Afbouwen en intrekken

De Tweede Kamer lijkt ook tijdens de demissionaire status van het kabinet gewoon door te willen gaan met wetgeving. Het ziet er niet naar uit dat er veel onderwerpen controversiëel worden verklaard, volgens Nieuwsuur gisteren. Maar wat gaan onze volksvertegenwoordigers doen met de recente berichten over die gigantische fossiele subsidies? En wat is hun antwoord op het rapport dat minister Van der Wal gisteren naar de Kamer stuurde waarin geconcludeerd wordt dat een derde van alle subisidieregelingen in de landbouw schadelijk is voor de biodiversiteit? In opdracht van het Ministerie van Landbouw heeft de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) onderzocht hoe allerlei subisieregelingen uitpakken voor natuur en biodiversiteit. Het gaat om inkomenssteun aan boeren tot subsidies voor innovatieve staltechnieken en behoud van grasland. Twaalf subsidieregelingen ter waarde van een miljard euro worden beoordeeld als mogelijk schadelijk. 'Het Rijk werkt zichzelf met deze subsidies in feite tegen', concludeert de NRC. Het probleem is dat de meeste subsidieregelingen schaalvergroting in de hand werken. En dat schaadt op den duur de biodiversiteit. Minister van der Wal noemt de uitkomst van het onderzoek 'serieus' en.....belooft nieuw onderzoek. Het geval lijkt sterk op de nog altijd vigerende regelingen die het gebruik van fossiele brandstoffen stimuleren. Een recent onderzoek waarin alle regelingen zijn opgeteld laat zien dat de fossiele sector zich jaarlijks mag verheugen op een overheidsbijdrage van 37,5 miljard. Het gaat dan om belastingvoordelen, prijssteun en overheidsinvesteringen die er niet alleen toe leiden dat de overheid inkomsten misloopt, maar die ook strijdig zijn met het beleid van het kabinet om het gebruik van fossiele brandstoffen af te bouwen. Het bedrag aan fossiele subsidies blijkt nog hoger dan het bedrag van 35 miljard dat het kabinet opzij heeft gelegd voor het Klimaatfonds. Ook op dit gebied werkt het Rijk zichzelf dus tegen. Minister Jetten bevestigde de bedragen die in het meest recente onderzoek naar fossiele subsidies worden genomen. 'De bedragen komen me bekend voor', zei hij dinsdag in de Kamer volgens het FD (€), maar hij kan er verder weinig aan doen. 'Hij benadrukte dat het huidige kabinet al enkele regelingen heeft aangepast, waardoor de kortingen voor bijvoorbeeld glastuinbouw en steenbakkerijen zijn verminderd. Maar nieuwe voorstellen zei hij niet te kunnen doen met Prinsjesdag, omdat hij demissionair is.' Ik wil niet zo ver gaan om alle volksvertegenwoordigers op te roepen zaterdag de A12 te blokkeren. Maar ik hoop wel dat ze nu toch snel in actie komen om deze schande van het meest rampzalige kabinet van deze eeuw uit te wissen. Afbouwen en intrekken van al die regelingen, dat moet bovenaan de agenda komen te staan. Hoe geloofwaardig zijn de kandidaat-parlementariërs anders straks als ze in de verkiezingscampagne om onze steun komen vragen?  

Foto: Thomas Hawk (cc)

Wanneer is iemand te rijk?

ONDERZOEK - door Vincent Buskens en Ingrid Robeyns.

Nederlanders zijn het er in grote lijnen over eens wanneer mensen simpelweg teveel geld hebben. Toch vinden ze overheidsmaatregelen die voorkomen dat mensen extreem rijk worden, zoals een bovengrens aan spaargeld en erfenissen, niet nodig. Extreme rijkdom belasten om de armoede van anderen te verlichten, vindt men wel een goed idee.

Sinds het boek van Piketty ‘Kapitaal in de 21ste eeuw’ (2014) is de discussie over sociale ongelijkheid weer opgelaaid en zeker ook over de wenselijkheid dat sommigen in onze samenleving extreem veel geld en kapitaal accumuleren. In de politiek zien we dan ook steeds meer voorstellen om bijvoorbeeld extreem rijken zwaarder te belasten. Filosofen hebben zich afgevraagd of er een ‘rijkdomsgrens’ bestaat als tegenhanger van de armoedegrens en of er in de samenleving consensus zou zijn over waar zo’n grens zou kunnen liggen tussen mensen die rijk zijn en mensen die extreem rijk zijn – gedefinieerd als dat ze veel meer luxe hebben dan nodig.

