Bosnië wordt gepaaid door de EU

Als het aan de Europese Commissie ligt krijgt Bosnië-Hercegovina de status van kandidaat EU-lid. De lijst van vereiste hervormingen is nog wel lang: justitiële hervorming, preventie van belangenconflicten, bestrijding van corruptie en georganiseerde misdaad, grens- en migratiebeheer, mediavrijheid, bescherming van journalisten en het opzetten van preventieve mechanismen tegen foltering en mishandeling. EU-Commissaris voor uitbreiding Olivér Várhelyi ziet vooruitgang in het land. Op een persconferentie afgelopen woensdag zei Várhelyi dat Bosnië vooruitgang had geboekt bij het doorvoeren van EU-hervormingen en het aansluiten bij EU-programma's. Várhelyi meent dat het land het "verdient" om een formele kandidaat te worden. De 27 EU-lidstaten moeten het besluit van de Commissie ook nog goedkeuren. De uitbreiding van de EU staat sinds de oorlog in Oekraïne opnieuw op de agenda. In april deed Commissievoorzitter Ursula von der Leyen aan Oekraïne de belofte dat het land op termijn tot de EU zou mogen toetreden. Ook aan Georgië en Moldavië is sindsdien perspectief op EU-lidmaatschap geboden. Josep Borrell, de 'minister' voor Buitenlandse Zaken van de EU windt er geen doekjes om: 'De brute invasie van Rusland in Oekraïne onderstreept het belang van de uitbreiding van de EU. Het is een langetermijninvestering in vrede, welvaart en stabiliteit voor ons continent.' In dat licht is het betrekken van Bosnië en Hercegovina bij de EU van bijzonder belang. In het Servische deel van Bosnië, de Republika Srpska, leeft nog steeds de Groot-Servische gedachte. Daar horen vriendschappelijke betrekkingen bij met andere orthodox christelijke slavische volken. Poetin is voor de Bosnische Serven geen vijand. De EU hoopt waarschijnlijk met het kandidaat-lidmaatschap van Bosnië Russische invloeden terug te kunnen dringen. Grote buur Servië, al langer kandidaat-lid, laat zien dat dit nog niet zo eenvoudig is. Servië doet niet mee met de sancties tegen de Russen en president Vucic onderhoudt nog steeds goede betrekkingen met Poetin. De EU maakt zich op dit moment bijvoorbeeld zorgen over een piek in migranten die Servië gebruiken als toegangspoort tot het blok. Daarmee zou dit land het Kremlin in feite indirect helpen om verdeeldheid in de EU te zaaien via een nieuwe toestroom van migranten, schrijft Politico. Hertelling In de Republika Srpska is ondertussen een politieke crisis uitgebroken. Bij de verkiezing van een nieuwe president van de deelrepubliek op 2 oktober heeft de kiescommissie zoveel onregelmatigheden geconstateerd dat 645.000 stemmen opnieuw geteld moeten worden. Milorad Dodik, de kandidaat die de meeste stemmen zou hebben behaald vecht het besluit van de kiescommissie aan. De zaak is aanhangig gemaakt door zijn opponent Jelena Trivic, die haar overwinning al had uitgeroepen toen Dodik in de eerste uitslagen een voorsprong van 30.000 stemmen kreeg. De kiescommissie erkende haar bezwaren. We hebben 'materieel bewijs en videomateriaal' dat aantoont dat er geknoeid is, zei de voorzitter van de commissie tegen de pers. Tegenover AP zei een ander commissielid dat het ging om 'intimidatie van kiezers, het kopen van stemmen, het vullen van stembiljetten, onjuist verzegelde stembussen, stembureauleden die opzettelijk de stemmingen wijzigen en tal van andere procedurele problemen'. Een definitieve uitslag laat nog op zich wachten. Overigens doet Trivic niets onder voor Dodik als het gaat om nationalistische Servische belangen. Bosnië -Hercegovina is bestuurlijk een buitengewoon ingewikkeld land. Het is verdeeld in twee entiteiten - de overwegend Bosnische en Kroatische Federatie van Bosnië en Herzegovina (FBiH) en de overwegend Servische Republika Srpska - naast het Brčko-district, dat een zelfbesturende administratieve eenheid is. Het regeringssysteem bestaat uit een tripartite voorzitterschap met één Bosnisch, Kroatisch en Servisch lid, en een tweekamerige parlementaire vergadering met een Huis van Volkeren met een gelijke vertegenwoordiging van Bosnische, Kroatische en Servische vertegenwoordigers, en een Huis van Afgevaardigden gekozen door evenredige vertegenwoordiging om de vier jaar. De verkiezingen van 2 oktober waren voor de parlementen van de Republika Srpska, de FBiH en de Parlementaire Vergadering, evenals de drie leden van het tripartite voorzitterschap, een president en drie vice-presidenten van de Republika Srpska, en de vertegenwoordigers van tien kantonnale vergaderingen die overeenkomen met de tien bestuurlijke eenheden van het land. In totaal stemden ze voor 13 parlementen, 518 gekozen posities en zetels. De opkomst zou 50% zijn, maar ook daarover zijn twijfels gerezen. Etnische scheidslijnen Niet alleen aan Servische kant hebben de verkiezingen problemen opgeleverd. Źeljko Komšić, die voor de Kroaten is gekozen in het tripartite presidentschap is omstreden. Hij zou met stemmen van de Bosniakken zijn gekozen en de Kroaten bestrijden dat hij voor hun gemeenschap als bestuurder kan functioneren. Komšić en Bećirović, de kandidaat van de Bosniakken, willen beide de strikte verdeling tussen de etnische gemeenschappen in het bestuur opheffen. De Hoge Vertegenwoordiger van de internationale gemeenschap Christian Schmidt, die de vrede in Bosnië moet handhaven heeft direct na de verkiezingen een verandering van de kieswetten aangekondigd. Hij zou daarmee tegemoet komen aan de bezwaren van de Kroaten die een duidelijker onderscheid tussen etnische groepen bepleiten in de verkiezingsprocedures. Dat zou dan vooral ten koste gaan van kiezers die het onderscheid tussen de drie groepen achter zich willen laten en van minderheden die bij geen van de drie groepen horen. De complexiteit van de situatie in Bosnië-Hercegovina heeft alles te maken met de burgeroorlog in het voormalige Joegoslavië die de stemming in de West-Balkan landen nog steeds beïnvloedt. Deze geschiedenis drukt misschien nog wel het zwaarst op het land waar de conflicterende groepen in verenigd zijn. Regelmatig duiken nog verhalen op die de herinneringen aan de oorlog levend houden maar vooral ook aanleiding geven voor elke keer weer oplopende politieke spanningen. [de foto is genomen in Sarajevo, de hoofdstad van Bosnië-Hercegovina]

