Vreedzamer

Al klikkend kwam ik op dit dubbelinterview met socioloog Willem Schinkel, die hele aardige observaties had over het begrip ‘integratie’ en voor wie ik eigenlijk kwam, en filosoof Hans Achterhuis, die meende dat we in de loop der eeuwen steeds vreedzamer zijn geworden en steeds beter met conflicten hebben leren omgaan. Het is een wat contra-intuïtieve stelling zo kort na de Tweede Wereldoorlog, maar luistert u er toch maar even naar (er is beeld bij, maar het is gewoon radio), vanaf 15:00 ongeveer is Achterhuis aan het woord (al raad ik u Schinkel beslist ook aan). Aanvankelijk zag ik de kracht van ’s mans argumenten wel in: de Eerste en Tweede Wereldoorlog waren behoorlijk gewelddadig, maar de godsdienstoorlogen aan het einde van de Middeleeuwen in Europa waren een stuk erger. Aan het begin van de Dertigjarige Oorlog (1618-1648) had het huidige Duitsland evenveel inwoners als Syrië nu. Na afloop was er minder dan de helft van de bevolking over. In Syrië zijn tot nu toe 200.000 doden gevallen.

Door: Foto: IISG (cc)
Foto: Mike Licht (cc)

De vrije markt als paradijs

, door

INTERVIEW - Welke ideologie legde de basis voor het desastreuze beleid in de financiële sector? Een gesprek met Hans Achterhuis over beroemde filosofen en hun aanhangers die zich blindstaarden op een vrije markt.

‘Het woord “neoliberaal” lijkt bijna een scheldwoord in de huidige tijd, dat is zeker niet mijn bedoeling.’ Ik ben nog maar net binnen en filosoof Hans Achterhuis vertelt gelijk over de uiteenlopende reacties op zijn boek De utopie van de vrije markt. ‘Ik krijg af en toe mailtjes van mensen die zeggen: “U hebt het verkeerd begrepen. Filosofe Ayn Rand had het niet zo gewild.” Dat kan, maar de visie die ik beschrijf staat toch echt letterlijk in haar boek.’

Hij heeft me bij hem thuis uitgenodigd. Een prachtig appartement met hoge plafonds, grote ramen en een enorme boekenkast, zoals je van een filosoof verwacht. Achterhuis schreef in 2010 het boek De utopie van de vrije markt, over de ideologie die belangrijk is (geweest) voor de kopstukken in de financiële wereld. Ik spreek met hem over de grote filosofen achter het vrijemarktdenken, de staat van de Europese Unie en mijn generatie, die misschien juist een nieuwe ideologie nodig heeft.

Waar komt het idee van een vrije markt vandaan?

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Robert Sheie (cc)

De nieuwe kleren van de SP | Deel 2

, door

OPINIE - De SP belichaamt een knusse revolutie, zegt Ronald van Raak in antwoord op Hans Achterhuis. Wie gevaarlijke utopisten zoekt, kan beter naar de neoliberalen kijken met hun geloof in de markt.

Utopie is een scheldwoord. Als ik u uitmaak voor ‘utopist’, betekent dat weinig goeds. U bent naïef, u bent wereldvreemd, u gelooft in iets wat niet kan.

Ik ben socialist. Volgens sommigen ben ik daarmee ook een utopist die vasthoudt aan het verleden, aan een abstracte theorie, aan iets wat toch nooit zal komen. Ik op mijn beurt beschuldig juist politieke tegenstanders van geloof in een utopie. Liberalen die geloven dat de markt als vanzelf vrede en voorspoed zal brengen. Een utopie die onze economie in een crisis heeft gebracht, publieke voorzieningen in de uitverkoop heeft gedaan en de tegenstellingen in onze samenleving heeft vergroot. Een utopie is gevaarlijk. Zij is geen ideaal, geen droom van een betere wereld, maar een dogma dat diep ingrijpt in het leven van mensen.

Nederlanders houden niet van utopieën. Wij vinden onszelf gematigd, praktisch en nuchter. De werkelijkheid is anders. Ook wij laten ons graag meeslepen. Door verhalen van angst: van moralisten die de afbraak vrezen van onze moraal, of van milieuactivisten die de ondergang voorspellen van onze aarde. We laten ons ook graag meevoeren door verhalen van hoop: door idealen van liberalen, die spreken over de ongekende mogelijkheden van het individu, of van socialisten, die prachtige vergezichten schetsen over waar we samen toe in staat zijn. Wanneer wordt een ideaal een utopie? Wanneer maakt een verhaal ons enthousiast om dingen te verbeteren, wanneer ontneemt het ons het zicht op de werkelijkheid?

