Kunst op Zondag | Tussen nep en kitsch

Vorige week ging Kunst op Zondag over nepkunst als bedrog. Er bestaat ook nep in de kunst dat verder gaat dan frauduleuze namaak.

Kunst wordt nog steeds gedefinieerd als namaak. De kunstenaar reproduceert wat zijn oog ziet of zijn hoofd denkt. Schilderijen en beelden zijn niet alleen een weergave van natuur, mensen en dingen, maar ook een weergave van ideeën. Kunst is altijd een kopie van alles.

Plagiaat

Dus waarom zou kunst geen kopie van kunst mogen zijn? Omdat ook kunst om geld draait. Maar nu de wereld en de mensheid al zo lang bestaat, is de kans groot dat alles en iedereen al gauw lijkt op iedereen en alles. Nieuwe, uiterst authentieke ideeën zijn zeldzaam. We borduren voort.

Van kunst en kunstenaars verlangen we die authenticiteit wel. Maar waarom? Lijken de landschappen van de oude Hollandse meesters niet erg op elkaar? Toch spreken we niet van plagiaat. Landschappen, stillevens, dagelijkse taferelen, het zijn genrestukken en dat zoveel oude meesters hetzelfde genre beoefenden, maakt ze niet tot copycats. Ook niet als kunst in kunstkamers wordt gekopieerd.

Willem van Haecht – De galerie van Cornelis van der Geest,1628.
cc Wikimedia commons The Gallery of Cornelis van der Geest 1628

David Teniers de Jonge – Leopold Wilhelm in zijn galerie in Brussel,1651.
cc Wikimedia commons David Teniers de Jonge Erzherzog Leopold Wilhelm in seiner Galerie in Brüssel 1651

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: copyright ok. Gecheckt 27-09-2022

Kunst op Zondag | Nep

In China is een museum gesloten omdat bijna de hele collectie nep bleek te zijn. In Drenthe trekt een museum duizenden bezoekers juist omdat er nep te zien is.

Op internet worden originele én nepkunstwerken voor schappelijke prijzen aangeboden. Kom je een originele Rembrandt tegen voor nog geen duizend euro, dan is de kans groot dat je wordt opgelicht. Wordt het als namaak gepresenteerd weet je waar je aan toe bent.

De geschiedenis van de meestervervalsers leert dat oplichters net zo beroemd kunnen worden, als de kunstenaars wiens werken ze hebben nagemaakt. Het publiek vindt het meestal een goede grap als beroemde musea en kunstexperts voor fikse bedragen om de tuin zijn geleid.

Meestervervalsers

Han van Meegeren, die in 1937 museum Boymans van Beuningen te grazen nam met een valse Vermeer, heeft te kort geleefd om profijt van zijn kunststukje te hebben. Maar meestervervalsers na hem zijn na hun straf aan de slag gegaan als legale imitatoren. Ze maken kunst in de stijl van beroemde kunsticonen.

De in 1994 gearresteerde Geert Jan Jansen maakt naast eigen werk nog steeds op Karel Appel en Picasso gelijkende schilderijen. In 1995 werd John Myatt opgepakt, die nu goede zaken doet met werken in de stijl van Le Corbusier.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.