Foto: United Nations Photo (cc)

Bosnië en de restanten van de Joegoslavische burgeroorlog

Bosnië-Hercegovina staat meer dan 25 jaar na de burgeroorlog nog steeds onder toezicht van de internationale gemeenschap. De Oostenrijker Valentin Inzko (links op de foto) was de afgelopen twaalf jaar de Hoge Vertegenwoordiger die moet toezien op de vredesakkoord dat op 14 december 1995 gesloten werd in de Amerikaanse stad Dayton. Volgens dit akkoord heeft de Hoge Vertegenwoordiger in het land nog veel te vertellen. Inzko voerde deze week eigenstandig en zonder tussenkomst van het parlement een wijziging in de strafwet in waardoor de ontkenning van genocide tijdens de burgeroorlog en de verheerlijking van veroordeelde oorlogsmisdadigers strafbaar wordt. Op overtreding komt maximaal vijf jaar gevangenisstraf te staan.

Inzko, die binnenkort plaats maakt voor de Duitser Christian Schmidt, kwam tot zijn beslissing nadat er in de Bosnische politiek geen overeenstemming bleek te vinden voor strafbaarstelling. De Servische politici bleven zich er tegen verzetten. Volgens de Bosnische Serviërs uit de Republika Srpska was de moordpartij in Srebrenica een ernstige misdaad, maar geen genocide. Premier Dodik van de Servische deelrepubliek, die op dit punt de steun heeft van moederland Servië, dreigde opnieuw met afscheiding. Om te beginnen blokkeren de politieke vertegenwoordigers van de Serviërs de gezamenlijke, nationale instellingen.

