Closing Time | De gruwelen van de Eerste Wereldoorlog (vakantiebestemming België)

https://www.youtube.com/watch?v=Mx3UPfzGeN4 Wij nodigen u uit de komende tijd uw verhalen, anekdotes en wetenswaardigheden over uw vakantiebestemming bij te dragen aan onze zomerserie. Vandaag een bijdrage van János Betkó. De Eerste Wereldoorlog was, met enig gevoel voor understatement, naar en vervelend. Onder andere in België. Velen hebben de gruwelen bezongen van de (derde) slag bij de Ieper, ook wel bekend als de slag bij Passendale (Paschendale). Iron Maiden bijvoorbeeld, in het nummer Paschendale dat u hierboven kunt beluisteren. Het is afkomstig van hun Dance of Death album, uit 2003. Maar ook

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: TRiver (cc)

De geboorte van de Amerikaanse hoogmoed

RECENSIE - ‘The world, and North Korea in particular, has lost a great opportunity for lasting peace and great prosperity and wealth. This missed opportunity is a truly sad moment in history.’

Aldus Donald Trump in zijn brief aan Kim Jong Un, waarin hij het voorgenomen overleg met de Noord-Koreaanse leider afblaast. Noord-Korea weigerde te ‘denucleariseren’ en had daarmee een geweldige kans op wereldvrede laten schieten.

Het mag duidelijk zijn dat de Verenigde Staten niet vanwege hun eigen belangen, hun eigen machtspositie, aan de onderhandelingstafel zaten. Nee, ze zaten daar voor de hele wereld. Amerika is het land dat die dankzij zijn open visie, zijn vreedzaamheid en niet te vergeten zijn morele superioriteit, de wereld kan verheffen. Het is een verleidelijke gedachte, zeker wanneer je ook nog denkt dat je, in geval van koppige domheid van de tegenstander, je gelijk ook met een beetje geweld mag opleggen – alles voor de goede zaak, nietwaar? Zoals Trump in dezelfde brief, op adembenemend botte wijze schrijft:

‘You talk about your nuclear capabilities, but ours are so massive and powerful that I pray to God they will never have to be used.’

Maart 1917

Trumps pose is natuurlijk kenmerkend voor de Amerikaanse politiek van de afgelopen eeuw. Sinds president Woodrow Wilson hinkt de buitenlandse politiek van de Verenigde Staten op twee gedachten. Enerzijds: we hebben niemand nodig; anderzijds: de wereld heeft ons nodig. Tot 1917 overheerste het eerste sentiment. (Denk aan de Monroe-doctrine.) maar in het voorjaar van 1917 sloeg dat radicaal om. In zijn boek Maart 1917 beschrijft Will Englund de lange reeks van toevalligheden en misverstanden die daarvoor hebbe gezorgd.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

‘Dood de mensen, spaar hun werken.’ Cultureel erfgoed in oorlogstijd

De ogenschijnlijk zinloze vernietiging van eeuwenoude cultuurerfgoed, de Buddhas van Bamiyan door de Taliban, of meer recentelijk de Shiitische monumenten door de IS(IS) in Irak is ook Europa niet vreemd.

De verwoesting van de universiteit van Leuven, en met name haar historische bibliotheek, door de Duitsers in augustus 1914, deed een Nederlandse oorlogsjournalist verzuchten ‘Het is eene straf, die verre en verre over de bevolking van Leuven, verre over het geteisterde België heen gaat. Het is eene kastijding, die al wat er op aarde aan Westersche beschaving bestaat heeft getroffen.’