Foto: Robert Sheie (cc)

De nieuwe kleren van de SP | Deel 1

, door

OPINIE - Achter de rug van de vriendelijke SP doemt het utopische spook op, waarschuwt Denker des Vaderlands Hans Achterhuis. SP’er Ronald van Raak dient hem van repliek.

Je wordt slimmer als je mensen ontmoet die het niet met je eens zijn. Daarom gaat Denker des Vaderlands Hans Achterhuis in een reeks gesprekken in debat met Tegendenkers. Het debat waarvan de lezingen hier staan afgedrukt, vond plaats in Utrecht en ging over utopieën.

Vandaag het essay van Hans Achterhuis. Morgen op dezelfde tijd het antwoord van SP’er Ronald van Raak.

HANS ACHTERHUIS

Linkse filosofiestudenten maakten mij uit voor fascist, en een progressieve predikant noemde mij een doodzieke cynicus, toen ik in de jaren negentig mijn kritiek op utopisch denken en handelen begon te ontwikkelen.

Dit soort kwalificaties raakte mij wel emotioneel – het is nooit leuk om in het openbaar uitgescholden te worden – , maar niet intellectueel. Het liet mij juist zien dat ik intellectueel op het goede spoor zat.

Wanneer een bepaald slag linkse ijveraars zonder enige argumentatie zo giftig reageerde op mijn kritiek op de utopie, liet dat scherp uitkomen hoe centraal, ja, zelfs onmisbaar, dit laatste begrip kennelijk voor hen was. Dat strookte met de intuïtie op grond waarvan ik mijn onderzoek naar het utopisch bewustzijn ondernomen had.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: @Doug88888 (cc)

Een beetje medicalisering is zo gek nog niet

, door

OPINIE - De gezondheidszorg is soms een gevaar voor de gezondheid, vindt Hans Achterhuis. Welnee, reageert Margo Trappenburg, een beetje medicalisering is juist goed.

In een reeks avonden van Studium Generale Utrecht en artikelen in Trouw gaat Denker des Vaderlands, Hans Achterhuis, in gesprek met Tegendenkers. Het tweede gesprek vond vorige week plaats, met Margo Trappenburg. Zij is bijzonder hoogleraar sociaal-politieke aspecten van de gezondheidszorg en de overlegeconomie aan de Universiteit van Amsterdam. Gisteren op Sargasso het betoog van Hans Achterhuis. Vandaag het antwoord van Margo Trappenburg.

MARGO TRAPPENBURG

Mensen worden soms ziek door artsen, ziekenhuizen en medicijnen, de zogeheten iatrogenese. Kunnen we er iets tegen doen, vraagt Hans Achterhuis zich af. Mijn antwoord luidt: ja, maar ik weet niet of we dat willen en ik vind het niet voor elk soort iatrogenese verstandig.

We onderscheiden klinische, sociale en structurele iatrogenese. Om bij de eerste, kinische iatrogenese te beginnen: mensen worden ziek door medische fouten en door bacteriën in het ziekenhuis. En door bijwerkingen van behandelingen die soms niet eens noodzakelijk zijn. Wat doen we daaraan?

Volgens mij hebben de politiek en de zorgsector een groot deel van de jaren tachtig en negentig besteed aan de strijd tegen klinische iatrogenese, omdat die samenviel met de roep om kostenbeheersing die de politieke agenda in de zorg bepaalde. Nederlandse huisartsen stelden zich op als strenge poortwachters. Zij noemden zich ‘hoeder van het natuurlijke beloop’ van de ziekte. ‘Als het over een paar dagen (weken) nog niet over is, komt u nog maar eens terug’, was een van de vaste adviezen van de huisarts. In dezelfde periode werd geprobeerd om de ‘interdoktervariatie’ te verkleinen, na een spraakmakend rapport van de Gezondheidsraad in 1991. Dokters stelden medische richtlijnen op, waarin precies werd vastgelegd welke diagnostiek hoort bij welke symptomen en welke behandeling bij welke ziekte.

Foto: @Doug88888 (cc)

Ziek van artsen, ziekenhuizen en geneesmiddelen

, door

OPINIE - De gezondheidszorg is soms een gevaar voor de gezondheid, vindt Hans Achterhuis. Welnee, reageert Margo Trappenburg, een beetje medicalisering is juist goed.

In een reeks avonden van Studium Generale Utrecht en artikelen in Trouw gaat Denker des Vaderlands, Hans Achterhuis, in gesprek met Tegendenkers. Het tweede gesprek vond vorige week plaats, met Margo Trappenburg. Zij is bijzonder hoogleraar sociaal-politieke aspecten van de gezondheidszorg en de overlegeconomie aan de Universiteit van Amsterdam. Vandaag op Sargasso het betoog van Hans Achterhuis. Morgen op dezelfde tijd het antwoord van Margo Trappenburg.