Wij onderzochten dit aan de hand van twee vragen. Bestaat er consensus binnen een representatieve steekproef van Nederlanders over waar een rijkdomsgrens min of meer zou moeten liggen? En vinden mensen dat de overheid maatregelen moet nemen om te voorkomen dat mensen teveel kapitaal vergaren en te ver boven de rijkdomsgrens uitkomen?

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Quote du Jour | Studiegeld geven

Dankzij CDA motie mag een werkgever studiegeld geven aan het kind van een werknemer. Zo doe je dat.

Pieter Omzicht is er trots op dat dankzij een motie van het CDA en de Christen Unie het voor werkgevers fiscaal een stuk aantrekkelijker is geworden om kinderen van werknemers studiegeld te geven. Dus als je ouders toevallig bij een scheutige werkgever werken, dan kun je – op kosten van de belastingbetaler – studiegeld krijgen. Ja maar de middenklasse heeft het al zo zwaar. Dat kan kloppen, maar dat lijkt me niet een erg valide reden om maar een selectief deel van die middenklasse te gaan bevoordelen. Dat klinkt naar willekeur.

Foto: mystic_mabel (cc)

Hoeveel belasting wil je betalen?

Stel dat we zelf mogen bepalen hoeveel belasting we betalen, zodat belasting betalen niet iets is dat moet maar iets dat we willen. Dit idee onderzoekt filosoof Peter Sloterdijk in zijn boek Woede en tijd (2012), waarin hij nadenkt over een economisch systeem dat niet is gebaseerd op hebzucht, schuld en rancune maar op trots.

Onderdeel hiervan zou een ander belastingstelsel kunnen zijn: in plaats van rijke mensen te dwingen om meer belasting te betalen zouden we een beroep moeten doen op hun vrijgevigheid, zodat mensen trots kunnen zijn op hun bijdrage aan de samenleving, in plaats van zich door de staat bestolen te voelen. Zo’n belastingstelsel leidt tot een verschuiving van het proletariaat naar het voluntariaat. En veel rijke mensen doneren toch al veel geld, stelt Sloterdijk, dus er valt te verwachten dat zij ook voor publieke middelen geld willen doneren.

Roof

Filosoof Slavoj Zizek is kritisch over Sloterdijks idee en werpt tegen dat Sloterdijk wel erg kritiekloos de huidige vrijgevigheid van de rijken viert. Zie bijvoorbeeld de crisis van 2008 die door die ‘vrijgevige’ rijken is veroorzaakt en waarvoor het gewone volk de prijs betaalde. Binnen het kapitalistisch systeem is de vrijgevigheid van de rijken vaak voorafgegaan door een gewelddadig proces van toe-eigening van de vruchten van (onderbetaalde) arbeid. De rijken zijn zo rijk geworden door roof (grondstoffen, land), uitbuiting (slavernij, wage theft) en het ontduiken van regels (belastingontwijking). Dat werpt toch een ander licht op de vrijgevigheid van de rijken.

Foto: mystic_mabel (cc)

De vermogensrendementsheffing: De conclusie

COLUMN - Dit is het laatste deel van een korte serie over de vermogensrendementsheffing. Eerder heb ik toegelicht dat de plannen voor de wijziging van de heffing marktverstorende effecten zullen hebben en waarom ik de grondslag voor de heffing, het fictieve rendement, drie keer niets vind:

Ik zou nog vele weken kunnen doorgaan , bijvoorbeeld over de vragen waarom er geen vermogensbelasting wordt heringevoerd of hoe om te gaan met negatieve rendementen. Toch wordt het tijd voor een afsluiting. Het ministerie van Financiën probeert eigenlijk iets te berekenen wat helemaal niet te berekenen is.