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | Zinloze doden zijn een voetnoot

COLUMN - Het meest opmerkelijke aan de Spaanse Griep is dat deze dodelijke epidemie, die naar schatting vijftig miljoen slachtoffers maakte, zo volledig vergeten kon raken. Er is ongeveer een metertje serieuze literatuur over geschreven, maar dat haalt natuurlijk niet bij de kilometers die er geschreven zijn over de Eerste Wereldoorlog – vlak daarvoor, en maar zevenentwintig miljoen doden. Het een is een voetnoot geworden bij het ander – qua aantal slachtoffers zou het andersom moeten zijn. De Eerste Wereldoorlog als pijnlijke politieke vergissing in de jaren voordat de échte ramp zich voltrok.

Maar echt gek is deze vergeetachtigheid natuurlijk ook niet. Want de Spaanse Groep kende geen helden, gestorven voor het vaderland. Die vijftig miljoen stierven voor niks. Ze hadden geen idee waarom. En ook de wetenschap weet het eigenlijk niet.

De ziekte was zó dodelijk dat er jarenlang getwijfeld werd of het überhaupt wel een griep kon zijn geweest. Die vraag werd pas gesteld lang nadat de laatste slachtoffers begraven waren, zodat het harde bewijs dat het inderdáád om griep ging eigenlijk pas recent geleverd kon worden.

Maar waaróm deze griep zo gruwelijk tekeer ging, blijft een raadsel. Omdat de bevolking van Europa, na vier jaar oorlog, hongerig en verzwakt was? Lage weerstand, dus? Oké, maar waarom sloegen andere ziekten dan niet net zo hard toe? Een zeer gevaarlijke griepvariant? Dat weten we niet, maar dat kun je wel stellen. Alleen, ‘de’ griep was geen onbekende, en eerder opduikende varianten plegen vaak in ieder geval voor enige weerstand te zorgen. Die weerstand leek in 1918  totaal niet te bestaan. De aantallen doden waren wérkelijk grotesk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Afdaling in de hel

RECENSIE - kershaw-afdaling-in-de-helIan Kershaw heeft zijn sporen als historicus ruimschoots verdiend. Zijn twee delen Hitler-biografie (‘Hoogmoed’ en ‘Vergelding’) werden bestsellers, en terecht. Ze toonden een auteur op de toppen van zijn kunnen. Kershaw is geen meeslepend stilist, geen auteur op zoek naar het treffende detail, maar wél iemand die de grote lijnen bewaakt en de lezer vakkundig mee loodst. Maar blijkbaar was dat dubbelsucces hem nog niet genoeg.

Nu ligt er het eerste deel van een nieuw tweeluik, gewijd aan de geschiedenis van Europa van de Eerste Wereldoorlog tot nu. Een ‘Afdaling in de hel’, gevolgd (het tweede deel, dat start in 1949, moet nog verschijnen) door een opmerkelijke verrijzenis uit de as van twee wereldoorlogen.

Het is bekend terrein voor Kershaw, en uit alles blijkt dat hij geen enkele moeite heeft om zijn verhaal te vertellen. Ook al heeft ‘1914’ een ruime voorgeschiedenis, Kershaw vat de oorzaken van de Grote Oorlog helder samen en verdeelt de schuld voor de catastrofe op de inmiddels bekende wijze: iedereen krijgt een deel, maar Duitsland nét iets meer. Dat is de consensus sinds enige jaren. We hoeven van Kershaw geen eigenzinnige opvattingen te verwachten. Van de loopgraven tot Hirosjima, van Verdun tot Stalingrad, niets ontbreekt, niets krijgt te weinig of te veel ruimte. Een prestatie.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: jinterwas (cc)

Recensie | De eerstgevallenen

RECENSIE - Door een gelukkige speling van het lot woont mijn collega Theo Toebosch bij me in de buurt. We komen elkaar elke maand wel eens in de winkelstraat tegen, lunchen regelmatig en komen ook wel eens bij elkaar over de vloer. Dat maakt me niet tot de meest objectieve recensent van zijn laatste boek, De eerstgevallenen, maar dat weerhoudt me niet dit boek over de Eerste Wereldoorlog onder uw aandacht te brengen.