HANS ACHTERHUIS

Om de zoveel tijd besteedt Piet Borst zijn altijd interessante medisch-wetenschappelijke column in NRC Handelsblad aan een felle bestrijding van de alternatieve geneeskunde. Op 29 september was het weer zover. Ditmaal was de Chinese kruidengeneeskunde, die kanker in Aziatische landen zou veroorzaken, zijn doelwit. Veel kruidenmengsels worden door ‘domme dokters’ voorgeschreven. De tumoren die zo ontstaan, heten ‘iatrogeen”.

Het begrip iatrogenese wordt in de medische vakliteratuur gebruikt om ziekten aan te duiden waarvan artsen, ziekenhuizen en geneesmiddelen de veroorzakers zijn. Ik neem aan dat Borst gelijk heeft wanneer hij dit begrip gebruikt in zijn verwijt aan de alternatieve geneeskunde. Toch blijf het voor mij verwarrend dat hij altijd ‘de reguliere gezondheidszorg’ als lichtend voorbeeld tegenover de alternatieve benadering stelt. Wie de kranten de afgelopen maanden heeft gelezen, struikelt over de voorbeelden die laten zien dat ook de reguliere vaderlandse gezondheidszorg vele iatrogene effecten heeft.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: zzkt (cc)

Wanneer is geweld gerechtvaardigd?

, door

OPINIE - Wanneer is het gebruik van geweld legitiem? Daarover debatteerden Ruud Welten en Hans Achterhuis vorige week in Utrecht. Ook schreven zij essays om hun standpunt duidelijk te maken, die verschenen in Trouw en hier op Sargasso. Maar zowel Welten als Achterhuis zaten fout, denkt Mihai Martoiu Ticu.

Ruud Welten en Hans Achterhuis debatteren over geweld. Ze zijn allebei fout. In mijn masterscriptie in filosofie betuigde ik dat we een Internationaal Hof voor Mensenrechten moeten oprichten. In deze rechtbank moeten alle individuen alle staten kunnen aanklagen.

Waarom? Om twee redenen: Ten eerste omdat een rationeel concept van rechtvaardigheid dit vereist. Ten tweede, zonder rechtbank is iedereen vrij om te doen wat hij wil, inclusief geweld gebruiken.

Een voorbeeld

Neem bijvoorbeeld de Duitser Khalid El-Masri. De CIA heeft hem ontvoerd, naar Afghanistan gevlogen, verkracht en maandenlang gemarteld. Daarna ontdekte men dat ze de foute persoon hadden: hij had dezelfde naam als iemand op hun lijst. Ze hebben El-Masri inmiddels in Macedonië gedumpt.

El-Masri heeft oneindig in Amerikaanse rechtbanken gevochten, maar de Amerikaanse rechters mogen geen oordeel geven over buitenlandse politiek. El-Masri kan de VS ook niet in Duitsland of elders aanklagen, want staten zijn immuun in de rechtbanken van andere staten.Er bestaat geen internationaal hof waar individuen staten kunnen aanklagen. Maar waarom niet? Australië knokte vanaf 1946 vijf jaar lang voor het oprichten van een Internationaal Hof voor Mensenrechten, maar het werd afgekeurd door de veto-nomenklatoera: de Sovjets, de Britten, de Fransen en de Amerikanen.

Foto: zzkt (cc)

Wie is er begonnen? Deel 2

, door

OPINIE - Geweld komt vaak van mensen die zelf slachtoffer zijn van onrecht, betoogt Ruud Welten. Welnee, betoogt Hans Achterhuis in een tweede essay, als we zo gaan redeneren, kan iedereen erop los slaan.

In een reeks avonden van Studium Generale Utrecht en artikelen in Trouw gaat Denker des Vaderlands, Hans Achterhuis, in gesprek met Tegendenkers. Maandag vond het eerste gesprek plaats in een volle aula van het Academiegebouw in Utrecht.

Hans Achterhuis omschreef geweld als ‘het min of meer met opzet toebrengen of dreigen toe te brengen van schade aan mensen of voorwerpen’. In zijn magnum opus ‘Met alle geweld’ beschrijft hij de vele zichtbare verschijningsvormen van geweld. Maar, vroeg Tegendenker Ruud Welten zich af, hoe moeten we omgaan met de vele onzichtbare vormen van geweld die in onze maatschappij aanwezig zijn? Er is veel onzichtbaar geweld dat inherent is aan de moderne welvaart. Met een versluierende term uit het leger noemde Welten dat ‘Collateral Damage’: bijkomstige schade. Beveiliging, bureaucratie, intimidatie en sociale ongelijkheid lijken onze samenleving vredig te houden, maar zorgen structureel voor bijkomstige schade. Al zien we dat niet graag onder ogen.

Gisteren kon je het essay van Ruud Welten lezen. Vandaag antwoordt Hans Achterhuis.

HANS ACHTERHUIS

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.