Zo rond 2006 mocht ik een Speakers Academy-presentatie van Willem Vermeend bijwonen over het fictieve rendement van toen nog 4%. Hij vertelde dat hij en zijn collega’s het hadden berekend op basis van gemiddelde rentecijfers over meerdere decennia uit het verleden. Als ik het goed herinner, had hij het toen echt over rente en niet over winsten uit beleggingen of onroerende goederen. Bovendien had hij het later in zijn presentatie nog over de vergrijzing. Politiek, soms lijkt het op handel met voorkennis, maar dat is achteraf.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: mystic_mabel (cc)

De vermogensrendementsheffing: de beleggingsportefeuille

COLUMN - Dit is het vijfde en op een na laatste deel van een korte serie over de vermogensrendementsheffing. Ik begon met de opmerking dat de berekening van de fictieve rendementen is gebaseerd op gemiddelden en dat  die in specifieke gevallen meestal niet kloppen. In het vierde deel ging ik dieper in op een aspect van dit punt:  de ontoereikendheid van gemiddelden uit het verleden, ofwel trends, voor de voorspelling van de toekomst.

Is het dan nu genoeg over gemiddelden? Nou, bijna.  De berekening van de fictieve rendementen maakt namelijk niet alleen gebruik van trends, maar veronderstelt ook elk jaar een gemiddeld beleggingsportefeuille. Eerder had ik het dus over gemiddelden over de jaren heen en nu gaat het met de beleggingsportefeuille over de gemiddelde belegging in een bepaald jaar.

De veronderstelde beleggingsportefeuille is als volgt: 53%  onroerende zaken, 33% aandelen en 14% obligaties, elk dan weer met rendementen die zijn berekend op basis van eigen trends. Dus, voor wie bijvoorbeeld alleen in aandelen belegt, is de berekening sowieso al niets waard vanwege het overgrote aandeel voor onroerende zaken. En obligaties zullen dan in verband met de voorgestelde wijzigingen van de heffing in 2020 moeten verdwijnen, want die leveren ongeveer net zoveel op als spaartegoeden, maar zijn dan vele malen hoger belast. Zelfs als je 1% bruto-rendement op obligaties zou behalen, zou je nog een heffing van 176% daarover moeten betalen, namelijk 33% x 5,33% = 1,76% heffing tegenover 1 % rendement. Dat maakt je een dief van je eigen portemonnee. Voor microkredieten geldt overigens hetzelfde.

Foto: kiki99 (cc)

De vermogensrendementsheffing: de trend

COLUMN - Het begon al te schemeren toen wij na een lange reis eindelijk de Britse kustplaats bereikten van waaruit de boot ons de volgende dag naar huis zou brengen. De hemel was bewolkt, het was koud en het waaide. Onderdak vonden wij bij Mr Reid, en sombere oudere man met een hond. De hond, zei Mr Reid, was al heel oud. In de laatste tijd ging hij wat vreemd gedrag vertonen, waaruit Mr Reid opmaakte dat het einde van het dier nabij was.

Dus, nog voordat de hond dood was, wist Mr Reid al dat het zou gebeuren. Met de aanpak van de vermogensrendementsheffing was hem dat niet gelukt. Die had de gezondheidstoestand voorspeld op basis van een gemiddelde van de laatste, laten we zeggen, vijf jaar en toen leefde de hond altijd. Daarom zou hij ook dit jaar blijven leven. Sterker nog, ook na de dood van de hond zou het nog vijf jaar duren, totdat het besef daarvan helemaal tot hem doordringt.

Ik vind het moeilijk gegevens over de berekening van de fictieve rendementen te vinden en dat is vreemd. Het enige wat ik tot nu toe kon vinden staat op de Wikipedia-pagina over box 3. Als iemand van jullie aanvullende gegevens heeft, verneem ik het graag. Maar ook nu al denk ik te kunnen stellen dat het Ministerie van Financiën de verschillende rendementen berekent op basis van gemiddelden uit het verleden en zonder een aanvullende economische analyse.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: kiki99 (cc)

De vermogensrendementsheffing: lock me in lock me out

COLUMN - Het lock-in effect is een belangrijk argument van het Ministerie voor Financiën tegen de belasting op de werkelijk gerealiseerde vermogenswinsten en voor de handhaving van het huidige forfaitaire regeling. Het ministerie schrijft in haar eerder genoemde onderzoek “Heffing box 3 op basis van werkelijk rendement” op pagina 46:

Het lock-in effect kan tevens de allocatie van de kapitaalmarkt verstoren: hierdoor wordt niet voor de meest efficiënte portefeuilleverdeling gekozen. De fiscale component wordt weer onderdeel van de beleggingsbeslissing.