De eerste eerstgevallene is de Franse korporaal André Peugeot, die op 2 augustus 1914 om het leven kwam bij een incident aan de Frans-Duitse grens. Dat was dertig uur voordat Duitsland met een oorlogsverklaring aan Frankrijk een tot dan toe kleinschalig conflict tussen Oostenrijk-Hongarije en Servië deed escaleren en misschien moet je daarom zeggen dat de dood van Peugeot geen oorlogshandeling was maar een moord in vredestijd. Hoe dat ook zij, Peugeot geldt als de eerste dode van de Eerste Wereldoorlog.

De andere eerstgevallene is Albert Mayer, die die ochtend was uitgestuurd op een missie over de grens, bij het dorpje Joncherry stuitte op Franse troepen en Peugeot doodde. Misschien was de Duitse cavalerist een moordenaar. Misschien was hij het slachtoffer van een bevel dat hij beter niet had kunnen opvolgen. Hoe dat ook zij, Mayer geldt als de eerste Duitse dode van de Eerste Wereldoorlog.

Foto: copyright ok. Gecheckt 15-11-2022

KOZ | Johan Fabricius in de Eerste Wereldoorlog

COLUMN - Eigenlijk had ik hier de Kunst op Zondag van vandaag willen wijden aan staatsieportretten. Dit in het kader van de verjaardag van onze geliefde Koning (driewerf hoera). Echter, omdat ik in het kader van diezelfde verjaardag van diezelfde geliefde koning afgelopen vrijdag tot diep in de nacht aan de boemel was geweest terwijl ik de dag daarop weer om 8 uur naast mijn bed stond om, samen met vrouw en kinders, nog een beetje op tijd te zijn voor het betere spul op de vrijmarkt, een evenement dat naadloos overging in een bezoekje aan een of ander park waar de nodige activiteiten waren georganiseerd et cetera et cetera, anyways, om een niet heel zo heel erg boeiend verhaal niet nodeloos lang te maken: van het een kwam het ander, zodat ik gisteravond, rond een uur of negen, er compleet af lag en niet in staat was om over te gaan tot de geplande werkzaamheden. Ik kwam niet veel verder dan Lucian Freud die Koningin Elizabeth portretteerde en Anton Corbijn die dat bij Koningin Beatrix deed.

Daarom maar een verkapte linkdump: leest allen de ‘longreads’ die VPRO digitaal heeft gemaakt over vijf Nederlanders in de Eerste Wereldoorlog. Omdat dit Kunst Op Zondag is, link ik hier naar de longread over schilder/schrijver Johan Fabricius, die vooral bekendheid verwierf met het boek Scheepsjongens van de Bontekoe, maar in het laatste jaar van de oorlog als ‘Kriegsmaler 306’ het oostfront tekent.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: copyright ok. Gecheckt 21-02-2022

Lawrence in Jordanië (4)

COLUMN - Ik heb eerder deze week driemaal geschreven over Lawrence of Arabia, de Britse officier die tijdens de Eerste Wereldoorlog meevocht met de Arabische legers van Hussein van Mekka. Zij dekten de rechterflank van het Britse leger dat vanuit Egypte oprukte door Palestina. De officiële vijand was het Ottomaanse Rijk, maar er stond meer op het spel: het land van de Eufraat en de Tigris was spreekwoordelijk vruchtbaar en al in de negentiende eeuw hadden de Britten en Fransen grootse plannen gemaakt om het Midden-Oosten koloniaal te exploiteren. Dat was nog aantrekkelijker geworden toen er olie was ontdekt.

Hussein van Mekka steunde de Britten omdat de Britse Hoge Commissaris voor Egypte, Henry McMahon, hem had toegezegd dat hij zou worden erkend als heerser van een onafhankelijk koninkrijk. Zijn zonen Faysal en Abdulah, zijn generaal Sharif Nasir en zijn bondgenoot Audeh abu Tayeh: allemaal meenden ze dat de Britten daarmee hadden gedoeld op een rijk voor alle Arabieren. Misschien waren het wel de kanttekeningen van MacMahon, die erop neerkwamen dat er uitzonderingen zouden zijn voor de Joden, Druzen, Maronieten en Alawieten, die het zo geloofwaardig maakten dat de rest voor de Arabieren zou zijn.

