Goudlokje en de pandemie

Als virus moet je flink schipperen. Je overleving hangt af van passen en meten. Ben je heel besmettelijk, dan raak je snel door je gastheren en -dames heen; je kunt jezelf dan al snel niet verder verplaatsen, en dus niet vermenigvuldigen. Ben je heel gevaarlijk, zoals ebola of marburg, dan leg je je eigen voedingsbodem binnen de kortste keren om en roei je uiteindelijk ook jezelf uit, plus dat iedereen die je ongenode bezoek heeft overleefd, voortaan immuun is. De Spaanse griep was zo’n heftig virus. Die woedde ongeveer twee jaar – van begin 1918 tot eind 1919 – en besmette naar schatting een half miljard mensen (indertijd eenvijfde van de wereldbevolking), waarvan er 20 tot 100 miljoen doodgingen. Vrij plotseling was het over; wie toen nog leefde, was immuun. Het is net Goudlokje die inbrak in het huis van de drie beren: de pap die ze daar jat, wil ze niet te heet en niet te koud hebben, maar zo net ertussenin; het bed waarin ze zich wurmt, niet te klein en niet te groot, maar zo net ertussenin.

Door: Foto: NIAID (cc)
Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | Zinloze doden zijn een voetnoot

, door

COLUMN - Het meest opmerkelijke aan de Spaanse Griep is dat deze dodelijke epidemie, die naar schatting vijftig miljoen slachtoffers maakte, zo volledig vergeten kon raken. Er is ongeveer een metertje serieuze literatuur over geschreven, maar dat haalt natuurlijk niet bij de kilometers die er geschreven zijn over de Eerste Wereldoorlog – vlak daarvoor, en maar zevenentwintig miljoen doden. Het een is een voetnoot geworden bij het ander – qua aantal slachtoffers zou het andersom moeten zijn. De Eerste Wereldoorlog als pijnlijke politieke vergissing in de jaren voordat de échte ramp zich voltrok.

Maar echt gek is deze vergeetachtigheid natuurlijk ook niet. Want de Spaanse Groep kende geen helden, gestorven voor het vaderland. Die vijftig miljoen stierven voor niks. Ze hadden geen idee waarom. En ook de wetenschap weet het eigenlijk niet.

De ziekte was zó dodelijk dat er jarenlang getwijfeld werd of het überhaupt wel een griep kon zijn geweest. Die vraag werd pas gesteld lang nadat de laatste slachtoffers begraven waren, zodat het harde bewijs dat het inderdáád om griep ging eigenlijk pas recent geleverd kon worden.

Maar waaróm deze griep zo gruwelijk tekeer ging, blijft een raadsel. Omdat de bevolking van Europa, na vier jaar oorlog, hongerig en verzwakt was? Lage weerstand, dus? Oké, maar waarom sloegen andere ziekten dan niet net zo hard toe? Een zeer gevaarlijke griepvariant? Dat weten we niet, maar dat kun je wel stellen. Alleen, ‘de’ griep was geen onbekende, en eerder opduikende varianten plegen vaak in ieder geval voor enige weerstand te zorgen. Die weerstand leek in 1918  totaal niet te bestaan. De aantallen doden waren wérkelijk grotesk.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Waan van de dag

Wetenschappers creëren levensgevaarlijk griepvirus

, door

Ongeveer zoals Twelve Monkeys begon, zeg maar:

Scientists have created a life-threatening virus that closely resembles the 1918 Spanish flu strain that killed an estimated 50m people in an experiment labelled as “crazy” by opponents.

US researchers said the experiments were crucial for understanding the public health risk posed by viruses currently circulating in wild birds, but critics condemned the studies as dangerous and called on funders to stop the work. […]

“The work they are doing is absolutely crazy. The whole thing is exceedingly dangerous,” said Lord May, the former president of the Royal Society and one time chief science adviser to the UK government. “Yes, there is a danger, but it’s not arising form the viruses out there in the animals, it’s arising from the labs of grossly ambitious people.” […]

The work is the latest in a series of controversial studies that have split the scientific community. On the one side are researchers who create dangerous viruses in secure labs in the hope of learning how existing strains could mutate to make them a potential threat to humans. On the other are scientists who argue the work does little or nothing to help protect people, but instead puts the global population in more danger.

Marc Lipsitch, professor of epidemiology at Harvard School of Public Health, said: “I am worried that this signals a growing trend to make transmissible novel viruses willy-nilly, without strong public health rationale. This is a risky activity, even in the safest labs. Scientists should not take such risks without strong evidence that the work could save lives, which this paper does not provide,” he added.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Veroordeel Osterhaus niet, wantrouw hem

, door
Griep-angst (Foto: Flickr/Sir Sabbhat)

In de tijd dat de Mexicaanse griep niet uit de media was weg te slaan, waren Ab Osterhaus en Roel Coutinho de frontsoldaten van de griep én hype er omheen. Roel Coutinho sprak namens het RIVM en Ab Osterhaus als adviseur van de Gezondheidsraad en hoogleraar in de virologie. Beiden alarmeerden de Nederlanders over de gevaren van de nieuwe vorm van Influenza.

Gaandeweg de campagne verdween Coutinho steeds meer uit beeld en bleef alleen Osterhaus over. Eén persoon die de schakel was tussen een ingewikkelde materie en het Nederlandse volk. Hij moest op tv keer op keer de vertaalslag maken van medische informatie naar de belevingswereld van de miljoenen kijkers. Hij was het boegbeeld, dan wel de talking head van de griepcampagne.

Maar het boegbeeld begon scheuren te vertonen. De frequentie van zijn verschijningen op tv droeg niet bij aan de geloofwaardigheid, maar de eerste fundamentele kritiek op Osterhaus stond in Vrij Nederland. De viroloog zou bewust paniek maken rond de griep, omdat hij belang heeft bij een grote afname van de virusremmer Tamiflu.

Fabrikant Roche is één van de negen fabrikanten die de European Scientific Working Group on Influenza (ESWI) financiert. Roche maakt Tamiflu. ESWI predikt al jaren over een nakende grieppandemie. Voorzitter van ESWI is Ab Osterhaus.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quote van de Dag: Pandemie

, door

“It really is the whole of humanity that is under threat in a pandemic.”

WHO-directeur Margaret Chan op een persconferentie waarop de organisatie het griepalarmniveau verhoogde naar 5, één stap onder dat van een pandemie.

En extra leesmateriaal: waarom deze nieuwe griep een groot probleem is, zelfs als de symptomen niet veel zwaarder zijn dan die van de jaarlijkse griepgolf.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.