Op zoek naar een nieuwe definitie van mannelijkheid

van Rosa van den Dool De emancipatie van de vrouw kent een lange geschiedenis en zet zich stukje bij beetje voort. Hoe zit het eigenlijk met de emancipatie van mannen? Moet de man wel emanciperen, en zo ja, hoe? Feminisme heeft een duidelijk doel: meer gendergelijkheid creëren. Door de emancipatie van de vrouw en van lhbtqia-personen, komt dit streven langzaam dichterbij. Maar om echte gelijkwaardigheid te kunnen bereiken, moeten mannen meer doen dan alleen het aanmoedigen van feminisme vanaf de zijlijn. Gendergelijkheid nastreven kan namelijk alleen als de man ook emancipeert. Mannelijkheidsnormen Waarom moeten mannen emanciperen? “De man zit vast in traditionele normen van mannelijkheid,” legt historicus prof. Geertje Mak uit. “Zo heb je de Tarzanman, die is stoer, sterk en competitief. Maar je hebt tegenwoordig ook de Zuidasman; die is beheerst, rationeel, redelijk en verantwoordelijk.” Twee verschillende soorten van mannelijkheid, maar tóch benadrukken ze allebei een mannelijk ideaalbeeld. Binnen de norm van mannelijkheid horen eigenschappen als kwetsbaarheid, zachtaardigheid, empathie of medeleven niet thuis. In het mannelijkheidshokje is nog geen ruimte voor eigenschappen die als vrouwelijk beschouwd worden. Het toewijzen van bepaalde eigenschappen aan mannelijkheid of vrouwelijkheid heeft volgens Geertje Mak niet altijd zo bestaan. “Vroeger werden mensen in het gareel gehouden door macht en geweld, nu doen we dat zelf, door een norm vast te stellen.” Hoe we mannelijkheid tegenwoordig definiëren komt voort uit het idee van de ‘hegemoniale man’ dat begin 19e eeuw ontstond: het type man dat dominant, krachtig, zelfverzekerd en competitief is. Dit mannelijk ideaalbeeld sloot automatisch andere typen mannelijkheid uit. Genderonverschilligheid Maar mannelijkheid is niet eendimensionaal en lineair, ook al wordt het vaak wel zo gepresenteerd. Het is meer een soort mozaïek en heeft met onder andere stand, etniciteit, cultuur, seksualiteit en leeftijd te maken. Er zijn dus verschillende assen van identiteit, waardoor je eigenlijk niet over één soort mannelijkheid kan spreken. Toch moeten alle verschillende mannen zich in één hokje zien te passen: dat van de 'mannelijke man'. Omdat er vaste hokjes zijn, ontstaat een bepaald soort druk: je moet óf man óf vrouw zijn. Als je daarvan afwijkt, moet je jezelf kunnen verantwoorden. Hoe meer druk er is, hoe meer mensen zich in die hokjes moeten wurmen. Wanneer je niet helemaal past in een bepaald hokje, moet je dat op dit moment helemaal zelf oplossen, terwijl wij die hokjes als samenleving zélf gemaakt hebben. Volgens Geertje Mak is het van belang dat we ruimte creëren, zodat niet iedereen zich meer in hetzelfde hokje hoeft te passen. We kunnen deze ruimte maken als we leren minder waarde te hechten aan welke eigenschappen horen bij mannelijk- of vrouwelijkheid. Als iedereen iets genderonverschilliger zou worden, dus. Het nieuwe mannelijk Genderonverschilligheid nastreven is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan. De beweging naar meer genderonverschilligheid moet maatschappelijk zijn, maar gesprekken over mannelijkheid verlopen vaak moeizaam en gaan soms gepaard met een nare nasmaak. “Er heerst nog ongemak rond het thema mannelijkheid,” beaamt cultuurhistoricus dr. Willemijn Ruberg. Volgens haar zitten er twee kanten aan het verhaal. Aan de ene kant is het aanmoedigen van meer genderonverschilligheid goed, want mannelijkheid ís een sociale constructie en is niet eendimensionaal. Aan de andere kant zijn er maatschappelijke problemen waarbij we niet genderonverschillig kunnen zijn en waarbij we het wel degelijk over de man moeten hebben, want deze problemen kunnen niet worden losgekoppeld van mannelijkheid. Zo praten mannen moeilijksnel over hun problemen en gaan ze minder vaak naar de psycholoog dan vrouwen. De starre definitie van wat mannelijkheid is, draagt ook bij aan ongelijkheid in de verdeling van zorgtaken, geweld tegen vrouwen, seksisme en grensoverschrijdend gedrag. Dit maakt het gesprek rond mannelijkheid ingewikkeld: het is natuurlijk zo dat de meeste mannen geen plegers van geweld zijn, maar de meeste plegers van geweld zijn wél mannen. Hoe kun je aan de ene kant genderonverschilligheid aanmoedigen, maar aan de andere kant wel problemen aankaarten die gekoppeld zijn aan de huidige mannelijkheidsnormen? Als we alleen streven naar gelijkwaardigheid, worden die problemen niet automatisch opgelost. Alleen streven naar gelijkwaardigheid is dus niet voldoende. Wat we wél kunnen doen, is toewerken naar een nieuwe definitie van mannelijkheid. Zo maken we genderhokjes ruimer en kunnen mensen zich vrijer binnen en tussen hokjes bewegen, maar nemen we de problemen die het gevolg zijn van de traditionele mannelijkheidsnormen ook mee. Emancipatie kan de man bevrijden uit het web van de tradities en normen rond mannelijkheid. Mannenemancipatie draait daarom om de vraag: “Wat kan ik zélf doen?” Zorgen dat mannen elkaar juist ondersteunen, begrip tonen en elkaar niet corrigeren wanneer ze gedrag vertonen dat niet traditioneel mannelijk is, maar elkaar juist aanmoedigen zichzelf te zijn. Of, zoals het platform eMANcipator het verwoordde: “Het feminisme heeft mannen nodig voor een betere wereld, en mannen hebben feminisme nodig voor een beter leven." Dit artikel verscheen eerder bij Studium Generale Utrecht.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Fat shaming