In dit verband heb ik dan maar het eerste het beste onderzoek van het internet geplukt. Het is een statistische analyse met als resultaat dat het lock-in effect ook echt bestaat. Het kan worden gemeten.

Waar gaat het om? Buiten de financiële wereld hebben bijvoorbeeld inzittenden in een gevangenis last van een lock-in effect, lijkt me duidelijk. Volgens oude, wat flauwe en afgezaagde clichés ook gehuwden. Maar het speelt ook bijvoorbeeld bij de zorgverzekering. als je naar een andere verzekeraar wilt gaan, kan dat pas begin volgend jaar en tot die tijd zit je vast aan je huidige contract. Kortom, overal waar wisselen naar een betere situatie gedoe met zich meebrengt, is sprake van een lock-in effect.

Foto: kiki99 (cc)

De vermogensrendementsheffing: vermogenswinst

COLUMN - “Internationaal zijn er geen landen bekend die een volledig forfaitair systeem kennen, zoals het onze

…schrijft het Ministerie van Financiën op pagina 18 van haar voortgangsrapportage “Heffing box 3 op basis van werkelijk rendement”. Dat is vooral opmerkelijk, als het gaat om de vele problemen die een belasting op basis van werkelijk rendement met zich mee zou brengen, waar onder meer ook een reageerder op mijn laatste column een indruk van geeft. Niemand zegt dat het makkelijk is, maar het kan dus wel.

De favoriete belasting in het buitenland is die op vermogenswinsten. Belast wordt daarbij niet per jaar, maar op de momenten waarop de aandelen worden verkocht. Dan worden de winsten pas tot geld gemaakt is het idee. Eerder heb je er niets aan. Je kunt niet met je aandelenpakket naar de winkel gaan om brood te kopen.

Ik vind het een goed idee om even naar het verschil tussen de heffing op fictieve rendementen en de belasting op vermogenswinsten te kijken. Dat zal namelijk duidelijk maken dat de vermogensrendementsheffing onder meer op dit punt een nogal, ja, verbazingwekkende constructie is.

Daarvoor heb ik, het is even niet anders, een cijfervoorbeeld uitgewerkt (vmr staat voor vermogensrendementsheffing):
© G. Drios - Sargasso Rekenvoorbeeld vermogensrendementsheffing

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: mystic_mabel (cc)

De vermogensrendementsheffing: mensen in een mal

COLUMN - In de troonrede zei de koning: “De levens van 17 miljoen individuele mensen passen niet in een mal.” In dit verband lijkt het mij een goed idee om ook even te kijken naar de toekomst van de omstreden vermogensrendementsheffing. Daarvoor staat een voorstel in de kamerbrief van staatssecretaris Snel van 6 september jl.

De vermogensrendementsheffing werd in 2001 ingevoerd en aanvankelijk berekend op basis van een fictief rendement van 4%. In de navolgende tijden van dalende rentes schepte deze aanpak gaandeweg een steeds oneerlijkere situatie. Zo konden spaarders dit rendement uiteindelijk helemaal niet meer halen en werd in vele gevallen de heffing hoger dan de rente zelf. Daarom heeft het Ministerie van Financiën al enkele jaren geleden een splitsing gemaakt tussen het lagere fictieve rendement op sparen en het hogere fictieve rendement op beleggen. De verhouding tussen sparen en beleggen wordt daarbij nu vooraf vastgesteld en is onafhankelijk van de individuele situatie. Wie alles spaart betaalt hetzelfde als iemand die alles belegt.

Dit laatste punt zal volgens de nieuwste plannen in 2022 veranderen.

Dan zal niet meer de fictieve, maar de daadwerkelijke, individuele verdeling tussen sparen en beleggen relevant worden, met de intentie dat de spaarder minder en de belegger meer gaat betalen. Het belangrijke punt is echter dat de fictieve rendementen van kracht blijven. Waarom?

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Volgende