homo economicus Archives

Quote du Jour

Quote du jour | Achterhaalde theorie

12 december 2014 , 12:00 , door Jeroen Laemers

Uit zijn antwoorden [over de Wet werk en zekerheid] valt af te leiden dat minister Asscher de werkgever ziet als een rationele homo economicus, want hij zegt: ‘Als de verschillen tussen flex en vast kleiner worden, zullen rationele werkgevers een goede werknemer aannemen.’ Precies hier zit hem het probleem. Gedragswetenschappers voerden het model van de mens als rationeel handelende homo economicus decennia geleden al af. Het is een achterhaalde theorie over menselijk handelen, en beleidsinterventies die op dit model gebaseerd zijn pakken vaak averechts uit. […]
Onze regering start dus vanaf 1 januari één groot experiment met werkgevers en werknemers, waarvan de effecten niet vooraf zijn onderzocht.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Politiek Kwartier | Geloof in straf

4 april 2014 , 15:30 , door Klokwerk

COLUMN - Het blinde geloof in strenger straffen helpt ons steeds verder van de regen in de drup.

Wie z’n ziektekostenverzekering niet betaalt, krijgt een boete. Veel mensen die dat treft kunnen die boete helemaal niet betalen. Daardoor komen ze in een wanbetalersregeling terecht. Ondertussen zit inmiddels twee procent van de hele bevolking in zo een regeling.

Ook in de sociale zekerheid werkt men sinds kort met hoge boetes om fraude tegen te gaan. Het blijkt echter dat mensen hierdoor langer in een uitkering blijven hangen.

En erger: omdat ze in de financiële problemen komen, blijken ze nota bene juist sneller geneigd tot fraude.

Ondertussen verhoogt Teeven de straffen van het jeugdstrafrecht. Maar los van dat mensen opsluiten bepaald niet goedkoop is, is al lang aangetoond dat crimineel gedrag hierdoor eerder wordt bevorderd dan tegengegaan.

Het is zo verleidelijk om te geloven in het effect van strenger straffen. Als er een hoge straf voor staat, bedenken mensen zich wel tweemaal voordat ze de fout ingaan, toch?

Dat klinkt ook zo logisch. Waarom werkt het dan niet?

Om te beginnen gaat het fout bij het idee dat mensen ongewenst gedrag zouden vertonen omdat ze de straf die erbij staat zo lekker laag vinden.

Foto: kevin (cc)

Neoliberalisme – vrije markt of bestraffende staat?

3 januari 2014 , 12:30 , door Gastauteur

ANALYSE - Het neoliberalisme is diep in alle poriën van het maatschappelijk leven doorgedrongen, schrijft Willem Visser. Is het ons overkomen of ons opgedrongen door een onzichtbare hand?

Tik ‘neoliberalisme’ in en Google hoest 5.790.000 resultaten op. Het maakt de tongen los, maar leidt tot een Babylonische spraakverwarring. Beschrijvingen staan haaks op elkaar en over de oorsprong is niemand het eens.

Neoliberalisme is een kameleontisch begrip.

Kenmerkend voor het neoliberalisme is de grote (lees: allesbepalende) rol van de economie. De mens is een homo economicus, een rationele speler op een volledig vrije markt. Deze markt vrijwaart ons van bureaucratie. Het brengt een goedkopere staatshuishouding met zich mee en draagt bij aan de maximalisatie van individuele ontplooiingskansen. In kleine lettertjes lezen we nog iets over de flexibilisering van de arbeidsmarkt en de nadruk op korte termijnrendement.

Vrije markt

Het economisch denken en handelen maakt alles ondergeschikt. Nergens vinden we een duidelijk ondersteunend maatschappelijk of politiek systeem. Die vrije markt is niet noodzakelijk verbonden met liberale democratie. Neoliberale experimenten in Chili na de val van Allende gingen samen met een onderdrukkende dictatuur. Bovendien is er nauwelijks sprake van een uitgewerkt mensbeeld: de mens is een economisch handelend wezen die uitsluitend uit is op eigen voordeel.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Keuzevrijheid en neurowetenschap

5 april 2011 , 19:00 , door Gastauteur

Een gastbijdrage van Bart Nooteboom van CentER Innovation Research van de Universiteit van Tilburg. Het artikel is overgenomen van Me Judice.

Economie gaat over het maken van keuzes. Maar valt er nog wel wat te kiezen? Er is geen vrije wil, is vaak te horen van hersenwetenschappers. We mogen op enig moment nauwelijks verantwoordelijk zijn voor wat onze wil ons oplegt, maar het onderzoek laat ook zien dat we de ontwikkeling van onze wil kunnen beïnvloeden.

We horen de laatste tijd veel over het al of niet bestaan van vrije wil. Er is geen vrije wil, zegt de hersenwetenschap. Keuzen worden buiten ons om door het brein bedisseld. Achteraf verzinnen we redenen om ons gedrag te rationaliseren en we geloven daarin omdat we ons niet bewust zijn van de processen die in feite onze keuzen bepalen. De filosoof Nietzsche, en voor hem Schopenhauer, en voor hem Spinoza, zeiden al dat de vrije wil een illusie is. Schopenhauer zei het mooi exact: de wil gaat zijn eigen gang, en is dus op zichzelf vrij, autonoom, maar we hebben er geen bewuste controle over. De wil zit in ons karakter en daarop hebben we geen invloed. Nietzsche zei: het schip volgt de stroom, niet de sturing van de schipper.