COLUMN – Asha ten Broeke schreef een column over het eten van vlees met een sarcastische insteek. Het was een antwoord op een column van Elma Drayer, wat weer een reactie was op Roos Vonk en De Telegraaf over de gehaktballenhoax (links in het artikel van Elma).

Elma vond dat we de moraal buiten de discussie moeten houden. Wat natuurlijk nogal debiel is, laten we eerlijk zijn. De keuze voor vegetarisch of veganistisch eten is bij uitstek een morele keuze. Dat doe je omdat je tegen dierenleed in de bio-industrie bent, of omdat je het milieu wilt ontzien. Elma is zelf ook vegetarisch, maar waarom maakt ze niet duidelijk. Nou ja, misschien lust ze gewoon geen vlees, dat is de enige andere reden die ik kan bedenken. Maar voor het gros van de mensen is het een morele keuze.

Honden

“fat bitch” (bron: pixabay.com)

Dus Asha gaat daar even lekker op los, door voor te stellen dat we onze honden zouden moeten opeten. Heel verantwoord; ook huisdieren hebben een flinke ecologische footprint. Bovendien ben je ervan verzekerd dat het beest dat je eet een leuk leven heeft gehad, ervan uitgaande dat je daar zelf voor hebt gezorgd. Ze gaat nog even door, waarna ze de lezer geruststelt dat ze heus niet echt vindt dat we dit moeten doen, maar het idee als een spiegel bedoeld had; de selectieve verontwaardiging als het om dierenleed gaat is nogal hypocriet. En daar heeft ze helemaal gelijk in.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Quote du Jour | Verknipt systeem

 

Vrouwenonderdrukking is een collectief trauma in islamitische en hindoestaanse migrantenkringen, door bijna iedereen in verschillende mate beleefd als slachtoffer, dader, medeplichtige en stille toeschouwer. Het is een verknipt en ontwrichtend systeem dat in verschillende vormen en gradaties opduikt, mensenlevens beschadigt en van vrouwen publiek bezit maakt.

Nadia Ezzeroili richt in De Volkskrant haar pijlen op witte en intersectionele feministen die elke discussie frustreren over het complex aan patriarchale attituden die vrouwen in diverse migranten-gemeenschappen gevangen houdt in een kooi van schaamte.

Foto: vrouwen_mars_maart2018-3422243_1280_pixabay

De Mannenbeweging

COLUMN - Toen ik voor het eerst las over Warren Farrell moest ik een beetje lachen. Deze man was ooit een mannelijk boegbeeld voor het feminisme. Nu wordt hij gezien als de vader van de mannenbeweging. Want hij vindt dat het feminisme is doorgeslagen. En ja sorry, maar dat werkte in eerste instantie op mijn lachspieren.