Bosnië-Hercegovina was van begin af aan een instabiele staat met drie politieke gemeenschappen, Serviërs, Kroaten en Bosniakken, die het nauwelijks mogelijk maken het land te regeren. De Hoge Vertegenwoordiger is feitelijk nog de enige garantie dat de boel een beetje bij elkaar kan worden gehouden. Inzko nam met zijn laatste stap een groot risico, maar hij zag kennelijk geen alternatief. “Gebrek aan erkenning, verantwoordelijkheid en genoegdoening voor slachtoffers van misdaden heeft vernietigende effecten op de maatschappij. Dit alles voorkomt een vredige en welvarende toekomst voor Bosnië-Herzegovina,” aldus Inzko. Maar in een omgeving waarin het verleden alles bepalend is voor de onderlinge verhoudingen gooit hij daarmee ook een knuppel in het hoenderhok.

Bridge Jumping From Mostar, Bosnia

De brug van Mostar: in 1993 zinloos kapotgeschoten in de Kroatisch-Bosnische oorlog. Inmiddels is de eeuwenoude brug dankzij de Europese Unie weer hersteld en duiken de stoerste mannen er weer zomers vanaf in het koude ondiepe water van de Neretva rivier.

Foto: UN International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia (cc)

Bosnië wacht met spanning op rechterlijke uitspraak Mladic

ELDERS - Het Joegoslavië Tribunaal komt volgende week met een oordeel over generaal Ratko Mladic, de aanvoerder van het Servische leger in Bosnië in de burgeroorlog eind jaren negentig.

Mladic, de ‘slager van Bosnië’, wordt beschuldigd van genocide in Srebrenica in 1995 en zes andere dorpen in 1992, vervolging van de niet-Servische inwoners van Bosnië, terrorisering van de inwoners van Sarajevo en gijzeling van leden van de VN-vredesmacht. Zijn aanklagers eisen levenslange gevangenisstraf. Zijn zoon Drako verwacht dat de rechtbank hem vrijspreekt: “if normal criminal law is applied, General Mladic will be on his way home on November 23”. Mladic kon pas in 2011 worden gearresteerd nadat hij jarenlang bescherming had gekregen van de Servische autoriteiten.

In het Servische deel van Bosnië is de generaal nog steeds een held. Mladen Grujicic, de huidige burgemeester van Srebrenica is niet onder de indruk van de aanklacht. Meer dan 8000 inwoners zijn van daar weggevoerd en vermoord. Volgens de burgemeester klopt het aantal niet en heeft Mladic persoonlijk niemand vermoord. Volgens de Bosnische Serviërs voert het Joegoslavië Tribunaal een politiek proces dat alleen Serviërs berecht voor misdaden waarvoor anderen niet eens worden aangeklaagd. Burgemeester Grujicic is woedend over de vrijspraak van Naser Oric, de aanvoerder van de Bosniaks in Srebrenica. De moeders van Srebrenica applaudiseerden toen Oric de rechtbank verliet. Het leek een beetje op de hulde die de Servische nationalist en naaste medewerker van Milosevic Vojislav Seselj vorig jaar ontving van  vendelzwaaiende aanhangers op het Plein der Republiek in Belgrado, nadat hij door het Joegoslavië Tribunaal was vrijgesproken. Tot grote woede van vele Kroaten en Bosniaks.

Foto: Herald Post (cc)

NATO breidt uit op de Balkan

ELDERS - Stap voor stap versterkt het Atlantisch bondgenootschap onder leiding van de Verenigde Staten zijn invloed in de voormalige Joegoslavische republieken. Na Montenegro zien ook Macedonië, Bosnië-Hercegovina en Kosovo uit naar een hechtere band met het westen.