Op 23 november 1917 publiceerden de communisten, die zojuist de macht hadden overgenomen in Rusland, de tekst van een Brits-Frans verdrag, waarin de twee mogendheden hadden afgesproken hoe ze het Midden-Oosten zouden verdelen (en let op de handtekeningen rechtsonder).

Foto: copyright ok. Gecheckt 29-09-2022

Lawrence in Jordanië (3)

COLUMN - De Arabische inname van Akaba, waarover ik gisteren schreef, zal de Turken niet echt hebben verrast. Ze wisten dat de stad bedreigd was en hadden geprobeerd haar te versterken. De Britten, die de haven zelf hadden willen overnemen, hadden gemengde gevoelens over de Arabische verovering, maar begrepen dat het in hun belang was te verhinderen dat de stad weer in Ottomaanse handen viel. Enkele uren nadat kapitein Lawrence was komen melden dat de Arabieren de haven in handen hadden, was een bevoorradingsschip naar Akaba op weg.

Voorlopig waren de Britten ook degenen die er het meeste baat van hadden. De legers van de opstandelingen trokken nu van het Arabische Schiereiland naar het noorden en dekten de flank van het Britse leger, dat vanuit Gaza Palestina wilde veroveren. Dat generaal Allenby kort voor kerstmis 1917 Jeruzalem kon innemen, was voor een deel te danken aan de parallelle bewegingen van de Arabische legers, die via Akaba werden bevoorraad.

Voor de Arabieren was de verovering van Akaba aanvankelijk eerder een probleem dan een oplossing. Zo zaten ze ineens met zeshonderd Turkse krijgsgevangenen: iets waarop ze niet waren voorbereid. Audeh abu Tayeh zette ze in als dwangarbeiders en liet ze een paleis bouwen in Ma’an, niet ver ten noordoosten van Akaba.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-03-2022

Lawrence in Jordanië (2)

COLUMN - Dit stukje is een vervolg op Lawrence in Jordanië (1).

De Arabische aanval op Akaba in de film Lawrence of Arabia is een van de spectaculairste scènes die ooit is gefilmd. Ik zou zo gauw geen tweede film kunnen noemen waarin een charge met dromedarissen wordt getoond. Graag had ik in dit stukje een videoclipje van de Youtube opgenomen, maar de rechthebbenden lijken de scène voor Nederland te hebben geblokkeerd.

Misschien maar beter ook, want het is bepaald geen realistische weergave. Sterker nog, de bestorming van Akaba is eigenlijk geen historische gebeurtenis.

Wat wel klopt is dat kapitein Lawrence en enkele soldaten van Hussein van Mekka zich voegden bij Audeh abu Tayeh in zuidelijk Jordanië en hem ervan overtuigden zijn Ottomaanse alliantie op te geven ten gunste van het Arabische nationalisme. Wat ook klopt is dat Lawrence in feite meer de Arabische dan de Britse belangen diende, aangezien zijn landgenoten Akaba graag zelf hadden willen innemen. Wat weer niet klopt, is dat Lawrence het commando van de aanval had: dat was in handen van Sharif Nasir.

De aanval kwam ook niet onverwacht. Natuurlijk wisten de commandanten van het Ottomaanse leger dat Audeh was gedeserteerd en dat hun flank onbeschermd was. Sinds de Britten in maart 1917 Gaza innamen, hielden de Turken rekening met een aanval op Akaba, aangezien de Britten nooit vanuit Gaza naar het noorden konden trekken zolang hun rechterflank vanuit Akaba kon worden aangevallen. Constantinopel stuurde versterkingen.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Volgende