Incels

Want bij “mannenbeweging” denk ik in eerste instantie aan de Incels. Over doorgeslagen gesproken. Mannetjes die vinden dat ze recht hebben op seks en daarbij worden tegengehouden door Stacy’s (vrouwen), die alleen maar vallen voor Chads (aantrekkelijke mannen). En die moeten allemaal dood, nadat de Stacy met geweld genomen is natuurlijk. Het verwrongen wereldbeeld van deze types is sneu en lachwekkend, maar helaas gaan sommige idioten daadwerkelijk tot actie over, zoals in april 2018 in Toronto. En ik weet niet of het toevallig is, maar dat is ook de woonplaats van Jordan Peterson, die ik verafschuw omdat hij dit soort gedachtegoed min of meer aanmoedigt.

Dus ik plaatste Warren Farrell in die categorie van mannen die vinden dat mannen dominant moeten zijn. Maar na het lezen van dit interview ben ik daarvan teruggekomen, want een groot deel van wat hij zegt snijdt hout. Ik vind niet echt dat het feminisme is doorgeslagen, op een paar hardcore Dolle Mina’s na, maar dat betekent niet dat er geen issues zijn voor mannen. Deels had ik die zelf ook al op mijn netvlies.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Mogen geëmancipeerde mannen van sekswerkers houden?

Sekswerkers en hun klanten: voornamelijk vrouwelijke aanbieders tegenover voornamelijk mannelijke afnemers. Toch komt binnen de mannenemancipatie hun relatie nauwelijks aan bod. Laat staan dat mannen mogen spreken over de plezierige kanten van het betalen voor een seksuele service of over het genot dat een opwindende pornoscene oplevert. Sekswerker en voormalig PROUD-voorzitter Yvette Luhrs legt uit dat de hedendaagse mannenemancipatie niet kan slagen zonder de acceptatie van sekswerk. Dit stuk verscheen eerder op Lover, een website voor feministische journalistiek.

Afgelopen maand nam ik deel aan de conferentie Imagine; inspiring male action on gender equality in Europe. De bijeenkomst werd georganiseerd door Emancipator in samenwerking met andere Europese mannenemancipatie organisaties. ‘Voor mensen die werken met jongens en mannen in het #metoo-tijdperk’, las ik in de uitnodiging. Als webcam-performer kom ik wekelijks in contact met honderden mannen en na acht jaar in de porno-industrie heb ik inmiddels een aardige groep fans, die niet alleen m’n naaktfoto’s liken maar ook m’n politieke posts waarderen. Deze conferentie leek me dus echt iets voor mij. Ik hoopte vooral praktische tools te vinden om mijn activisme beter te kunnen implementeren in mijn dagelijkse werk.

Het programma bestond uit diverse lezingen, panels en 21 break out sessions. Sekswerk lijkt nergens aan bod te komen behalve bij de sessie Sexual violence and porn – the opposite of consent. Mainstream porno is een afbeelding van geweld tegen echte vrouwen, het is ook de huidige sekseducatie van onze kinderen, zo laat de omschrijving zich samenvatten[1]. Een idee dat niet heel anders klinkt dan ‘Porn is the theory, rape is the practice’ van extremistische anti-porno activist Robin Morgan uit de jaren 80 van de vorige eeuw. Het verrast me dan ook niet dat de sessie wordt gegeven door de Zweedse vrouwenorganisatie Unizon die ook actief de Zweedse prostitutiewet promoten. Een wet die in Zweden maar ook in Ierland en Frankrijk leidt tot meer verkrachtingen en geweld tegen sekswerkers[2].

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: DryHundredFear (cc)

De schraalheid van wit links

Jolande Withuis beweerde vorige week dat het streven naar diversiteit slecht is voor vrouwen, aangezien het feministische doelstellingen ondermijnt. Diversiteit, stelt Withuis, was ooit bedoeld om een evenredige vertegenwoordiging van vrouwen in allerlei sectoren en niveaus van de samenleving voor elkaar te krijgen.

Volgens mij noemden we dat toen gewoon gelijke rechten of kortweg emancipatie, en kwam ‘diversiteit’ pas in zwang ver nadat de grondwetsherziening van 1983 zich uitsprak tegen alle vormen van discriminatie, of dat nu wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of anderszins was.

Withuis betreurt dat kennelijk. “Inmiddels hebben ook allerlei minderheden zich onder deze paraplu weten te scharen en omvat diversiteit nagenoeg eenieder die niet behoort tot de vermaledijde categorie ‘oude, witte, heteroseksuele man’. [..] ‘Diversiteit’ veegt niet alleen wezenlijke tegenstellingen onder het tapijt, het diversiteitsstreven leidt er ook toe dat mensen op verkeerde gronden een plaatsje onder de zon eisen (of krijgen) in plaats van op grond van hun kwaliteiten. Diversiteit is een valkuil.”