Ondanks Trumps verkiezingsbelofte dat hij meer voor Amerika en minder voor Europa zou doen reisde zijn vice-president Pence deze zomer naar Montenegro, het jongste NATO-lid, om de banden van de VS met de Balkanlanden aan te halen. Hij had daar een ontmoeting met de leiders van andere NATO-landen en aspirant-leden in de regio: Albanië, Kroatië, Slovenië, Bosnië-Hercegovina, Kosovo en Macedonië. Pence prees het besluit van Montenegro om zich aan te sluiten bij het Atlantisch bondgenootschap en prees de moed van de regering om de Russische druk te weerstaan, ‘een inspiratie voor de rest van de wereld’. Hij bracht de groeten over van Trump. ‘He sent me here as a tangible sign of our commitment to Montenegro as the newest member of NATO.’ Volgens de Sloveense ambassadeur bij de NAVO Kacik toont het bezoek van Pence ‘dat de VS de verantwoordelijkheid willen nemen voor stabiliteit, welvaart en vrede in Europa, de EU en de Balkanlanden’.

In Forbes portretteert Doug Bandow Pence als een moderne Rip van Winkle die door langdurige afwezigheid veranderingen in de wereld gemist heeft.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Aleksandr Zykov (cc)

Nieuwe spanningen op de Balkan

ELDERS - De Balkan blijft onrustig. Nu dreigen Servië en Montenegro meegesleept te worden in een oplaaiend oost-west conflict. En de oorlog in Bosnië en Kosovo is nog lang niet uitgewoed.

Vorig jaar oktober werd bij de parlementsverkiezingen in Montenegro een staatsgreep van de Servisch gezinde oppositie onschadelijk gemaakt. De coupplegers zouden het hebben gemunt op de westers gezinde premier Djukanovic en zouden van plan zijn geweest de overwinning van zijn partij bij de verkiezingen met geweld ongedaan te maken. Aanleiding was het omstreden besluit van Djukanovic om zijn land lid te maken van de NATO. Montenegro wees onmiddellijk naar Servië, maar Belgrado ontkende uiteraard alle bemoeienis. De voormalige Servische politiecommandant, Bratislav Dikic, die bij de mislukte coup werd gearresteerd beweerde dat de politie hem stiekem heeft opgescheept met het bewijsmateriaal, een telefoon en de sleutels van een huis vol wapens.

Aanvankelijk waren er geen aanwijzingen dat Rusland iets te maken had met de coup. Maar afgelopen zondag stelde openbaar aanklager Katnic Rusland alsnog verantwoordelijk voor de poging de pro-westerse regering van Djukanovic omver te werpen. Een voormalige militair attaché op de Russische ambassade in Polen, Eduard Shishmakov wordt nu verdacht van betrokkenheid bij de couppoging in Montenegro. Shishmakov, ook bekend onder de naam Shirokov, zou een medewerker zijn van de Russische militaire inlichtingendienst. In 2014 is hij wegens spionage in Polen het land uitgezet. Russische woordvoerders verklaren de beschuldiging van inmenging absurd en onderdeel van dezelfde campagne die hun land zwart moet maken met verhalen over inmenging van hackers in verkiezingscampagnes elders.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Solidair met het broedervolk

ELDERS - In Oekraïne vechten huurlingen uit diverse Europese landen.

Afgelopen zomer schreef ik over Serviërs die meevochten met de separatisten in het oosten van Oekraïene. De “Volksrepubliek Donetsk” had daarvoor net een speciaal gezantschap geopend in Belgrado. Uit Donetsk rapporteerde het Servische bataljon Jovan Sevic overwinningen op het Oekraïense leger. Het bataljon is vernoemd naar een 18e eeuwse cavaleriecommandant uit Servië die de Russen trouw zwoer bij het vestigen van een autonome provincie in de regio Donetsk onder de naam Slavo-Serbia. De historische banden tussen Rusland en Servië worden in patriottische kringen in het Balkanland nog steeds gekoesterd. De Servische premier Vucic verzocht zijn landgenoten deze zomer dringend om naar huis te komen, want “Servië is geen partij in dit conflict”.

Het is niet duidelijk of zijn oproep gehoor heeft gevonden, maar veel nationalistische Serviërs zullen het niet met hem eens zijn. En dat geldt voor meer mensen uit de regio. Vorige week riep de Kroatische regering  net als Vucic landgenoten die in Oekraïne vechten op om naar huis te komen. Het gaat om Kroaten die zich hebben aangesloten bij het extreem-rechtse Azov Bataljon dat de separatisten bevecht in het zuiden van het land.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Skanderbeg monument Lezha, Albanië [foto van de auteur]

Balkan blues

ELDERS - De Balkan blijft een onrustig gebied. De EU neemt een groot risico als het de uitbreiding met de westelijke Balkanlanden temporiseert.