En waarom is het een valkuil? Vrouwen zijn in Nederland inmiddels evengoed opgeleid als mannen en zijn allang hun gelijken, dus je boet niets aan kwaliteit in als je meer vrouwen aanstelt. “Maar een bedrijfstop met meer ‘zwarte’, gehandicapte of transseksuele mannen gaat vrouwen echt niet helpen.” Een raar argument: alsof het tegengaan van racisme vrouwen zou moeten helpen. Withuis ziet zelfs niet in dat tenminste vrouwen van kleur daar baat bij kunnen hebben.

Foto: MAMJODH (cc)

Het is tijd voor meer Yin

OPINIE - We zijn het verspreiden van macht over vrouwen en mannen verplicht aan deze wereld, aan dit land. Nederland is toe aan meer Yin, stelt gastredacteur René de Torbal.

Hoewel Chinezen in sommige opzichten in levenswijze heel wat Chinese mijlen van mij af staan, hebben ze een levenswijsheid waar ik mij helemaal in kan vinden: Het begrip “Yin en Yang” dat de elkaar aanvullende waarden van het vrouwelijke (Yin) en het mannelijke (Yang) aanduidt. Een onbalans tussen Yin en Yang leidt tot een ziek lichaam. Veel mensen voelen aan dat Nederland, en in toenemende mate, de rest van de wereld, ziek is. Als medicijn wordt er meer Yang ingepompt. Dit is een doodlopend pad, aangezien het niet Yang is dat ontbreekt.

Eva Jinek schreef op 9 maart in een stukje met de titel “Waarom zitten er zo weinig vrouwen in de politiek?” over precies die vraag. Een eenduidig antwoord had ze niet, en de dames die de avond tevoren aan tafel zaten bij Pauw & Jinek hadden ook geen duidelijk antwoord. Jinek, die zeker bewustzijn heeft van vrouwenrechten, maakte helaas een misser door wel de niet-lijsttrekker Sharon Dijksma van de PvdA aan tafel uit te nodigen en niet de vrouwelijke lijsttrekker Ancilla van de Leest van de Piratenpartij. Op deze manier werkt Eva natuurlijk gewoon mee aan het weghouden van vrouwen in de politiek. Jammer dat Eva zich niet verder in Ancilla had verdiept, want diezelfde Ancilla reageerde eerder nogal fel op een stukje van het blad Opzij, waarin de Piratenpartij laag zou scoren op vrouwenrechten, nota bene op basis van het aantal keren dat het woord vrouw voorkomt in het partijprogramma. Ik ben het met de Piratenpartij eens dat het één van de weinige partijen is die doorheeft dat burgerrechten betrekking hebben op alle burgers, dus V/M, LGBTQIA etc., en misschien naïef, maar het zou geen issue moeten zijn als niet benadrukt wordt dat vrouwen ook burgers zijn. Het zou wel een interessante discussie hebben opgeleverd bij P&J.

De man als achtergestelde groep

Journalist Peter Lloyd verbaast zich er over dat niemand zich druk maakt over de “glazen kelder”: die onderkant van de samenleving die vooral bevolkt wordt door mannen.

Mannen zijn altijd de pineut:

Ze leven ongezonder en sterven eerder dan vrouwen. Via de inkomstenbelasting betalen mannen veruit het meest aan het gezondheidsstelsel, maar er gaat veel meer geld naar de bestrijding van vrouwenkwalen dan naar die van mannenkwalen. Mannen worden voor dezelfde misdaad harder bestraft dan vrouwen. De lijst is eindeloos.

Quote du Jour | Groeiende gelijkheid heeft gezorgd voor huidige wrok

Kijk, alle emancipatiebewegingen hebben enthousiast toegewerkt naar een maatschappij waar je wordt beloond naar je prestaties, niet naar je afkomst of je kleur of je sekse. Als je slim bent en hard werkt, dan kom je er wel. Maar daar begint de wrok, de rancune. Want er blijven altijd mensen die niet profiteren; mensen die minder talent hebben, die zich ongelukkig voelen in een wereld die gericht is op prestatie en concurrentie. Daar zit een harde kern van boosheid. Als je het gevoel hebt dat hardwerkende Polen of slimme vrouwen jouw kansen op de arbeidsmarkt verkleinen, dan word je boos. Dat zijn reële ervaringen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Volgende