De eerste voetbalmatch tussen Servië en Albanië sinds 1967 heeft Europa weer even met de neus op de feiten gedrukt. De onrust in de “achtertuin” op de Balkan, die men maar al te graag wil negeren, gaat niet vanzelf weg. Het weren van Albanese supporters bij de beladen voetbalwedstrijd afgelopen woensdag was niet voldoende om een rel te voorkomen. Er zijn tegenwoordig modernere middelen om de aandacht te vestigen op een nog steeds levend politiek conflict. Tijdens de wedstrijd verscheen boven het veld een vlag met een tekening van Groot-Albanië, dus inclusief Kosovo. Een Servische speler kreeg de vlag te pakken, waarna spelers met elkaar op de vuist gingen. De wedstrijd werd gestaakt. De drone waaraan de vlag hing bleek bestuurd te worden vanuit de VIP-room door Olsi Rama, broer van de Albanese premier Edi Rama. Hij is gearresteerd met enkele anderen, maar werd woensdag weer vrijgelaten “omdat er wegens een staking geen advocaten beschikbaar waren.” Zelf verklaarde hij dat de Serviërs hem niets konden maken “want hij heeft een Amerikaans paspoort”. Je kunt het zien als een bizar incident, maar in een regio met zoveel onderhuidse spanningen kan zoiets gemakkelijk aanleiding zijn voor het oplaaien van geweld.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Weg naar EU nog lang voor Bosnië-Herzegovina en Kosovo

ACHTERGROND - De laatste oorlog in voormalig Joegoslavië ligt alweer meer dan tien jaar achter ons. Het grote bloedvergieten is sindsdien voorbij, toch is de situatie in een aantal van de voormalige Joegoslavische republieken verre van stabiel. In de Volkskrant en het Financieele Dagblad stonden gisteren interessante artikelen over de situatie in respectievelijk Kosovo en Bosnië-Herzegovina.

In hedendaags Kosovo staan de burgers van Servische afkomst onder druk. Althans, voor zover zij zijn gebleven. Naar schatting woonden er voor de oorlog van 1999 twintigduizend Serviërs in Pristina, daarvan zijn er nu nog 53 over volgens dit artikel in de Volkskrant. Hoewel de werkloosheid er hoog is, heerst er optimisme in de hoofdstad. Er zijn veel jonge mensen die veelal werken voor internationale organisaties en er is een bloeiende horeca. Maar het optimisme geldt niet voor de Serviërs. In de hoofdstad, waar niet de gemeenschappelijke blauwe Kosovaarse vlag maar de rode Albanese vlag volop wappert, is maar één Servisch-orthodoxe kerk. De meeste Serviërs trekken naar Servische enclaves, sommige niet ver buiten Pristina, maar de meeste in het noorden van Kosovo. In die enclaves hebben zij hun eigen ziekenhuizen, scholen en kerken.

Geschiedenis van Kosovo

Gevoelens van ontheemdheid onder Serven en moslims wisselen elkaar af in de geschiedenis van Kosovo, dat door Servische nationalisten wordt gezien als de bakermat van hun cultuur. Volgens de overlevering werd deze bakermat in 1389 bij de Slag op het Merelveld verloren waarna eeuwen van Ottomaanse onderdrukking volgde. Na het uiteenvallen van het Ottomaanse Rijk kreeg Servië weer zeggenschap over Kosovo. Dat bleef na de Eerste Wereldoorlog onveranderd, ondanks het feit dat de Albanese moslims toen al de meerderheid vormden. Na de Tweede Wereldoorlog werd Kosovo onderdeel van het Tweede Joegoslavië van Josip Broz Tito. Door een grondwetswijziging in 1974 verloor Servië haar controle over Kosovo, dat weliswaar volgens de wet een provincie bleef maar in feite de status van republiek kreeg (Kosovo werd toen rechtstreeks vertegenwoordigd in de federale instellingen).

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Volgende